Cách băng đảng mafia biến cháy rừng thành ‘vũ khí’

(PLO)- Nhiều chuyên gia cho rằng các nhóm mafia ở Ý ít nhiều có liên quan các vụ cháy rừng lớn ở miền nam nước này, nhằm mục đích trục lợi hoặc mở rộng quyền lực.

Mỗi năm, hàng ngàn vụ cháy rừng xảy ra ở miền nam nước Ý, do nhiệt độ tăng cao và gió Sirocco nóng khô thổi từ sa mạc Sahara. Cuộc khủng hoảng khí hậu đang khiến những đám cháy này thêm dữ dội. Năm 2021, khi có thời điểm nhiệt độ tăng vọt lên gần 49 độ C, vùng Sicily (miền nam nước Ý) đã hứng chịu hơn 8.000 vụ cháy rừng.

Tuy nhiên, các quan chức cho biết hơn một nửa số vụ cháy tại Ý là do cố ý, vì nhiều lý do, từ việc khai hoang cho đến trả thù cá nhân. Trong đó, nghiên cứu mới đây của nhà nghiên cứu Lauren Pearson tại ĐH California (Mỹ) cho biết các nhóm xã hội đen (mafia) có thể là những người châm ngòi cho các đám cháy, theo đài CNN.

Thủ phạm đằng sau

Bà Lauren Pearson đã dành nhiều tháng để thảo luận với các công tố viên, cảnh sát, các nhóm bảo vệ môi trường và người dân địa phương ở Sicily – nơi nhiều nhóm mafia đang hoạt động. Bà cho rằng các nhóm mafia đang “biến” đám cháy thành vũ khí trong khu vực để kiểm soát và thu lợi nhuận.

Theo bà Pearson, cách thức hoạt động của các nhóm mafia rất khó xác định. Nhưng theo nghiên cứu gần đây của bà, bằng chứng cho thấy có mối liên hệ rõ ràng giữa các nhóm này và cháy rừng.

Ngoài bà Pearson, Ủy ban chống mafia tại khu vực Sicily đã mở cuộc điều tra về việc có thể những nhóm mafia đứng sau loạt vụ cháy rừng.

Họ phát hiện ra rằng thời tiết kết hợp với địa hình rừng rậm đã tạo điều kiện cho các đám cháy bùng phát nhanh chóng và khó có thể kiểm soát. Nhưng theo Ủy ban chống mafia tại Sicily, các hoạt động tội phạm “là yếu tố nguy hiểm nhất”.

Theo các chuyên gia, cháy rừng xảy ra do nhiều nguyên nhân, bao gồm những nông dân muốn phá rừng để chăn thả gia súc, những người biểu tình hoặc những người có quan điểm thù ghét lẫn nhau. Tuy nhiên, bà Laura Biffi – thành viên tổ chức phi lợi nhuận về môi trường Legambiente – cho rằng các nhóm mafia có vai trò nhất định trong quá trình này, vì không ai dám phá rừng trong khu vực mafia kiểm soát nếu không có sự hậu thuẫn của họ.

Năm 2023, 3.700 vụ cháy rừng xảy ra ở Ý. Hơn một nửa vụ cháy trong số này xảy ra ở Sicily, Puglia, Calabria và Campania – những khu vực có sự hiện diện của những nhóm mafia lớn của Ý.

Nhà báo Sergio Nazzaro cho rằng các vụ cháy liên tiếp ở những khu vực đó “hoặc là một cuộc tấn công vào mafia hoặc chính họ là thủ phạm. Đây là vấn đề logic đơn giản”.

Động cơ chính

Theo CNN, việc các nhóm mafia gây nên những vụ cháy rừng chủ yếu là nhằm vào 2 mục đích chính: quyền lực và lợi nhuận.

Trả lời CNN, ông Nazzaro cho rằng đối với các nhóm mafia, các đám cháy là tiền. Các đám cháy giúp các công ty liên quan thu được các hợp đồng chữa cháy, dọn dẹp, tái thiết và thu được lợi nhuận từ các hoạt động này.

Trong một bài phỏng vấn năm 2021, ông Sergio Nazzaro cũng cho rằng: “Khi có tình trạng khẩn cấp, mafia được hưởng lợi từ đó”.

Những năm qua, không chỉ các trang trại, mà cả những vùng đất rộng lớn trong các vườn quốc gia của Ý cũng bị cháy. Sau đại dịch COVID-19, Liên minh châu Âu đã phân bổ cho Ý 245 tỉ USD phục vụ các dự án “chuyển đổi xanh” nhằm phục hồi kinh tế. Theo kế hoạch này, một phần lớn diện tích đất bị cháy dự kiến ​được đưa vào các dự án tái trồng rừng và mafia cũng đã nhúng tay vào các dự án này để kiếm lợi.

Bà Pearson cho rằng có một số bằng chứng cho thấy các nhóm mafia có thể đang sử dụng các đám cháy để chiếm hữu đất, sau đó bán lại cho các nhóm có nhu cầu khai thác cơ sở hạ tầng năng lượng mặt trời và gió. Gần đây, Ủy ban chống mafia vùng Sicily cũng dẫn lời một nông dân rằng sau khi khu đất canh tác của ông bị cháy thì ông được các công ty sản xuất tấm pin mặt trời tiếp cận để hỏi mua mảnh đất này.

Theo bà Pearson, tình trạng này tạo nên một sự thật trớ trêu khi mafia dường như vừa biến biến đổi khí hậu thành vũ khí, vừa cố gắng khai thác nguồn tài trợ từ chính quyền nhằm giải quyết vấn đề này.

“[Các nhóm mafia tại Ý] là bậc thầy trong việc tìm ra cách kiếm tiền mới một cách bất hợp pháp” – bà Pearson nói.

Về mặt pháp lý, việc cố ý phóng hỏa rất khó để xử lý. Ông Nazzaro cho biết việc chứng minh một vụ cháy là do đốt phá thì dễ và động cơ thường rất rõ ràng nhưng “vấn đề thực sự là xác định thủ phạm và đặc biệt là những người chủ mưu”.

Ông Andrea Zoppi – phó công tố viên tại Văn phòng công tố Palermo ở Sicily – cho biết hiện tại “không có bằng chứng cụ thể” nào về sự liên quan của mafia vào các vụ cháy, dù có bằng chứng cho thấy sau các vụ cháy thì việc đầu cơ đất đai bắt đầu xuất hiện.



Ý cũng ban hành một số luật nhằm ngăn chặn hành vi đốt phá rừng hoặc luật tái thiết sau khi đất đai bị đốt cháy. Nhưng bà Pearson cho rằng những luật này có thể khó thực hiện, do chúng đòi hỏi phải theo dõi và giám sát rất nhiều.

Ông Pietro Ciulla – thành viên của Quỹ Động vật hoang dã Thế giới tại Sicily – cho biết vấn đề lớn ở một số vùng của Ý là thiếu chiến lược chống cháy và tái tạo rừng trên đất bị cháy. Theo ông Ciulla, điều này có thể khiến “các nhóm mafia dễ dàng xâm nhập và kinh doanh hơn”.