Một người lính Ukraine đang chờ đợi trong một hầm trú ẩn (Ảnh: Bloomberg).
Đảo ngược logic chiến tranh
Giữa đống đổ nát của Pokrovsk, một cuộc giằng co đẫm máu kéo dài hơn 365 ngày đã bước vào giai đoạn cuối. Quân đội Nga (RFAF), đang áp dụng chiến thuật “gây kiệt sức có hệ thống”, liên tục tiến về phía trước, trong khi quân đội Ukraine (AFU) bảo vệ phòng tuyến cuối cùng bằng ý chí quyết tâm rất cao.
Trận chiến này từ lâu đã vượt ra khỏi phạm vi chiến tranh đô thị, trở thành cuộc đối đầu cuối cùng giữa hai hệ thống chiến tranh, khi một bên sở hữu chuỗi công nghiệp quốc phòng hoàn chỉnh và khả năng tiếp tế liên tục, còn bên kia chỉ dựa vào ý chí và viện trợ bên ngoài. Tất cả đều đã khiến sự thật tàn khốc của chiến tranh hiện đại được phơi bày.
Việc liên tục đổi mới chiến thuật của RFAF tại Pokrovsk, đã hoàn toàn đảo ngược logic của chiến tranh “công thành” truyền thống. Cốt lõi của nó là một “vòng lặp tử thần” vận hành chính xác: trinh sát – định vị – tiêu diệt – xâm nhập, một vòng lặp khép kín 4 bước, tạo thành một chuỗi sát thương không thể phá vỡ.
Bước 1: “Sự xâm nhập ma quái” của đơn vị trinh sát
RFAF đã triển khai hàng trăm đội trinh sát, mỗi đội từ 3-5 người, đôi khi họ còn mặc thường phục, mang theo khí tài quan sát ảnh nhiệt và radio mã hóa, di chuyển như những “bóng ma” giữa đống đổ nát.
Những tốp trinh sát này không cần chiến đấu, họ chỉ cần đánh dấu mọi ụ súng, lô cốt, trận địa phòng ngự, kho đạn và thậm chí cả chuyển động của chỉ huy Ukraine trên một bản đồ điện tử bỏ túi, thông qua truyền tọa độ theo thời gian thực.
Theo các thông tin từ tiền tuyến, tình báo Nga đã thiết lập một “bản đồ chiến trường động” bao phủ toàn bộ thành phố Pokrovsk, và bất kỳ sự di chuyển nào của AFU, sẽ kích hoạt hỏa lực pháo binh trong vòng 5 phút.
Bước 2: “Tấn công phẫu thuật” của không quân chiến thuật
Bom lượn có điều khiển FAB-500 và UAV Geran-2 điều khiển trực tiếp, đã trở thành “cơn ác mộng” đối với AFU ở Pokrovsk. Phiên bản vũ khí chính xác ‘dành cho người nghèo” này, chỉ có giá 20.000 USD, có thể được phóng từ khoảng cách 80km bằng máy bay ném bom Su-34 (đối với bom lượn) và các bệ phóng dã chiến (đối với UAV) với sai số không quá 5 mét.
Vào tháng 3/2024, RFAF sử dụng 3 quả bom FAB-500 để phá hủy sở chỉ huy của Lữ đoàn bộ binh cơ giới số 47 Ukraine, được cho là đã khiến hàng chục người thiệt mạng, bao gồm cả chỉ huy lữ đoàn, và làm tê liệt hệ thống chỉ huy của đơn vị này.
Bước 3: “Hỏa lực bão hòa” của cụm pháo binh
Trong khi binh sĩ Ukraine đang cố gắng củng cố vị trí, thì các tổ hợp BM-21 Grad cải tiến và lựu pháo tự hành 2S7 Pion, đã giăng một toạ độ lửa chết chóc. Nga tiêu thụ trung bình hơn 12.000 quả đạn pháo mỗi ngày, gấp 15 lần đối phương.
Bước bốn: “Xâm nhập và tiêu diệt” bằng các đơn vị cơ giới
Khi xuất hiện sơ hở trong hệ thống phòng ngự của Ukraine, các đơn vị bộ binh RFAF trên xe bọc thép BTR-82A, nhanh chóng xâm nhập, sử dụng UAV Lancet hoặc UAV FPV để loại bỏ các hoả điểm còn lại.
Chiến thuật xâm nhập “đa điểm” này của RFAF, khiến AFU khó có thể duy trì được thế trận ngay cả khi vẫn cố thủ trong các tòa nhà. Vào tháng 7, Sư đoàn bộ binh cơ giới 150 của Nga đã sử dụng chiến thuật này để chiếm được sườn phía đông của một nhà ga xe lửa ở phía tây Pokrovsk, nơi AFU giữ vững trong suốt 3 tháng, chỉ trong vòng 48 giờ.
Điểm đáng chú ý của hệ thống chiến thuật này của RFAF, chính là nằm ở khả năng “tự phục hồi” của họ. Mặc dù vào năm 2003 và 2024, RFAF đã mất hơn 800 xe tăng, nhưng dây chuyền sản xuất T-90M và T-72B3M của họ vẫn duy trì công suất sản xuất hàng tháng là 60 xe tăng. Ngược lại, AFU phải chờ đợi nhiều tháng để phương Tây thay thế cho mỗi chiếc Leopard 2A6 bị mất.
Bản đồ chiến sự Nga – Ukraine tại Pokrovsk và Mirnograd ngày 3/12. Moscow kiểm soát phần màu đỏ, tiếp tục mở rộng tại những khu vực bao quanh bởi đường màu vàng (Ảnh: Archangel of Special Forces).
Cuộc đối đầu ý chí
Dưới sự tấn công liên tục của “vòng xoáy tử thần” từ RFAF, hệ thống phòng thủ của Ukraine đã biến từ một cuộc đối đầu mang tính hệ thống, thành một cuộc đối đầu ý chí.
Những người bảo vệ thành phố Pokrovsk hiểu rằng, đây không chỉ là cửa ngõ vào Dnipropetrovsk, mà còn là “yết hầu” của tuyến phòng thủ phía đông Ukraine. Một khi nó sụp đổ, tuyến phòng thủ dài 600km từ Pavlohrad đến sông Dnieper, sẽ hoàn toàn sẽ bị “mở toang”.
Tử thủ và “không có đường lui”
Chỉ huy Lữ đoàn bộ binh cơ giới 54 AFU, đã tuyên bố thẳng thắn trong bài phát biểu động viên trước trận chiến đấu: “Phía sau chúng ta là toàn bộ mặt trận phía đông, lùi một bước đồng nghĩa với việc Kiev sụp đổ”.
Thông điệp này đã dẫn đến một chiến lược phòng thủ cực đoan: binh lính đào chiến hào bên trong các tòa nhà chung cư bị sập, sử dụng các căn nhà làm nơi trú ẩn tạm thời, và thậm chí biến rãnh thoát nước thành giao thông hào.
Vào tháng 6/2024, một trung đội thuộc Lữ đoàn bảo vệ lãnh thổ 241 của Ukraine, đã cầm cự 72 giờ mà không cần tiếp tế, khi dựa vào một ga-ra ngầm và đẩy lùi 12 đợt tấn công của phía Nga.
Sử dụng chiến thuật “đổi mạng sống lấy thời gian”
Đối mặt với hỏa lực áp đảo, AFU đã áp dụng “phòng thủ linh hoạt”: chỉ triển khai các trạm quan sát ở các vị trí tiền phương, trong khi nhóm quân chủ lực vẫn ẩn náu ở tuyến hai.
Khi pháo binh Nga chuyển làn để bộ binh tiến lên, các trắc thủ UAV Ukraine ngay lập tức gọi pháo binh, hy sinh mạng sống của mình để câu giờ cho các binh sĩ ở hậu phương tập hợp lại.
Vào tháng 8/2024, hai lính bắn tỉa thuộc Lữ đoàn xung kích số 3 AFU đã bám trụ chiến đấu trên nóc một nhà ga xe lửa trong 14 giờ, thu hút hỏa lực của 3 khẩu đội pháo binh Nga và câu giờ quan trọng để đồng đội sơ tán.
Thế tiến thoái lưỡng nan sinh tồn “hết lương thực nhưng không mất ý chí”
Với việc quân đội Nga kiểm soát 90% tuyến đường tiếp tế với Pokrovsk, lực lượng Kiev ở mặt trận này đang phải đối mặt với việc phòng thủ trong cảnh thiếu thốn.
Nhật ký của một người lính thuộc Lữ đoàn tấn công đường không 79 tiết lộ rằng vào một ngày trong tháng 9, toàn bộ đại đội chỉ nhận được 3 túi bánh mì và một hộp đạn.
Tình trạng gián đoạn liên lạc còn nghiêm trọng hơn, các đơn vị tác chiến điện tử Nga đã làm nhiễu các thiết bị đầu cuối liên lạc vệ tinh Starlink của Ukraine, gây ra sự chậm trễ trong việc truyền mệnh lệnh từ tiền tuyến. Vào mùa thu lầy lội, đường xá tê liệt, 37% binh sĩ Ukraine bị thương đã tử vong vì không thể sơ tán.
Đêm trước trận chiến Donbass
Mặc dù quân đội Nga tuyên bố đã hoàn toàn kiểm soát Pokrovsk nhưng phía Ukraine kiên quyết phản bác và khẳng định các binh sĩ của họ vẫn đang bám trụ. Tuy vậy, có thể khẳng định việc Pokrovsk thất thủ đang trở thành nguy cơ hiển hiện rất gần với Kiev.
Một khi kiểm soát thành phố, Nga đạt được hai lợi thế chiến lược quan trọng:
Thứ nhất, cắt đứt liên lạc giữa lực lượng Kiev ở mặt trận miền Đông và tuyến phòng thủ sông Dnieper.
Thứ hai, mở đường cho cuộc tấn công vào cụm đô thị Sloviansk – Kramatorsk.
Tình báo NATO cho biết lực lượng Moscow đã tập hợp 5 đơn vị cấp sư đoàn, cách Pokrovsk 30km về phía đông, chuẩn bị cho một cuộc tổng tấn công.
Tác động sâu sắc hơn của trận chiến này nằm ở việc định nghĩa lại logic chiến thắng và thất bại trong chiến tranh hiện đại. Khi quân đội Nga xây dựng một chu kỳ chiến tranh với “năng lực công nghiệp cộng với hỏa lực chính xác”, khiến “trận địa ý chí” của AFU cuối cùng đã đi đến chỗ kiệt quệ.
Như báo cáo đánh giá của Lầu Năm Góc bị rò rỉ vào tháng 9 đã nêu: “Ý chí mà không có nền tảng công nghiệp vững chắc, thì chẳng khác nào xây một lâu đài trên cát”.
Nguồn: https://dantri.com.vn/the-gioi/cach-nga-khien-doi-phuong-kiet-suc-o-pokrovsk-dao-nguoc-logic-giao-tranh-20251203173803621.htm
