Học sinh Việt Nam sử dụng thiết bị thông minh (Ảnh: Huyên Nguyễn).
Vì sao Australia lại cấm trẻ dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội?
Từ ngày 10/12, Australia chính thức cấm người dùng dưới 16 tuổi sở hữu tài khoản mạng xã hội trên những nền tảng như TikTok, Facebook và YouTube.
Nhiều nghiên cứu đã xác định mạng xã hội là một trong những yếu tố góp phần làm suy giảm sức khỏe tâm thần của thanh thiếu niên, gây gián đoạn giấc ngủ và giảm khả năng tập trung.
Trong khi đó, trẻ em ngày càng dành ít thời gian để vui chơi tự do với bạn bè hay khám phá thiên nhiên, làm hạn chế cơ hội học tập và phát triển thực tế. Do não bộ trải qua quá trình tái cấu trúc trong độ tuổi vị thành niên, sử dụng mạng xã hội quá nhiều và lặp đi lặp lại có thể gây ra ảnh hưởng lâu dài.
Mặc dù một số nhà nghiên cứu cho rằng đây là biện pháp cần thiết để bảo vệ trẻ em trên môi trường mạng, nhưng một số ý kiến khác lại đặt câu hỏi về tính hiệu quả và bền vững của lệnh cấm.
ThS Vũ Bích Phượng, giảng viên Tâm lý học tại Đại học RMIT Việt Nam, ghi nhận sáng kiến của Australia là động thái táo bạo thể hiện quyết tâm của đất nước này nhằm giải quyết các rủi ro và tội phạm mạng tinh vi nhắm vào trẻ em. Lệnh cấm mạng xã hội cũng hướng tới thúc đẩy chia sẻ trách nhiệm giữa phụ huynh và các “ông lớn” công nghệ.
Học sinh Việt Nam sử dụng mạng xã hội (Ảnh: Huyên Nguyễn).
ThS Phượng cho rằng, trong khi các hình thức giải trí truyền thống như phim ảnh và truyền hình được giám sát, kiểm duyệt và quản lý chặt chẽ theo độ tuổi, thì mạng xã hội, nơi vốn tiếp cận người dùng trực tiếp hơn và dễ tạo nội dung hơn, lại chưa được pháp luật giám sát chặt chẽ.
“Lệnh cấm mạng xã hội của Australia ám chỉ rằng tất cả các nền tảng truyền thông nên được đối xử như nhau về mặt hậu quả tâm lý và pháp lý”, cô Phượng nói.
Cấm mạng xã hội có thể không giải quyết được gốc rễ vấn đề
Trong bối cảnh Australia ban hành lệnh cấm mang tính bước ngoặt này, nhiều người đặt ra câu hỏi liệu Việt Nam có nên đi theo con đường tương tự hay không. Mặc dù Việt Nam có thể cân nhắc việc áp dụng lệnh cấm tương tự, nhưng các chuyên gia nhận định việc triển khai trên thực tế sẽ gặp nhiều thách thức và không hề đơn giản.
ThS Vũ Bích Phượng nhận định: “Chúng ta có thể nhìn xung quanh và thấy trẻ em Việt xem video ngắn trên TikTok hoặc Facebook bằng điện thoại thông minh của cha mẹ hoặc ông bà. Các em không cần tài khoản riêng để sử dụng mạng xã hội”.
Mặt khác, nữ thạc sĩ chỉ ra rằng việc sở hữu tài khoản và việc xem nội dung mạng xã hội một cách thụ động là hai việc hoàn toàn khác nhau. Nhiều nền tảng cũng có nội dung công khai không yêu cầu đăng nhập để xem.
Trong khi đó, TS Jeff Nijsse, giảng viên cấp cao ngành Kỹ thuật phần mềm, lại lo ngại lệnh cấm cũng có thể khiến thanh thiếu niên chuyển hướng sang các nền tảng nhắn tin và chơi game khác.
Một vấn đề khác được TS Nijsse nêu ra là thẻ SIM rác. Pháp luật Việt Nam yêu cầu tất cả tài khoản mạng xã hội phải được xác minh qua số điện thoại di động. Tuy nhiên, thẻ SIM rác vẫn còn xuất hiện trên thị trường, tạo ra tiềm năng cho những người dùng muốn “luồn lách” bước xác minh.
Khi không thể yêu cầu người dùng cung cấp giấy tờ tùy thân, các nền tảng sẽ cần chuyển sang ước tính tuổi dựa trên khuôn mặt, nhưng công nghệ này vẫn còn chưa hoàn thiện. Thử nghiệm của Chính phủ Australia cho thấy các mô hình AI của họ gặp khó khăn trong việc xác định chính xác nhóm nhân khẩu học từ 13-16 tuổi.
Còn TS Gordon Ingram, giảng viên ngành tâm lý học, khuyên cha mẹ Việt cần nhận thức rõ hơn về hoạt động trực tuyến của con em mình, trò chuyện sâu sắc với con về các hoạt động của con và tìm hiểu các công cụ an toàn số hiện có để chặn nội dung độc hại, hạn chế thời gian sử dụng thiết bị điện tử và ngăn chặn tiếp xúc với người lạ trên mạng.
Cách tiếp cận an toàn kỹ thuật số giáo dục trẻ em và phụ huynh về các rủi ro trực tuyến, giúp trẻ nhận thức rõ hơn về các mối nguy hiểm, đồng thời giúp phụ huynh hiểu rõ hơn về cách con mình đang sử dụng công nghệ (Ảnh: Pexels).
Thay vì cấm hoàn toàn mạng xã hội, một giải pháp hiệu quả hơn là yêu cầu các công ty công nghệ tuân thủ việc tạo ra một môi trường trực tuyến an toàn hơn cho trẻ em và thanh thiếu niên.
Ví dụ, các công ty cần làm cho chức năng báo cáo dễ nhận diện và sử dụng hơn, đồng thời cung cấp các lựa chọn cài đặt an toàn cho trẻ em với chế độ kiểm duyệt nội dung chủ động.
Trước đó, trong phiên thảo luận về phát triển kinh tế – xã hội tại kỳ họp thứ 10 của Quốc hội diễn ra mới đây, Đại biểu Châu Quỳnh Dao (Đoàn An Giang) đã nêu lên hồi chuông cảnh báo khẩn thiết về tác động tiêu cực của mạng xã hội lên thanh thiếu niên, những hệ lụy bi thảm khi trẻ em lạc lối trong thế giới ảo.
“Tôi rất lo lắng trước những tác động tiêu cực đối với lứa tuổi thanh thiếu niên. Bởi vì nếu các em thiếu kiến thức, thiếu kỹ năng sử dụng mạng xã hội một cách hiệu quả, thì rất dễ bị “nghiện” mạng xã hội”, bà Dao bày tỏ.
Bà kiến nghị cần bổ sung thêm quy định giới hạn độ tuổi truy cập và giới hạn thời gian truy cập. Đại biểu dẫn chứng quy định của một số nước như Australia cấm trẻ dưới 16 tuổi sử dụng mạng xã hội, Chính phủ Hà Lan đưa ra khuyến nghị rằng trẻ em dưới 15 tuổi không nên sử dụng một số nền tảng mạng xã hội.
Lệnh cấm trẻ dùng mạng xã hội đầu tiên trên thế giới hiện đã được thực thi, nhưng vẫn còn nhiều việc cần phải làm.
Hiểu biết về truyền thông, sự giám sát của phụ huynh, sự tuân thủ của các công ty công nghệ lớn và thiết kế lấy trẻ em làm trung tâm là những yếu tố then chốt để tạo ra môi trường an toàn cho trẻ. Chỉ khi đó, các em mới có thể hưởng lợi bền vững từ một trong những phát minh công nghệ có ảnh hưởng nhất của thế kỷ 21.
Nguồn: https://dantri.com.vn/giao-duc/cam-tre-duoi-16-tuoi-dung-mang-xa-hoi-viet-nam-nen-lam-giong-australia-20251210111340235.htm
