Một cuộc tập trận quân sự của NATO (Ảnh: Sputnik).
Trong bối cảnh Mỹ và Nga tiến hành các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt cuộc chiến tại Ukraine, các nhà lãnh đạo chính trị và quân sự châu Âu đang lên kế hoạch chi tiết nhằm đảm bảo rằng Moscow sẽ không tiếp tục tấn công Ukraine một lần nữa nếu có lệnh ngừng bắn được thông qua.
Đề xuất này, được thảo luận trong nhiều tháng qua, đang dần trở thành một chủ đề công khai và dự kiến sẽ là một phần trong chương trình nghị sự khi Thủ tướng Anh Keir Starmer và Tổng thống Pháp Emmanuel Macron gặp Tổng thống Mỹ Donald Trump vào tuần tới tại Washington.
Tính toán của châu Âu
Mong muốn lớn nhất của Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky là được gia nhập NATO, một biện pháp bảo đảm an ninh mạnh mẽ nhất mà ông có thể hy vọng.
Tuy nhiên, Mỹ dường như đã loại bỏ lựa chọn này và cả khả năng Ukraine giành lại 20% lãnh thổ bị Nga kiểm soát. Trước tình hình đó, ông Zelensky đã đề xuất triển khai hơn 100.000 quân châu Âu tại Ukraine để bảo vệ quốc gia này sau khi đạt được lệnh ngừng bắn.
Dẫu vậy, các quan chức phương Tây cho biết những gì đang được thảo luận không phải là một lực lượng gìn giữ hòa bình dọc theo tuyến chiến tuyến dài 1.000km ở miền đông Ukraine.
Thay vào đó, kế hoạch mà Anh và Pháp ủng hộ sẽ bao gồm việc triển khai chưa đến 30.000 binh sĩ châu Âu tại Ukraine, tập trung bảo vệ các cơ sở hạ tầng quan trọng như nhà máy điện hạt nhân, thay vì trực tiếp đối đầu với Nga trên chiến trường.
Lực lượng này sẽ được hỗ trợ bởi sức mạnh không quân và hải quân từ phương Tây. Trong khi đó, chiến tuyến sẽ được giám sát từ xa bằng máy bay không người lái và công nghệ giám sát hiện đại.
Không quân đóng quân bên ngoài Ukraine, có thể là ở Ba Lan hoặc Romania, sẽ đóng vai trò dự phòng nhằm răn đe Nga và giúp mở lại không phận Ukraine cho các chuyến bay thương mại.
Quan điểm của phương Tây
Tổng thống Donald Trump từ lâu đã chỉ trích rằng các đồng minh NATO của Mỹ không đóng góp đủ cho an ninh châu Âu và rằng châu Âu cần tự chịu trách nhiệm nhiều hơn về an ninh của mình. Theo ông Trump, châu Âu nằm ngay gần Ukraine, trong khi Mỹ cách xa quốc gia này cả một đại dương.
Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth cho biết Washington sẽ không triển khai binh sĩ Mỹ tại Ukraine, nhưng không loại trừ khả năng hỗ trợ hậu cần và vận tải.
Trong khi đó, Tướng Keith Kellogg, đặc phái viên của ông Trump về Ukraine, cho biết tất cả các lựa chọn vẫn đang được xem xét, vì cơ cấu lực lượng an ninh châu Âu sẽ phụ thuộc vào kết quả của các cuộc đàm phán hòa bình.
Jamie Shea, cựu quan chức cấp cao của NATO, cho rằng chính quyền ông Trump đang đưa ra những tín hiệu trái chiều: “Vấn đề là bạn tin vào ai?”.
Trong khi Ukraine vẫn chưa đưa ra phản ứng chính thức về đề xuất này, Nga đã bác bỏ nó ngay lập tức. Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov tuyên bố rằng việc triển khai binh sĩ từ các quốc gia NATO, dù không phải dưới danh nghĩa của liên minh này, vẫn là điều “hoàn toàn không thể chấp nhận được đối với chúng tôi”.
Các quốc gia NATO gần Nga nhất, bao gồm Anh, Pháp, các nước Bắc Âu và Baltic, có khả năng sẽ đóng vai trò chủ chốt trong lực lượng đảm bảo an ninh cho Ukraine. Tuy nhiên, không phải tất cả các nước châu Âu đều đồng ý với đề xuất này.
Italy gặp rào cản hiến pháp trong việc triển khai quân đội ra nước ngoài. Ở một số nước như Hà Lan, chính phủ cần sự chấp thuận của quốc hội để triển khai binh sĩ.
Thủ tướng Ba Lan Donald Tusk tuyên bố nước này sẽ không gửi quân tới Ukraine, mặc dù Ba Lan đã đóng vai trò quan trọng trong việc cung cấp hậu cần cho Ukraine kể từ khi Nga mở rộng chiến dịch quân sự gần 3 năm trước.
Tại cuộc họp khẩn cấp giữa các nhà lãnh đạo châu Âu ở Paris, Thủ tướng Đức Olaf Scholz bác bỏ ý tưởng về một lực lượng đảm bảo an ninh do châu Âu dẫn đầu, gọi đó là “quá sớm”.
Ông nhấn mạnh rằng NATO, chứ không phải một lực lượng châu Âu độc lập, phải tiếp tục là nền tảng của an ninh khu vực.
Tính khả thi của kế hoạch
Sự thành công của kế hoạch này phụ thuộc vào nội dung của bất kỳ thỏa thuận ngừng bắn nào. Nga hiện có khoảng 600.000 quân tại Ukraine, và các nhà phân tích cảnh báo rằng bất kỳ thỏa thuận nào cho phép lực lượng Nga tiếp tục hiện diện trên lãnh thổ Ukraine đều có nguy cơ dẫn đến xung đột tái diễn.
Lực lượng quân sự của Pháp hiện có hơn 200.000 người, trong khi quân đội Anh chỉ có khoảng 150.000 người. Theo Matthew Savill, giám đốc nghiên cứu quân sự tại Viện Nghiên cứu Dịch vụ Hoàng gia (RUSI), châu Âu sẽ gặp khó khăn trong việc triển khai một lực lượng duy trì lâu dài với quy mô hàng chục nghìn binh sĩ.
“Nếu kế hoạch thành công, nó có thể kéo dài từ 20 đến 30 năm. Nếu thất bại, giao tranh có thể tái diễn chỉ trong vòng 2 năm”, Michael Clarke, giáo sư nghiên cứu chiến tranh tại King’s College London nhận định.
Bộ trưởng Quốc phòng Litva, Dovilė Šakalienė, đồng ý với những chỉ trích “đau đớn” từ chính quyền ông Trump về việc chi tiêu quốc phòng và sức mạnh quân sự của châu Âu.
“Nga đang chuẩn bị cho một cuộc chiến lâu dài. Họ có quân số gấp 3 lần so với chúng ta, và ngành công nghiệp quốc phòng của họ đang tăng tốc nhanh hơn so với châu Âu. Có ai tin rằng họ chỉ nhắm vào Ukraine hay không. Một cam kết an ninh từ một bên yếu ớt không có giá trị gì. Châu Âu cần phải mạnh mẽ hơn ngay lúc này để có thể đưa ra những đảm bảo an ninh thực sự vững chắc”, bà nhấn mạnh.
Mặt khác, Nga nhiều lần tuyên bố họ không có kế hoạch tấn công vào NATO, nhấn mạnh rằng họ không được lợi ích gì từ việc này.
Thêm vào đó, Thủ tướng Anh Keir Starmer nhấn mạnh, kế hoạch này sẽ không thể thực hiện nếu không có sự hậu thuẫn quân sự của Mỹ, quốc gia đang có xu hướng muốn hàn gắn quan hệ với Nga. Điều này khiến cho kế hoạch của châu Âu thêm thách thức.
“Phải có sự bảo đảm từ Mỹ, bởi vì chỉ có sự bảo đảm an ninh của Mỹ mới có thể thực sự ngăn chặn Nga tấn công Ukraine một lần nữa”, ông Starmer tuyên bố.
Nguồn: https://dantri.com.vn/the-gioi/chau-au-tinh-dua-quan-toi-ukraine-nhiem-vu-bat-kha-thi-20250222194134465.htm
