Chiến dịch bắt tàu của Mỹ bóp nghẹt huyết mạch dầu mỏ Venezuela

Tổng thống Donald Trump hồi giữa tháng tuyên bố áp đặt phong tỏa đối với “tàu chở dầu bị trừng phạt” đến và đi từ Venezuela, nhằm gia tăng sức ép với chính quyền Tổng thống Nicolas Maduro.

Trong hai tuần qua, Mỹ đã bắt một tàu chở dầu trong danh sách trừng phạt khi đang trên đường từ Venezuela tới châu Á. Họ cũng đã chặn một tàu dầu khác vốn không nằm trong danh sách trừng phạt. Tuần duyên Mỹ đang truy đuổi một tàu dầu nằm trong danh sách trừng phạt, với cáo buộc nó né lệnh cấm vận nhằm vào Venezuela.

Loạt vụ bắt tàu diễn ra khi Mỹ triển khai lượng lớn tàu chiến đến gần Venezuela, nhằm gia tăng áp lực lên chính quyền Tổng thống Maduro. Hoạt động của Mỹ đã làm tê liệt ngành xuất khẩu dầu mỏ của Venezuela, vốn được xem là huyết mạch tài chính nước này khi mang lại 96% nguồn thu quốc gia.

Tàu chở dầu đang ùn lại tại các cảng của Venezuela, do lo ngại việc ra khơi sẽ khiến chúng rơi vào tầm ngắm của Mỹ. Dữ liệu vận tải biển cho thấy nhiều tàu đang hướng về Venezuela đã phải quay đầu giữa chừng.

Để duy trì hoạt động liên tục của các giếng dầu, chính quyền ông Maduro đang cân nhắc thuê tàu dầu tư nhân để lưu trữ dầu thô cho đến khi tìm ra cách xuất khẩu. Tuy nhiên, đây cũng chỉ là giải pháp tình thế.

Một số nguồn tin cho hay ông Maduro đang cân nhắc phản ứng mạnh hơn. Các chiến hạm của Venezuela đã bắt đầu hộ tống tàu dầu ra khơi, nhưng chúng chỉ dừng lại ở ranh giới lãnh hải.

Chính phủ của ông Maduro thậm chí xem xét đưa binh sĩ có vũ trang lên bảo vệ tàu chở dầu tới Trung Quốc, nước nhập khẩu dầu lớn nhất của Venezuela. Động thái này sẽ gây khó khăn cho nỗ lực chặn bắt của tuần duyên Mỹ, nhưng nó cũng có thể kéo Venezuela vào cuộc xung đột quân sự với các chiến hạm mà ông Trump triển khai ở vùng biển Caribe những tháng qua.

Ông chủ Nhà Trắng đã cáo buộc Venezuela tuồn ma túy vào Mỹ và đánh cắp dầu của các công ty nước này, dù không cung cấp bằng chứng. Một số người trong ngành mô tả các trở ngại mà ngành dầu khí Venezuela phải đối mặt là nghiêm trọng và có thể phá hỏng nỗ lực phục hồi của nước này sau nhiều năm khủng hoảng kinh tế.

Trong những năm gần đây, Tổng thống Maduro được cho là đã nhượng quyền khai thác dầu cho hàng chục công ty tư nhân và không còn kiểm soát hoạt động trong các dự án liên doanh giữa công ty dầu khí nhà nước với các tập đoàn đa quốc gia. Những cải cách này đã giúp sản lượng khai thác dầu của Venezuela tăng lên khoảng 1,1 triệu thùng mỗi ngày trong năm nay, từ mức 360.000 thùng vào nửa cuối năm 2020.

Tuy nhiên, lệnh trừng phạt của ông Trump với đội tàu chở dầu có nguy cơ chấm dứt đà tăng trưởng này.

WSJ cho hay có tới 75 tàu chở dầu đang nằm chờ ngoài khơi Venezuela, dù trang TankerTrackers.com cho biết chỉ một nửa trong số đó nằm trong danh sách trừng phạt của Mỹ. Chỉ có hai tàu chở dầu thô của công ty nhà nước Venezuela cố gắng ra khơi kể từ khi Mỹ bắt tàu dầu đầu tiên hôm 10/12.

“Đã có những con tàu quyết định không rời Venezuela vì sợ bị bắt và cũng có những tàu đang trên đường tới Venezuela đã quyết định quay đầu”, một nhà phân tích dầu khí tại Đại học Rice nói với AP.

Trong khi đó, tập đoàn Chevron của Mỹ, công ty điều hành dầu khí tư nhân lớn nhất tại Venezuela, được hưởng ngoại lệ khi có thể tiếp tục xuất khẩu dầu từ quốc gia Nam Mỹ này nhờ giấy phép đặc biệt từ chính quyền ông Trump.

Ông Maduro coi các chuyến hàng của Chevron là bằng chứng cho thấy hoạt động của ngành dầu mỏ nước này vẫn diễn ra bình thường bất chấp áp lực từ Mỹ. Truyền hình nhà nước Venezuela ngày 21/12 còn phát sóng cảnh tàu Canopus Voyager mang theo dầu thô mà Chevron sản xuất rời cảng tới Texas, Mỹ.

Tuy nhiên, chính phủ của ông Maduro chỉ nhận được rất ít lợi ích tài chính từ việc xuất khẩu dầu của Chevron. Theo điều khoản hợp đồng, Chevron sẽ giữ một nửa trong số khoảng 240.000 thùng/ngày mà họ giúp sản xuất và sau đó chuyển sang các nhà máy lọc dầu ở Mỹ. Một nửa còn lại thuộc về Venezuela, nhưng việc xuất khẩu chúng đang ngày càng trở nên khó khăn.

Juan Szabo, cựu phó chủ tịch công ty dầu mỏ nhà nước Venezuela PDVSA, dự đoán xuất khẩu dầu của Venezuela sẽ giảm gần một nửa trong những tháng tới, làm giảm đáng kể nguồn thu ngoại tệ của nước này.

“Chiến dịch bắt tàu dầu của Mỹ có thể khiến Venezuela thiệt hại tới 8 tỷ USD doanh thu”, một nhà kinh tế Venezuela nói với WSJ.

Thanh Tâm (Theo France 24, Oil Price)