‘Công đoàn cần bảo vệ quyền được học kỹ năng mới cho người lao động’

Thông điệp được Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng nói tại Đại hội Công đoàn Khoa học và Công nghệ lần thứ I, sáng 24/12 tại Hà Nội. Ông cho rằng, trước đây công đoàn chủ yếu bảo vệ tiền lương, thời gian làm việc, phúc lợi, thì nay phải bảo vệ quyền được học kỹ năng mới, cập nhật công nghệ mới, không bị loại khỏi thị trường lao động vì lạc hậu về công nghệ”.

Nhấn mạnh đại hội là dấu mốc có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, khẳng định sự trưởng thành, phát triển và vị thế của đội ngũ công đoàn khoa học và công nghệ trong giai đoạn đất nước chuyển sang mô hình phát triển dựa trên khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, ông cũng đặt vấn đề về đổi mới hoạt động công đoàn.

Theo Bộ trưởng, công đoàn trong kỷ nguyên mới không chỉ bảo vệ việc làm hay đại diện cho người lao động, mà cần “bảo vệ khả năng làm việc lâu dài”, đồng hành cùng người lao động trong suốt vòng đời nghề nghiệp.

Đổi mới đầu tiên, công đoàn phải chuyển trọng tâm sang hỗ trợ nâng cao năng lực và kỹ năng của người lao động, coi học tập suốt đời và cập nhật công nghệ là quyền lợi cốt lõi. Ông gợi mở nên bắt đầu từ việc hỗ trợ phát triển kỹ năng trong môi trường số, như làm việc với dữ liệu, AI, quản trị dự án công nghệ, bảo vệ sở hữu trí tuệ, quản lý kết quả theo đầu ra. Bộ trưởng cho rằng “đây là những kỹ năng mà nếu thiếu, người lao động rất dễ bị tụt lại phía sau dù có trình độ chuyên môn cao”.

Tiếp theo, Bộ trưởng đề nghị công đoàn thay đổi cách đại diện, không chỉ theo đơn vị hành chính mà sát hơn với từng nhóm lao động cụ thể như kỹ sư, nhà báo, phóng viên, người làm văn hóa… để nói đúng vấn đề, bảo vệ đúng quyền lợi và cơ hội phát triển của người lao động.

Một hướng đi quan trọng khác được Bộ trưởng nhấn mạnh là công đoàn phải trở thành nhà cung cấp dịch vụ cho đoàn viên, từ tư vấn pháp lý lao động, hợp đồng, sở hữu trí tuệ đến hỗ trợ chuyển đổi nghề nghiệp và giảm thiểu rủi ro trong đổi mới sáng tạo. Ngoài ra, họ cũng cần tham gia đồng thiết kế chính sách thay vì chỉ dừng ở mức kiến nghị, đồng thời tổ chức các phong trào thi đua cần gắn với giá trị thực, đứng về phía “người làm thật chứ không chỉ người báo cáo tốt”.

Ông cũng đề nghị công đoàn ứng dụng công nghệ số mạnh mẽ trong mọi hoạt động, chuyển từ một tổ chức vận hành bằng giấy tờ, họp hành, thủ tục, sang vận hành bằng dữ liệu, nền tảng số và công cụ thông minh. “Công đoàn phải số hóa chính mình trước khi bảo vệ người lao động trong kỷ nguyên số”, ông nói, đưa ra các đề xuất như mỗi đoàn viên có hồ sơ số, triển khai trợ lý ảo, đồng thời dữ liệu đoàn viên được phân tích để phát hiện rủi ro lao động, dự báo thiếu kỹ năng.

Theo Bộ trưởng, với những giá trị cốt lõi và phương châm hành động của ngành Khoa học và Công nghệ, công đoàn ngành sẽ tiếp tục khẳng định vai trò là tổ chức đại diện của đoàn viên và người lao động, đồng thời tiên phong trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học và công nghệ, đẩy mạnh chuyển đổi số.

Tại sự kiện, Chủ tịch Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam Nguyễn Đình Khang cũng gợi mở đẩy mạnh công tác đào tạo, bồi dưỡng kỹ năng đổi mới sáng tạo cho cán bộ công đoàn. “Mỗi cán bộ công đoàn phải trở thành ‘hạt nhân số’, ‘người hướng dẫn số’ tại cơ sở”, ông nói, nhấn mạnh đến người làm công đoàn cần có tư duy mở, đổi mới, linh hoạt, phù hợp với môi trường khoa học và công nghệ thích ứng trước yêu cầu của thị trường lao động số.

Đại hội Công đoàn Khoa học và Công nghệ Việt Nam lần thứ I được tổ chức trong bối cảnh Việt Nam đang bước vào giai đoạn phát triển mới với mô hình tăng trưởng dựa vào tri thức, khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số, theo tinh thần Nghị quyết số 57.

Theo Thứ trưởng Phạm Đức Long, Chủ tịch Công đoàn Khoa học và Công nghệ, lĩnh vực này không chỉ là chuyên môn, mà đã trở thành nền tảng của năng lực cạnh tranh quốc gia, năng suất lao động và phát triển bền vững. Trong đó, vai trò của đội ngũ cán bộ, trí thức, nhà khoa học, kỹ sư, người lao động trong ngành Khoa học và Công nghệ ngày càng trở nên quan trọng.

Theo ông Long, lao động khoa học công nghệ bao gồm hoạt động sáng tạo, đổi mới liên tục, chịu áp lực rất lớn về tri thức, kỹ năng, đạo đức nghề nghiệp và trách nhiệm xã hội. “Điều đó đặt ra yêu cầu mới đối với tổ chức công đoàn ngành, là phải đồng hành cùng người lao động không chỉ trong đời sống, mà cả trong năng lực nghề nghiệp, môi trường sáng tạo và hành trình thích ứng với những biến đổi nhanh chóng của khoa học và công nghệ”, Thứ trưởng nói.

Chủ tịch Công đoàn Khoa học và Công nghệ khẳng định tư tưởng xuyên suốt trong nhiệm kỳ mới của công đoàn ngành là xây dựng nơi đây trở thành tổ chức đại diện hiện đại, chăm lo bền vững và bảo vệ hiệu quả người lao động trong môi trường khoa học – công nghệ và chuyển đổi số.

Lưu Quý