Công nghệ đỉnh cao thế giới tụt hậu sau vài năm, đốt tiền tỷ không sinh lời

Nhà máy điện mặt trời Ivanpah Solar Electric Generating System tại bang California của Mỹ dự kiến sẽ đóng cửa vào năm 2026 sau hơn 10 năm vận hành. Dự án này bao gồm 173.500 tấm gương điều khiển bằng máy tính, trải rộng trên diện tích khoảng 1.300 ha tại sa mạc Mojave. Diện tích này tương đương 1.820 sân bóng đá tiêu chuẩn đặt cạnh nhau.

Ivanpah từng nhận được 1,6 tỷ USD bảo lãnh vay vốn liên bang để xây dựng một tổ hợp trị giá 2,2 tỷ USD, ứng dụng công nghệ điện mặt trời tập trung. Tuy nhiên, sự phát triển nhanh chóng của các tấm pin quang điện giá rẻ đã khiến công nghệ này trở nên không còn hiệu quả về mặt kinh tế.

Công nghệ điện mặt trời tập trung đang trở thành “nạn nhân” của đổi mới sáng tạo.

Hoạt động xây dựng Ivanpah bắt đầu vào năm 2010. Nhà máy chính thức đi vào vận hành năm 2014. Tổng chi phí xây dựng là 1,6 tỷ USD, kèm theo các bảo lãnh vay vốn từ Bộ Năng lượng Mỹ. Ivanpah nổi bật với cấu trúc phức tạp, với 173.500 tấm gương phản xạ ánh nắng mặt trời vào bộ thu đặt trên ba tháp cao.

Sự phát triển của ngành năng lượng mặt trời và việc giá pin quang điện truyền thống giảm mạnh đã khiến Ivanpah trở thành một dự án thua lỗ. Điều này gây thất vọng cho nhà máy và đơn vị vận hành là NRG Energy. Đầu năm 2025, khách hàng mua điện chính của Ivanpah là PG&E thông báo sẽ hủy hợp đồng với NRG nhằm tiết kiệm chi phí cho khách hàng. Theo kế hoạch ban đầu, PG&E dự kiến mua điện từ nhà máy này đến năm 2039.

Công nghệ gương phản xạ đang bị loại bỏ trước cuộc cách mạng pin quang điện.

Trong 15 năm qua, giá điện mặt trời đã giảm khoảng 70%. Điều này khiến chi phí sản xuất điện từ pin mặt trời thấp hơn nhiều so với điện do Ivanpah tạo ra.

Vào thời điểm khánh thành, Ivanpah là nhà máy điện mặt trời lớn nhất thế giới và được kỳ vọng có tiềm năng lớn. Công nghệ điện mặt trời tập trung hoạt động bằng cách đun nóng chất lỏng để tạo hơi nước. Hơi nước này làm quay tuabin, từ đó phát điện.

Phương thức phát điện của Ivanpah từng được coi là công nghệ tiên tiến hàng đầu. Tuy nhiên, trong bối cảnh hiện nay, công nghệ này chỉ còn được xem là lạc hậu so với quá trình phát triển công nghệ năng lượng mặt trời. Trong hơn 10 năm hoạt động, nhà máy có khả năng cung cấp điện cho hơn 140.000 hộ gia đình. Điều này cho thấy công nghệ có tính khả thi về mặt kỹ thuật, dù không hiệu quả về tài chính.

NRG Energy chưa công bố kế hoạch chính thức cho khu tổ hợp sau khi Ivanpah ngừng hoạt động. Tuy nhiên, chủ sở hữu nhà máy cho biết khu vực này có thể được tái sử dụng để lắp đặt hệ thống pin quang điện rẻ hơn và hiệu quả hơn. Đây hiện là tiêu chuẩn phổ biến của ngành năng lượng mặt trời và có thể giúp tận dụng phần nào tổ hợp lớn giữa sa mạc.

Việc Ivanpah có được coi là một thất bại hay không phụ thuộc vào góc nhìn đánh giá. Ivanpah đã giúp triển khai thương mại công nghệ điện mặt trời tập trung tại Mỹ. Tuy nhiên, dự án này không tạo ra làn sóng đầu tư trị giá hàng nghìn tỷ USD như công nghệ pin quang điện.

Việc Mỹ chấp nhận để mất một cơ sở trị giá khoảng 2 tỷ USD như Ivanpah vừa phản ánh sự tiến bộ công nghệ, vừa cho thấy sự lãng phí hạ tầng trong lĩnh vực năng lượng tái tạo. Việc đóng cửa nhà máy cho thấy tốc độ phát triển nhanh của công nghệ pin mặt trời đã khiến những dự án tốn kém trở nên lỗi thời. Đồng thời, điều này cũng phơi bày những rủi ro khi chính phủ chi tiêu quy mô lớn cho các công nghệ mới chưa được kiểm chứng đầy đủ.

Theo EcoNews