Cựu quan chức Đông Nam Á: “Trọng tài kém kìm hãm sự phát triển thể thao”

Mới nhất, tối qua (17/12), đội tuyển bóng đá nữ Việt Nam là nạn nhân của sự yếu kém trong công tác trọng tài. Trong tình huống Bích Thùy bay người đánh đầu ghi bàn ở phút 29, tiền vệ của đội tuyển nữ Việt Nam vẫn đứng trên khá xa so với hậu vệ đứng thấp nhất trong hệ thống phòng ngự của đội tuyển nữ Philippines.

Nhưng trợ lý trọng tài thứ nhất Chanthavong Phutasavan vẫn căng cờ báo lỗi việt vị của Bích Thùy, khiến cho đội tuyển bóng đá nữ Việt Nam mất oan bàn thắng.

Trước đó, ở các môn như Pencak Silat, Muay, Esports, sai sót của các trọng tài cũng xảy ra rất nhiều, gây thiệt hại cho các đội khách tại SEA Games 33, trong đó có các đội tuyển Việt Nam. Từng là người tham gia điều hành thể thao Đông Nam Á, ông Dương Vũ Lâm trao đổi với phóng viên Dân trí về vấn đề này.

Cựu PCT AFF Dương Vũ Lâm (phải), từng có thời gian sát cánh bên HLV Mai Đức Chung (Ảnh: T.H).

Vấn đề phát triển và bài toán kinh phí

Ông đánh giá thế nào về sai sót của trọng tài trong trận chung kết nội dung bóng đá nữ, giữa đội tuyển nữ Việt Nam và Philippines, xung quanh tình huống bàn thắng không được công nhận của đội tuyển nữ Việt Nam?

– Đầu tiên, phải khẳng định rằng bàn thắng đấy hoàn toàn hợp lệ. Theo tín hiệu phất cờ của trợ lý trọng tài thứ nhất, thì đấy là tín hiệu cô ấy báo có lỗi việt vị. Tuy nhiên, thực tế thì không hề có lỗi việt vị này. Bích Thùy của đội tuyển nữ Việt Nam vẫn còn đứng ở trên so với các hậu vệ đứng thấp nhất trong hệ thống phòng ngự của đội Philippines.

Không khó để quan sát thấy điều này, đối với những trọng tài có nghiệp vụ tốt, có kinh nghiệm. Thế nên, khi trợ lý trọng tài thứ nhất Chanthavong Phutasavan, tôi cho rằng cô ấy không theo kịp diễn biến trên sân, không theo kịp tình huống, thiếu kinh nghiệm quan sát.

Việc bỏ lỡ tình huống, không theo kịp diễn biến trên sân có thể dẫn đến việc trợ lý trọng tài thứ nhất bị giật mình, từ đó cô ấy nhìn một pha bóng hợp lệ thành pha bóng việt vị.

Có nghĩa là năng lực trọng tài kém, nhưng vẫn được phân công điều hành một trận đấu rất quan trọng như trận tranh huy chương vàng (HCV) SEA Games?

– Đây là vấn đề mà tôi đã đề cập đến nhiều lần khi còn tham gia vào công tác điều hành Liên đoàn Bóng đá Đông Nam Á. Khi đó, chúng tôi họp nhiều cuộc, với ý kiến đề xuất nên để trọng tài trung lập điều hành các trận đấu ở SEA Games, ở AFF Cup, hay sử dụng trọng tài trong khu vực.

Sai sót của trợ lý trọng tài khiến đội tuyển nữ Việt Nam mất HCV SEA Games (Ảnh: Mạnh Quân).

Trọng tài trung lập, thường đến từ các nền bóng đá phát triển tốt hơn bóng đá Đông Nam Á, nên năng lực của họ thường tốt hơn. Ngược lại, cũng có ý kiến nêu quan điểm rằng nên tạo cơ hội cho các trọng tài Đông Nam Á được phát triển, tăng thêm kinh nghiệm ở các giải đấu như SEA Games, vẫn dùng trọng tài trong khu vực.

Những ý kiến này thường đi kèm theo vấn đề kinh phí. Họ cho rằng kinh phí tổ chức SEA Games không quá dồi dào, sẽ là rất tốn kém nếu sử dụng hoàn toàn các trọng tài trung lập bên ngoài Đông Nam Á.

Tác hại to lớn của việc trọng tài sai sót kéo dài

Và sự việc trọng tài kém, dẫn đến sai lệch kết quả của các cuộc đối đầu tại SEA Games, không chỉ diễn ra trong môn bóng đá?

– Đáng tiếc đó đang là thực tế. Những ngày qua, tôi cũng nghe khá nhiều môn khác nhau phản ánh tình trạng bị trọng tài xử ép, nhất là đối với các môn mà trọng tài được quyền chấm điểm, như một số môn võ (Muay, Pencak Silat) hoặc các môn ít được truyền thông chú ý (Esports)…

Riêng ở môn Muay, HLV của chúng ta vì bức xúc mà rút VĐV ra khỏi sàn đấu vì trọng tài sai quá nhiều, xử ép VĐV Việt Nam quá nhiều. Ở đây, đầu tiên tôi khuyến cáo các HLV nếu bỏ ra ngoài như thế sẽ bị phạt rất nặng, thậm chí đội tuyển có liên quan cũng sẽ bị phạt nặng, chứ không chỉ phạt riêng gì cá nhân. Tôi không khuyến khích việc bỏ cuộc như vậy, làm vậy là không chuyên nghiệp. 

Thứ nhì, tôi quay lại với vấn đề trọng tài, nguồn cơn của sự việc. Khi Ban tổ chức (BTC) chủ nhà chọn phương án tiết kiệm, sử dụng những trọng tài có năng lực không cao, tính chuyên nghiệp sẽ giảm đi.

Việc thiếu sàng lọc, không kỹ càng chất lượng của trọng tài, khiến cho họ có tâm lý được đứng giữa sàn đấu ở Đông Nam Á quá dễ dàng, trước khi họ dễ dãi với các quyết định của mình, gây tác động tiêu cực đến những người thi đấu (VĐV, HLV, các đội thể thao).

Còn với những môn ít được truyền thông chú ý, như Esports xảy ra gian lận từ VĐV Thái Lan Tokyogurl, nhiều khi chính các trọng tài, rồi BTC của từng môn riêng lẻ cũng có thể nảy sinh tâm lý môn mà họ điều hành chỉ là ngày hội, chứ họ không nghĩ rằng họ đang ở giữa một đại hội thể thao tầm cỡ khu vực, có sự cạnh tranh và có sự ganh đua về mặt thứ hạng.

Những sai sót và những yếu kém trong công tác trọng tài như thế này sẽ gây ra ảnh hưởng như thế nào?

– Thứ nhất, một khi trọng tài sai, nhất là với các lỗi nặng mang tính hệ thống, tính công bằng của một số cuộc tranh tài sẽ mất đi, khiến cho niềm tin của người hâm mộ giảm sút.

Thứ nhì, nguy hiểm hơn, khi cái sai như thế kéo dài, việc này sẽ kìm hãm sự phát triển của thể thao Đông Nam Á.

Sai sót của trọng tài có thể kiềm hãm sự phát triển của thể thao Đông Nam Á (Ảnh: Mạnh Quân).

Ví dụ như khi một quốc gia muốn phát triển mạnh môn thể thao mà họ giới thiệu ra quốc tế, họ phải chứng minh cho quốc tế thấy được rằng môn đấy rất hấp dẫn, rất giàu tính cạnh tranh, rất công bằng.

Ông có thể nói rõ hơn về vấn đề này, thưa ông?

– Không phải ngẫu nhiên mà các môn cơ bản của phong trào Olympic quốc tế, như điền kinh, bơi, cử tạ, bắn súng được cả thế giới ưa chuộng, luôn có trong chương trình thi đấu của Olympic.

Những môn nói trên có thông số rất minh bạch, người hâm mộ dễ theo dõi, trọng tài muốn ăn gian cũng rất ít có cơ hội để làm việc đó, vì sự hơn kém đều dựa trên thông số.

Ngược lại, có một số môn dù cho các nền thể thao ở Đông Nam Á rất muốn đẩy mạnh, thúc đẩy những môn này đến với Asiad và Olympic, nhưng thúc đẩy mãi vẫn khó thành công, một phần cũng là vì vấn đề này. Việc phân định hơn thua phụ thuộc quá nhiều vào cảm tính của các trọng tài, khiến cho tính khách quan giảm đi quá nhiều.

Rất khó để đẩy mạnh một môn nào đó ra quốc tế, một khi mà nền thể thao muốn đẩy mạnh môn đấy chưa chứng minh được tính đại chúng, tính minh bạch của môn chơi. Đồng thời, họ lại còn quá chú trọng vào việc gom huy chương, trọng tài thì sai sót liên tục, buộc giới thể thao toàn cầu phải nhìn môn đấy với ánh mắt dè dặt!  

Xin cảm ơn ông và cuộc trao đổi!