Đàm phán về Ukraine: Mỹ-Nga mang gì đến Saudi Arabia?

Sau nhiều đồn đoán, các quan chức cấp cao của Mỹ và Nga đã bắt đầu cuộc đàm phán tại Saudi Arabia vào ngày 18-2 nhằm thảo luận về việc chấm dứt xung đột ở Ukraine.

Đàm phán về Ukraine tại Saudi Arabia mở ra cơ hội để kết thúc cuộc xung đột đã kéo dài 3 năm, tuy nhiên cuộc gặp cũng vấp chỉ trích vì không có sự góp mặt của Kiev và châu Âu. Vậy với một cuộc đàm phán chỉ có Nga và Mỹ, hai bên sẽ thảo luận những chi tiết gì?

Mỹ-Nga “đặt nền móng” cho các cuộc gặp sắp tới

Ngày 17-2, Ngoại trưởng Mỹ Marco Rubio, Cố vấn An ninh Quốc gia Mike Waltz và Đặc phái viên của tổng thống Mỹ về Trung Đông Steve Witkoff đã đến thủ đô Riyadh (Saudi Arabia) để tham dự đàm phán, theo hãng tin Reuters.

Ngoại trưởng Rubio gọi cuộc họp này là bước tiếp theo sau cuộc điện đàm tuần trước giữa Tổng thống Mỹ Donald Trump và Tổng thống Nga Vladimir Putin. “Những tuần và những ngày tới sẽ quyết định liệu điều này có thực sự nghiêm túc hay không. Sau cùng, một cuộc điện thoại không thể mang lại hòa bình. Một cuộc điện thoại không thể giải quyết một cuộc chiến phức tạp như thế này” – ông Rubio nói với đài CBS.

Ngoại trưởng Mỹ cũng bác bỏ những phát ngôn trước đó của các quan chức Mỹ rằng các nước châu Âu sẽ “không có chỗ” trong đàm phán hòa bình Nga-Ukraine. “Nếu đây là đàm phán thực sự – hiện chúng ta vẫn chưa đến giai đoạn đó – thì Ukraine chắc chắn phải có mặt, và châu Âu cũng phải tham gia, vì họ đang áp đặt các lệnh trừng phạt lên Nga” – ông Rubio nói.

Đặc phái viên Steve Witkoff xác nhận với đài Fox News về cuộc gặp. “Chúng tôi sẽ có các cuộc họp theo chỉ đạo của Tổng thống Trump và hy vọng sẽ đạt được những tiến triển thực sự tốt đẹp liên quan Nga – Ukraine” – ông Witkoff nói.

Cùng ngày, đài RT dẫn lời người phát ngôn Điện Kremlin – ông Dmitry Peskov cho biết Ngoại trưởng Nga Sergey Lavrov và ông Yuri Ushakov – cố vấn của Tổng thống Putin về chính sách đối ngoại – sẽ tham dự cuộc đàm phán tại Saudi Arabia.

Theo ông Peskov, cuộc gặp ngày 18-2 giữa các quan chức hai nước nhằm “đặt nền móng” cho cuộc gặp sắp tới giữa Tổng thống Putin và Tổng thống Trump – dự kiến diễn ra vào cuối tháng 2 tại Saudi Arabia.

“Các cuộc đàm phán sẽ tập trung vào việc xây dựng lại quan hệ song phương, bao gồm các cuộc đàm phán sắp tới về giải quyết cuộc khủng hoảng Ukraine và tổ chức hội nghị thượng đỉnh Putin-Trump” – theo người phát ngôn Điện Kremlin.

Ông Peskov cũng lưu ý rằng vẫn chưa rõ khi nào hoặc liệu các cuộc đàm phán hòa bình Nga-Ukraine có diễn ra hay không, nhấn mạnh rằng vấn đề này sẽ được thảo luận trong cuộc gặp giữa hai phái đoàn Nga và Mỹ.

Tuy nhiên, ông Peskov lưu ý rằng “tất cả các bên đều đang bàn cách để chấm dứt chiến tranh bằng mọi giá”, đồng thời cho rằng trước đây, nhiều quốc gia phương Tây từng muốn kéo dài cuộc xung đột.

Ngày 17-2, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cho rằng Mỹ đang cố gắng “làm hài lòng” Nga trong các cuộc đàm phán về Ukraine, nhấn mạnh rằng Kiev sẽ không chấp nhận kết quả của các cuộc đàm phán mà nước này không tham gia, theo tờ Kyiv Independent.

Những quân bài trên bàn đàm phán

Chính quyền ông Trump chưa phác thảo những nhượng bộ có thể có hoặc các điều kiện để Washington mặc cả với Nga trên bàn đàm phán. Tuy nhiên, có thể dự đoán những điều kiện này qua các tuyên bố gần đây từ các quan chức Mỹ.

Về vấn đề lãnh thổ, ngày 12-2, Bộ trưởng Quốc phòng Mỹ Pete Hegseth thẳng thắn bác bỏ mục tiêu của Ukraine về khôi phục toàn bộ lãnh thổ, gồm cả bán đảo Crimea và các vùng đất ở Donbass nằm dưới sự kiểm soát của Nga từ năm 2014.

“Chúng ta muốn chứng kiến một Ukraine có chủ quyền và thịnh vượng. Thế nhưng, chúng ta hãy bắt đầu thừa nhận rằng việc Ukraine muốn quay trở lại đường biên giới trước năm 2014 là một mục tiêu không thực tế. Việc theo đuổi mục tiêu ảo tưởng này chỉ làm cho cuộc chiến kéo dài thêm” – ông Hegseth nói.

Một chủ đề quan trọng khác, vốn được Nga xem là trọng tâm trong các cuộc đàm phán, chính là tư cách thành viên của Ukraine trong Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO). Về vấn đề này, Washington gần đây đã trấn an Moscow qua các tuyên bố rằng tư cách thành viên của Ukraine “không mang tính thực tế”.

“Hôm nay ông [Bộ trưởng Quốc phòng] Pete nói rằng ông ấy thấy việc Ukraine gia nhập NATO khó xảy ra hoặc không thực tế. Tôi nghĩ có lẽ đúng vậy. Tôi cho rằng từ lâu, ngay cả trước thời Tổng thống Putin, người ta đã nói rằng chuyện đó là không thể. Việc này đã kéo dài suốt nhiều năm” – ông Trump nói hôm 12-2.

“Họ đã nói từ lâu rằng Ukraine không thể vào NATO, và tôi không có vấn đề gì với điều đó” – Tổng thống Trump nói thêm.

Một vấn đề khác có thể xuất hiện trên bàn đàm phán là các lệnh trừng phạt mà phương Tây đang áp lên Nga. Ngày 21-1, ông Trump cảnh báo trên mạng xã hội Truth Social rằng nếu không có “thỏa thuận” hòa bình nào được thực hiện “sớm” cho xung đột ở Ukraine, ông sẽ “không còn lựa chọn nào khác ngoài việc áp mức thuế quan và trừng phạt cao đối với bất kỳ thứ gì mà Nga bán cho Mỹ và nhiều quốc gia khác”.

Trong bối cảnh nền kinh tế Nga đang chịu áp lực do phải phục vụ cho cuộc chiến, thuế quan và trừng phạt có thể được xem là điều kiện mặc cả hiệu quả cho ông Trump.

Về phía Nga, Ngoại trưởng Lavrov ngày 17-2 đã nêu mục tiêu chính của Nga trong cuộc đàm phán với Mỹ. Theo ông Lavrov, Nga tham gia các cuộc đàm phán chủ yếu là để “lắng nghe” lập trường của Mỹ về cuộc xung đột ở Ukraine và nối lại đối thoại song phương, vốn đã bị đóng băng trong ba năm qua.

Tuy nhiên, ông Lavrov nhấn mạnh rằng sẽ “không có chuyện” nhượng bộ lãnh thổ cho Ukraine. “Việc nhượng lãnh thổ cho vùng đất ngày nay gọi là Ukraine thực chất đã được lãnh đạo Liên Xô thực hiện trong quá trình thành lập Liên bang Xô Viết” – ông Lavrov nói, ám chỉ quan điểm của Nga rằng một số vùng lãnh thổ của Ukraine ngày nay trước đây không thuộc về Ukraine mà được Liên Xô sáp nhập hoặc phân chia lại trong quá trình thành lập và tồn tại của Liên bang Xô Viết.

“Những vùng lãnh thổ đó sẽ bị cắt nhượng như thế nào, có bao gồm cả người Nga sinh sống tại đó hay không?” – ngoại trưởng Nga đặt câu hỏi.

Ông Lavrov cũng đề cập vai trò của châu Âu trong việc giải quyết xung đột. Theo ngoại trưởng Nga, nếu các quốc gia châu Âu tìm cách tìm kiếm một lệnh ngừng bắn nhằm tranh thủ thời gian để tái vũ trang cho Ukraine, thì không có lý do gì để cho phép các nước này tham gia đàm phán.

“Phương Tây không thể chỉ ngồi chờ đợi dưới chiếc ô hạt nhân mà không chịu trách nhiệm cho những hành động bất hợp pháp và sự ủng hộ của họ đối với chính quyền phát xít ở Ukraine. Như Kinh Thánh đã dạy, mỗi người phải chịu trách nhiệm về hành động của mình” – ông Lavrov nêu quan điểm.

Ông Trump điện đàm ông Macron trước thềm đàm phán Ukraine

Ngày 17-2, Tổng thống Trump đã điện đàm với Tổng thống Pháp Emmanuel Macron trước thềm đàm phán Nga-Mỹ về Ukraine, theo tờ The Hill.

Một quan chức Nhà Trắng cho biết cuộc gọi diễn ra “thân thiện” và kéo dài khoảng 30 phút.

Theo quan chức này, hai nhà lãnh đạo đã thảo luận về xung đột ở Ukraine, các cuộc gặp giữa các nhà lãnh đạo châu Âu và các cuộc đàm phán tại Saudi Arabia giữa các quan chức Mỹ và Nga.

Cuộc điện đàm diễn ra không lâu trước hội nghị thượng đỉnh không chính thức của các lãnh đạo châu Âu tại Paris (Pháp).

Hội nghị có sự tham gia của Tổng thống Macron, Thủ tướng Anh Keir Starmer, Thủ tướng Đức Olaf Scholz, Thủ tướng Ý Giorgia Meloni, cùng một số nhà lãnh đạo khác.

Hội nghị kéo dài hơn ba giờ và các nhà lãnh đạo nhất trí rằng châu lục phải có vai trò trong các cuộc đàm phán giữa Mỹ và Nga về Ukraine.

Châu Âu cũng cam kết sẵn sàng cung cấp cho Ukraine các đảm bảo an ninh, nhưng cảnh báo sẽ rất nguy hiểm nếu ký kết lệnh ngừng bắn giữa Moscow-Kiev mà không đi kèm thỏa thuận hòa bình.