Di sản xanh giữa lòng đô thị hiện đại

KHÔNG GIAN XANH ĐỘC ĐÁO CỦA ĐÔ THỊ HƠN 300 NĂM LỊCH SỬ

Nằm trên phần đất của rừng mưa nhiệt đới Đông Nam Bộ xưa, Thảo Cầm Viên được thiết lập từ năm 1864, với gần 17 ha diện tích, đây là một phần diện tích quý giá hiếm hoi còn sót lại trong lõi đô thị trung tâm.

Bước qua cánh cổng hướng ra đường Lê Duẩn, du khách như bước vào một thế giới hoàn toàn khác: dịu mát, yên bình, chan hòa bóng cây cổ thụ. Những gốc giáng hương, gõ đỏ, cẩm lai hay cây mét 250 năm tuổi bên cạnh Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh trở thành chứng tích hiếm hoi của một quần thể rừng xưa từng bao phủ vùng đất Sài Gòn–Gia Định.

Không chỉ là điểm tránh nóng quen thuộc, Thảo Cầm Viên còn là nơi gắn bó với rất nhiều thế hệ người dân Thành phố Hồ Chí Minh – nơi trẻ em lần đầu nhìn thấy hổ, voi, hươu cao cổ; nơi nhiều gia đình gìn giữ ký ức tuổi thơ qua những chuyến đi cuối tuần.

Anh HỒ ĐẮC VIỆT CƯỜNG

Phường Xuân Hòa

“

Gia đình tôi là “fan cứng” của Thảo Cầm Viên Sài Gòn. Hàng tuần, chúng tôi đều đưa con đến đây để thư giãn, tìm chút không khí mát lành dưới những khoảng xanh từ các cây cổ thụ và cho con tìm hiểu thêm các loài thú được nuôi dưỡng tại Thảo Cầm Viên Sài Gòn.

MỘT “KHO BÁU” CỦA KÝ ỨC ĐÔ THỊ

Trong tiến trình đô thị hóa nhanh, Thành phố Hồ Chí Minh thiếu hụt nghiêm trọng không gian xanh. Vì vậy, Thảo Cầm Viên không chỉ đơn thuần là một công viên; đó là “kho báu” quy tụ các lớp giá trị lịch sử, kiến trúc, sinh thái và văn hóa.

Trước kia

Hiện tại

Ảnh: Manh Hai/Flickr

Theo nhiều tài liệu, Thảo Cầm Viên trước đây chỉ là vùng đất hoang và bạc màu rộng khoảng 12 ha, nơi đây cũng là nông trại nuôi ngựa của người Pháp. Đến ngày 23/03/1864, Đô Đốc De La Grandiere giao cho ông Louis Aldolph Germain – một bác sĩ thú y thuộc quân đội Pháp giải thể nông trại này và thiết lập khu vườn ươm cây giống và xây dựng một số chuồng trại nuôi động vật là tặng phẩm của những người dân từ các nơi gửi đến. Công trình này được xây dựng sớm hơn các công trình lịch sử ở Thành phố Hồ Chí Minh như Bưu điện Thành phố (1886-1891), Nhà thờ Đức Bà (1877- 1880), chợ Bến Thành (1912- 1914).

Có thể nói bác sĩ Germain là người đầu tiên có công khai sinh ra Thảo Cầm Viên ngày nay. Một năm sau, ngày 23/03/1865, Vườn thực vật được hoàn thành và được Toàn quyền Đông Dương giao cho ông J.B. Louis Pierre, nhà thực vật học người Pháp, giám đốc Vườn thực vật Calcutta Ấn Độ đến quản lý.

Trong ngày đất nước thống nhất, Thảo Cầm Viên vẫn gần như còn nguyên vẹn và tiếp tục được chính quyền Thành phố Hồ Chí Minh giữ gìn, cải tạo qua các thời kỳ. Hiện trong Thảo Cầm Viên Sài Gòn vẫn còn nhiều cây cổ thụ quý hiếm. Cây giáng hương hơn 200 năm tuổi cạnh chuồng hà mã là một phần của khu rừng Đông Nam Bộ ngày nào. Đây là nguồn gen thực vật vô cùng giá trị, cần được bảo tồn lâu dài.

Không gian Thảo Cầm Viên Sài Gòn ngày nay còn gắn với cụm di tích gồm Bảo tàng Lịch sử Thành phố Hồ Chí Minh và Đền thờ Quốc Tổ Hùng Vương, tạo nên một tổ hợp di sản hiếm có ngay giữa trung tâm đại đô thị.