Đổi mới hoạt động công đoàn để người lao động tự tin hơn trong kỷ nguyên số

Theo Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, công đoàn cần đổi mới, giúp người lao động cập nhật công nghệ, từ đó làm việc hiệu quả, an toàn trước sự thay đổi nhanh của kỷ nguyên số.

Thông điệp được Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng chia sẻ tại Đại hội Công đoàn Khoa học và Công nghệ Việt Nam lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030, ngày 24/12.

Hôm nay, tôi rất vui mừng và phấn khởi đến dự Đại hội Công đoàn Khoa học và Công nghệ Việt Nam lần thứ I, nhiệm kỳ 2025-2030. Đây là dấu mốc có ý nghĩa đặc biệt quan trọng, khẳng định sự trưởng thành, phát triển và vị thế của đội ngũ Công đoàn Khoa học và Công nghệ trong giai đoạn phát triển dựa trên khoa học – công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số. Đây là dịp để nhìn lại chặng đường đã qua, xác định tầm nhìn, khát vọng và hướng đi mang tính đột phá trong thời kỳ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Tôi xin phát biểu về một số đổi mới của Công đoàn Khoa học và Công nghệ Việt Nam.

Công đoàn trong kỷ nguyên mới không chỉ bảo vệ việc làm, mà còn bảo vệ khả năng làm việc lâu dài; không chỉ đại diện người lao động, mà còn đồng hành cùng họ trong suốt vòng đời nghề nghiệp; thay vì hàng nghìn lao động mới có một cán bộ công đoàn hỗ trợ thì mỗi đoàn viên sẽ có một người hỗ trợ 24/7, đó là trợ lý AI.

Thứ nhất, Công đoàn chuyển trọng tâm sang hỗ trợ nâng cao kỹ năng, cập nhật công nghệ, học tập suốt đời, coi nâng cao năng lực làm việc lâu dài là quyền lợi cốt lõi nhất của người lao động. Trước đây, Công đoàn chủ yếu bảo vệ tiền lương, thời gian làm việc, phúc lợi, thì nay phải bảo vệ quyền được học kỹ năng mới, cập nhật công nghệ mới, không bị loại khỏi thị trường lao động vì bị lạc hậu về công nghệ.

Trong giai đoạn mới, đổi mới hoạt động Công đoàn phải bắt đầu từ việc nâng cao năng lực của người lao động, chứ không chỉ dừng ở mức chăm lo phúc lợi truyền thống. Công đoàn cần chuyển trọng tâm sang hỗ trợ phát triển kỹ năng, nhất là các kỹ năng mới của lao động trong môi trường số: kỹ năng số, làm việc với dữ liệu, AI, quản trị dự án công nghệ, bảo vệ sở hữu trí tuệ, thương mại hóa kết quả nghiên cứu, làm việc trong các mô hình đặt hàng nghiên cứu theo kết quả, sử dụng công nghệ số để làm báo, truyền hình, truyền thông, văn hóa, bưu chính – viễn thông.

Đây là những kỹ năng mà nếu thiếu, người lao động rất dễ bị tụt lại phía sau, dù có trình độ chuyên môn cao. Công đoàn xây dựng các chương trình đào tạo trực tuyến đại trà cho người lao động về các kỹ năng mới, người lao động sẽ tự học, tự thi, tự lấy chứng nhận.

Thứ hai, Công đoàn không chỉ đại diện chung theo đơn vị hành chính, mà còn đại diện sát hơn cho từng nhóm lao động, như kỹ sư, chuyên gia công nghệ, lao động nền tảng số, nhà báo, phóng viên, người làm văn hóa… để hỗ trợ theo nhóm kỹ năng. Công đoàn hiểu đúng từng nhóm lao động, nói đúng vấn đề của họ và bảo vệ đúng quyền lợi, rủi ro và cơ hội phát triển của họ.

Thứ ba, Công đoàn trở thành nhà cung cấp dịch vụ cho đoàn viên. Công đoàn cung cấp các dịch vụ thiết thực như: tư vấn pháp lý lao động, hỗ trợ hợp đồng, sở hữu trí tuệ, chuyển đổi nghề nghiệp, bảo vệ rủi ro khi đổi mới, hiểu và áp dụng các chính sách mới. Xây dựng nền tảng số và trợ lý ảo để hỗ trợ đoàn viên 24/7 về chính sách, pháp luật, quyền lợi.

Thứ tư, ứng dụng công nghệ số mạnh mẽ trong mọi hoạt động Công đoàn. Chuyển Công đoàn từ một tổ chức vận hành bằng giấy tờ, họp hành, thủ tục sang một tổ chức vận hành bằng dữ liệu, nền tảng số và công cụ thông minh, phục vụ đoàn viên nhanh hơn, cá nhân hóa hơn và hiệu quả hơn. Công đoàn phải số hóa chính mình trước khi bảo vệ người lao động trong kỷ nguyên số. Mỗi đoàn viên có hồ sơ số, triển khai trợ lý ảo Công đoàn, xây dựng nền tảng số Công đoàn, phân tích dữ liệu đoàn viên để phát hiện rủi ro lao động, dự báo thiếu kỹ năng, số hóa quản trị nội bộ Công đoàn như họp, biểu quyết, lấy ý kiến trực tuyến.

Thứ năm, tham gia đồng thiết kế chính sách, không chỉ kiến nghị. Công đoàn chủ động tham gia ngay từ đầu vào xây dựng chính sách lao động, tiền lương, kỹ năng, trở thành đối tác chính sách của Nhà nước.

Thứ sáu, các phong trào thi đua phải khuyến khích giá trị thật. Thi đua phải gắn với năng suất, đổi mới, hiệu quả, không chạy theo hình thức, thành tích ngắn hạn. Công đoàn phải đứng về người làm thật, không chỉ người báo cáo tốt.

Đổi mới Công đoàn là chuyển từ mô hình hành chính sang mô hình dịch vụ hỗ trợ lao động sử dụng các công cụ mới, công nghệ mới; từ hoạt động phong trào sang cung cấp giá trị thiết thực. Khi Công đoàn giúp người lao động làm việc hiệu quả hơn, an toàn hơn và tự tin hơn trước sự thay đổi nhanh, thì Công đoàn mới thực sự trở thành chỗ dựa của đội ngũ lao động trong thời kỳ đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số.

Với giá trị cốt lõi: “Tiên phong – Sáng tạo – Đột phá – Trung dũng – Nghĩa tình” và phương châm hành động: “Làm gương – Kỷ cương – Trọng tâm – Bứt phá”, cùng truyền thống đoàn kết, trí tuệ, bản lĩnh và tâm huyết của đội ngũ cán bộ, đoàn viên, người lao động ngành Khoa học và Công nghệ, tôi tin tưởng sâu sắc rằng Công đoàn Khoa học và Công nghệ Việt Nam sẽ không ngừng lớn mạnh, trưởng thành; tiếp tục khẳng định vai trò là tổ chức đại diện tin cậy của đoàn viên và người lao động, đồng thời tiên phong trong thúc đẩy đổi mới sáng tạo, phát triển khoa học và công nghệ, đẩy mạnh chuyển đổi số, góp phần nâng cao năng suất lao động, chất lượng nguồn nhân lực, năng lực cạnh tranh quốc gia; đóng góp ngày càng quan trọng vào sự phát triển bền vững của ngành và của đất nước.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng