Đồng chí Khamtay Siphandone – nhà lãnh đạo xuất sắc của Lào, người bạn lớn của Việt Nam

Cả cuộc đời cống hiến cho sự nghiệp cách mạng

Đồng chí Khamtay Siphandone là một trong những nhà lãnh đạo đầu tiên của cách mạng Lào. Với tinh thần yêu nước cao cả, đồng chí đã kề vai sát cánh với Chủ tịch Kaysone Phomvihane và các lãnh đạo của Lào lãnh đạo phong trào cách mạng Lào trưởng thành, phát triển và giành được những thắng lợi liên tiếp, giành được kết quả toàn thắng và đưa đất nước từng bước tiến lên mục tiêu xây dựng chủ nghĩa xã hội một cách vững chắc.

Đồng chí Khamtay Siphandone luôn nhận được sự yêu mến và tin cậy từ tập thể lãnh đạo cũng như cán bộ chiến sĩ và nhân dân các dân tộc Lào. Đồng chí đã được giao nhiều trọng trách quan trọng.

Đồng chí Khamtay Siphandone sinh ngày 8/2/1924 trong gia đình nông dân chăm chỉ siêng năng tại bản Huakhongphanhay, huyện Khong, tỉnh Siphandon (nay là tỉnh Champasak), có truyền thống đấu tranh chống thực dân Pháp và phong kiến địa phương.

Năm 1931, khi vừa tròn 7 tuổi, ông ngoại (anh ruột của bà ngoại), là viên chức ngành giáo dục tại Vientiane đã đưa đồng chí Khamtay Siphandone về ở cùng và học tại Vientiane trong 10 năm, khi tốt nghiệp trường trung học Pavie (College PAVIE), đồng chí được đi học tiếp tại Sài Gòn (miền Nam Việt Nam).

Năm 1945, sau khi tốt nghiệp ở Sài Gòn, đồng chí trở lại Lào và được nhận vào làm viên chức. Khi thực dân Pháp cai trị Lào đã chấp nhận để cho phát xít Nhật nắm quyền cai trị Đông Dương, đồng chí Khamtay Siphandone được gửi đến Côn Minh (Trung Quốc), từ đó đã lên đường đi Ấn Độ và trở lại Sài Gòn, Việt Nam. Khi đi qua các nước, đồng chí đã được thấy và tiếp xúc trực tiếp với phong trào đấu tranh chống đế quốc xâm lược của các nước.

Năm 1946, đồng chí Khamtay Siphandone trở lại Lào và được nhận vào làm viên chức. Khi Lào một lần nữa nằm dưới sự cai trị của thực dân Pháp, phong trào đấu tranh chống thực dân Pháp của nhân dân Lào phát triển. Đồng chí Khamtay Siphandone đã tham gia phong trào của viên chức, thanh niên, học sinh sinh viên; thành lập hội thể thao để hoạt động đấu tranh chống thực dân Pháp một cách hợp pháp và bí mật.

Năm 1947, trong điều kiện không thể tiếp tục tiến hành đấu tranh chống Pháp theo hình thức hợp pháp và bí mật được nữa, đồng chí Khamtay Siphandone đã liên lạc với phong trào Lào Issara tại khu căn cứ thuộc vùng biên giới Lào-Thái Lan để tham gia lực lượng của Mặt trận Lào Issara. Đây là bước ngoặt quan trọng trong cuộc đời, cũng là điểm khởi đầu của cuộc đời hoạt động cách mạng của đồng chí Khamtay Siphandone.

Tham gia phong trào đấu tranh chống Pháp

Sau khi gia nhập lực lượng đấu tranh, Chính phủ Lào kháng chiến đã giao nhiệm vụ cho đồng chí Khamtay Siphandone trở thành người giúp đỡ Chính phủ Lào kháng chiến trong việc lãnh đạo lực lượng quân đội Lào Issara, tiếp đó được giao trọng tách Tổng tham mưu trưởng quân đội Lào Issara và được giao trọng trách chỉ huy quân đội chiến đấu chống lại thực dân đế quốc với danh nghĩa Quân đội Lào kháng chiến. Ở mỗi nhiệm vụ được giao, đồng chí Khamtay Siphandone đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tổ chức thực hiện đạt kết quả tốt, đặc biệt là việc xây dựng và củng cố lực lượng Quân đội Lào Issara trở nên vững mạnh.

Tháng 2/1949, đồng chí Khamtay Siphandone ra quyết định thành lập Ủy ban kháng chiến khu Hạ Lào. Với tầm nhìn chiến lược, đồng chí Khamtay Siphandone đã chỉ đạo cuộc đấu tranh tại khu vực miền nam phát triển nhanh chóng và đạt được thắng lợi, chính quyền cũ bị xóa bỏ, chính quyền mới cấp bản, xã và huyện của tỉnh Attapeu và Champasack được thành lập.

Lãnh đạo kháng chiến ở khu vực Trung Lào

Cuối năm 1949-1950, thực dân Pháp tiến hành âm mưu dùng người Lào để đánh người Lào, phá hoại phong trào đấu tranh một cách khốc liệt. Đầu năm 1952, thực dân Pháp tiến hành càn quét khu căn cứ miền trung hòng chia cắt khu vực miền trung ra làm nhiều phần. Trước tình thế cấp bách đó, đồng chí Khamtay Siphandone đã được cử đến củng cố lực lượng tại miền trung. Đồng chí Khamtay Siphandone đã đến gặp Ủy ban chịu trách nhiệm khu vực miền trung, khẩn trương chỉ đạo tổ chức thực hiện công tác giáo dục chính trị tư tưởng, củng cố tổ chức, tăng cường lực lượng về mọi mặt nhắm vào cơ sở, dựa vào nhân dân và nắm lấy nhân dân. Với sự chỉ đạo đúng đắn và sát hợp với thực tế của đồng chí Khamtay Siphandone, trong thời gian ngắn đã khiến cho phong trào đấu tranh tại Trung Lào được phục hồi và phát triển nhanh chóng.

Tháng 8/1950, Đại hội Mặt trận Lào kháng chiến toàn quốc lịch sử được khai mạc tại miền trung. Tại Đại hội lần này, đồng chí Khamtay Siphandone được bầu làm Ủy viên trung ương Mặt trận Lào Issara và sau đó được giao nhiệm vụ làm việc tại Văn phòng Trung ương Mặt trận Lào Issara và Văn phòng Chính phủ kháng chiến.

Cuối năm 1953, thông qua phối hợp giữa lực lượng kháng chiến Lào và Việt Nam, đồng chí Khamtay Siphandone đã mở chiến dịch Trung Lào và thành lập bộ chỉ huy chiến dịch gọi tắt là “mặt trận D” và được cử làm Tư lệnh chiến dịch này. Cuối tháng 4/1954, chiến dịch Trung Lào kết thúc, quân địch bị đánh bại nặng nề trên toàn mặt trận 3 nước Đông Dương, thực dân Pháp phải ký Hiệp định Geneva năm 1954 về Đông Dương.