Đưa vật liệu lên từ độ sâu 6.000m, quyết xây chuỗi cung ứng để “dằn mặt” Trung Quốc

Nhật Bản sắp tiến hành một cuộc thử nghiệm quy mô lớn nhằm khai thác đất hiếm từ bùn đáy biển sâu, đánh dấu bước đi đầu tiên trên thế giới trong việc liên tục nâng vật liệu từ độ sâu khoảng 6.000 mét lên mặt nước. Động thái này diễn ra trong bối cảnh các nền kinh tế lớn đang tìm cách giảm phụ thuộc vào nguồn cung đất hiếm từ Trung Quốc.

Theo thông tin được công bố, cuộc thử nghiệm sẽ kéo dài khoảng một tháng, từ ngày 11/1 đến 14/2, tại khu vực đáy biển gần đảo Minamitorishima – một đảo xa xôi thuộc vùng đặc quyền kinh tế của Nhật Bản, nằm cách Tokyo khoảng 1.900 km về phía đông nam. Hoạt động do Cơ quan Khoa học và Công nghệ Biển – Trái đất Nhật Bản (JAMSTEC) chủ trì.

Mục tiêu chính của đợt thử nghiệm là kết nối và vận hành một hệ thống khai thác đáy biển hoàn chỉnh, qua đó xác nhận khả năng thu hồi khoảng 350 tấn bùn giàu đất hiếm mỗi ngày. Song song với hoạt động khai thác, các nhà khoa học sẽ tiến hành giám sát chặt chẽ các tác động môi trường, cả trên tàu khai thác lẫn dưới đáy biển sâu.

Cuộc thử nghiệm được triển khai trong bối cảnh Nhật Bản cùng các quphương Tây đang gia tăng nỗ lực đảm bảo nguồn cung ổn định các khoáng sản quan trọng, đặc biệt là đất hiếm – nguyên liệu thiết yếu cho nhiều ngành công nghiệp công nghệ cao, năng lượng tái tạo và quốc phòng. Trung Quốc hiện vẫn là nhà cung cấp đất hiếm lớn nhất thế giới và gần đây đã tăng cường kiểm soát xuất khẩu, làm dấy lên lo ngại về rủi ro gián đoạn chuỗi cung ứng toàn cầu.

Ông Shoichi Ishii, Giám đốc chương trình tại Chương trình Xúc tiến Đổi mới Chiến lược của Nhật Bản, cho biết: “Một trong những nhiệm vụ của chúng tôi là xây dựng chuỗi cung ứng cho các loại đất hiếm sản xuất trong nước, nhằm đảm bảo nguồn cung ổn định các khoáng sản thiết yếu cho ngành công nghiệp”.

Hiện tại, dự án chưa đặt ra mục tiêu sản lượng thương mại cụ thể. Tuy nhiên, nếu đợt thử nghiệm lần này đạt kết quả tích cực, JAMSTEC dự kiến sẽ tiến hành một cuộc trình diễn khai thác quy mô lớn vào tháng 2/2027, với sản lượng thu hồi hàng ngày tương đương mức thử nghiệm.

Do bùn khai thác không thể được xử lý trực tiếp trên biển, toàn bộ vật liệu sẽ được vận chuyển về đảo Minamitorishima. Tại đây, nước biển sẽ được loại bỏ bằng các thiết bị tương tự máy sấy quay ly tâm trong máy giặt, giúp giảm thể tích bùn khoảng 80%. Sau đó, bùn cô đặc sẽ được chuyển về đất liền Nhật Bản để tiến hành các công đoạn tách và tinh chế đất hiếm.

Theo ông Ishii, dự án do chính phủ Nhật Bản tài trợ đã tiêu tốn khoảng 40 tỷ yên (tương đương 256 triệu USD) kể từ năm 2018. Tuy vậy, ước tính cụ thể về trữ lượng đất hiếm tại khu vực này hiện vẫn chưa được công bố.

Với bước đi thử nghiệm khai thác bùn đáy biển sâu, Nhật Bản kỳ vọng sẽ mở ra hướng tiếp cận mới đối với nguồn đất hiếm trong nước, góp phần củng cố an ninh tài nguyên và giảm thiểu rủi ro từ những biến động địa chính trị trong chuỗi cung ứng khoáng sản toàn cầu.