Một tiết học tại Trường Tiểu học Phan Văn Trị, phường Nguyễn Cư Trinh, TPHCM (Ảnh minh họa: Huyên Nguyễn).
Đây không phải là vấn đề mới, cũng không phải câu chuyện gây tranh luận gay gắt. Tuy nhiên, nếu nhìn ở quy mô rộng, việc tổ chức hoạt động dạy học trong dịp nghỉ lễ chưa hợp lý có thể ảnh hưởng đến lớn đến học sinh, phụ huynh và giáo viên trên cả nước.
Theo quy định, Tết Dương lịch là ngày nghỉ lễ chính thức. Với giáo viên, đó là quyền nghỉ hợp pháp. Trên phương diện pháp lý, không có văn bản nào buộc giáo viên phải dạy bù cho ngày nghỉ này.
Tuy nhiên, thực tế của giáo dục phổ thông lại đặt giáo viên vào một tình thế khác. Bởi lẽ, chương trình học được xây dựng theo số tuần, số tiết khá chặt chẽ. Khi nghỉ một ngày học giữa tuần, nếu không tổ chức dạy bù, tiến độ chương trình sẽ bị trễ.
Và khi chương trình trễ, trách nhiệm cuối cùng vẫn thuộc về giáo viên. Vì vậy, dù không có mệnh lệnh hành chính, giáo viên thường tự sắp xếp dạy bù để bảo đảm hoàn thành kế hoạch năm học.
Từ đó, một ngày nghỉ lễ hợp pháp có thể kéo theo hàng loạt buổi dạy bù, học bù rải rác. Và khi giáo viên dạy bù, học sinh đương nhiên phải học bù.
Học bù vào cuối tuần, nhất là chủ nhật, còn khiến nền nếp sinh hoạt của học sinh bị đảo lộn. Đây vốn là ngày để các em nghỉ ngơi, phục hồi sau một tuần học tập. Khi chủ nhật trở thành ngày học bù, không chỉ ngày nghỉ bị thu hẹp mà tâm lý mệt mỏi còn kéo dài sang tuần học tiếp theo, ảnh hưởng đến hiệu quả học tập.
Chưa kể, các em có thể đã có nhiều lịch trình học kỹ năng, tiếng Anh… vào ngày cuối tuần.
Phụ huynh là đối tượng chịu tác động gián tiếp nhưng không nhỏ. Việc đưa đón con ngoài lịch học bình thường khiến sinh hoạt gia đình bị xáo trộn, công việc cá nhân bị ảnh hưởng. Những bất tiện này thường diễn ra âm thầm, ít khi được phản ánh, nhưng cộng dồn lại là một gánh nặng đáng kể.
Điều đáng nói là tình trạng này không phải không có lời giải. Trong thực tế, đã có những trường học chủ động sắp xếp thời khóa biểu để toàn trường cùng nghỉ vào ngày Tết Dương lịch, không phát sinh học bù, dạy bù.
Có trường liên cấp trung học với khoảng 1.500 học sinh, hơn 30 lớp, vẫn có thể điều chỉnh thời khóa biểu để ngày 1/1 trở thành ngày nghỉ trọn vẹn cho cả thầy và trò, mà không gây xáo trộn lớn cho kế hoạch năm học.
Trong bối cảnh hiện nay, việc điều chỉnh thời khóa biểu không còn là bài toán kỹ thuật phức tạp. Các phần mềm xếp thời khóa biểu, cùng với sự hỗ trợ của công nghệ, cho phép nhà trường xây dựng và thử nghiệm nhiều phương án khác nhau trong thời gian ngắn. Thực tế này cho thấy, vấn đề không nằm ở khả năng thực hiện, mà chủ yếu ở mức độ chủ động trong quản lý.
Giải pháp, vì vậy, không nhất thiết phải là những thay đổi lớn về chính sách. Chỉ cần các nhà trường chủ động hơn trong việc sắp xếp kế hoạch dạy học, cho phép cả trường nghỉ đồng loạt vào ngày lễ giữa tuần.
Một điều chỉnh nhỏ trong tổ chức có thể giúp giảm áp lực cho giáo viên, bảo vệ nhịp sinh hoạt của học sinh và giảm phiền toái cho phụ huynh.
Giáo viên không xin thêm ngày nghỉ. Học sinh cũng không đòi hỏi ưu tiên đặc biệt. Điều mà những người trong cuộc mong muốn là ngày nghỉ lễ được tổ chức đúng nghĩa là nghỉ, để việc dạy và học diễn ra hiệu quả hơn, thay vì chỉ kịp “đúng tiến độ” trên giấy tờ.
Trong giáo dục, những quyết định quản lý tưởng chừng rất nhỏ đôi khi lại tạo ra tác động xã hội rất lớn. Khi học sinh, đối tượng trung tâm của giáo dục, được đặt đúng vị trí trong các quyết định ấy, chất lượng dạy và học sẽ được cải thiện một cách bền vững hơn.
Một giáo viên phổ thông
Nguồn: https://dantri.com.vn/giao-duc/giao-vien-tha-thiet-mong-nghi-tet-dung-nghia-khong-phai-lo-day-bu-20251228060352841.htm
