Hộ kinh doanh buộc phải chuyển đổi số để ‘lớn lên’

Các chuyên gia đã khẳng định như trên tại chương trình tương tác “Lên số – Lên đời” nằm trong chuỗi hoạt động của dự án “Cùng hộ kinh doanh lên doanh nghiệp số” 2025, do báo Tuổi Trẻ phối hợp với Cục Thương mại điện tử và Kinh tế số (Bộ Công Thương), Cục Thuế (Bộ Tài chính), Sở Công Thương TP.HCM và UBND phường Cầu Kiệu tổ chức ngày 19-12.

Bỏ thuế khoán – hộ kinh doanh không nên quá lo lắng

Theo ghi nhận, càng gần đến giờ “G” – thời điểm hộ kinh doanh buộc phải chuyển đổi từ nộp thuế khoán sang nộp thuế theo phương thức kê khai, không khí các buổi tư vấn thuế càng nóng.

Hội trường tổ chức chương trình tương tác “Lên số – Lên đời” ngày 19-12 đã không còn chỗ trống, nhiều hộ kinh doanh đã ngồi lại đến phút cuối và mong muốn được gặp cán bộ thuế để trao đổi về những vướng mắc mà hộ kinh doanh của mình đang gặp phải.

Ông Trần Quang Sang – Chủ tịch UBND phường Cầu Kiệu – cho biết hiện nay chuyển đổi số, kinh tế số phát triển rất mạnh, mang lại nhiều lợi ích cho hoạt động thương mại, kinh doanh.

Hiện hộ kinh doanh đang đứng trước bước ngoặt chuyển đổi từ thuế khoán sang thuế kê khai, do vậy họ cũng còn băn khoăn, sợ làm sai quy định.

Hiện phường Cầu Kiệu có trung bình 46 doanh nghiệp/1.000 dân và định hướng nâng lên 50-55 doanh nghiệp/1.000 dân. Riêng hộ kinh doanh, toàn phường hiện có 2.700 hộ.

Địa phương xác định nguồn lực để phát triển số lượng doanh nghiệp chính là các hộ kinh doanh hiện hữu, do vậy sắp tới phường sẽ tập trung vận động các hộ kinh doanh lên doanh nghiệp”, ông Quang Sang nói.

Ông Trần Xuân Toàn, Phó tổng biên tập báo Tuổi Trẻ, cho hay thương hiệu Cầu Kiệu rất thân thương với người dân Sài Gòn, gần đây có thêm phố ẩm thực Phan Xích Long – nơi tập trung rất nhiều thương hiệu ăn uống nổi tiếng, không chỉ Việt Nam mà cả thế giới, đang hướng đến trở thành điểm đến mang tầm quốc gia.

Với định hướng như vậy, theo ông Toàn, phương thức kinh doanh cũ phải thay đổi.

Với thuế, hộ kinh doanh sẽ chuyển từ thuế khoán sang kê khai. Nghe thì tiểu thương có vẻ hơi lo nhưng thực ra là minh bạch doanh thu, dòng tiền.

Ông Nguyễn Danh Hưng – Giám đốc phát triển giải pháp thanh toán khách hàng doanh nghiệp vừa và nhỏ, Ngân hàng TMCP Quốc tế Việt Nam (VIB) – cho rằng chuyển đổi số đang trở thành yêu cầu tất yếu khi các quy định về thuế, hóa đơn và minh bạch dòng tiền ngày càng rõ ràng.

Theo ông Hưng, hiện nay việc mở tài khoản ngân hàng cho hộ kinh doanh đã được rút gọn tối đa. Chỉ với một chiếc điện thoại thông minh, các chủ kinh doanh có thể hoàn tất toàn bộ quy trình mở tài khoản trong khoảng 5-10 phút.

“Người dùng tải ứng dụng ngân hàng, lựa chọn loại hình hộ kinh doanh hoặc doanh nghiệp siêu nhỏ, sau đó tải lên giấy tờ đăng ký, giấy tờ tùy thân và thực hiện xác thực khuôn mặt. Toàn bộ quy trình diễn ra trực tuyến, không cần đến quầy giao dịch, giúp tiết kiệm thời gian và chi phí đi lại cho tiểu thương”, ông Hưng cho hay.

Không phải ai cũng nộp thuế cao hơn theo cách kê khai

Ông Trần Nhật Nam – kinh doanh quần áo – cho rằng trước khi chuyển đổi số, bản thân ông cũng mang nhiều băn khoăn, từ thủ tục, hóa đơn điện tử, sổ sách thu chi đến chi phí thuê kế toán.

Tuy nhiên khi bắt tay triển khai, thực tế cho thấy quá trình này không phức tạp như hình dung ban đầu. “Cơ quan thuế đã hướng dẫn rõ ràng rằng nếu hộ kinh doanh chuyển đổi đúng quy định thì sẽ không bị truy thu ngược, điều này giúp giảm đáng kể áp lực tâm lý”, ông Nam chia sẻ.

Đặc biệt, về nghĩa vụ thuế, không phải hộ kinh doanh nào chuyển sang kê khai cũng phải đóng thuế cao hơn. “Với cách tính dựa trên doanh thu thực tế trừ chi phí hợp lý, có những trường hợp số thuế phải nộp còn thấp hơn mức thuế khoán trước đây”, ông Nam chia sẻ.

Bà Huỳnh Thị Thanh Thúy, Tổ trưởng tổ nghiệp vụ dự toán pháp chế Thuế cơ sở 13 (thuộc Thuế TP.HCM), cho hay theo Luật Thuế thu nhập cá nhân (sửa đổi) vừa được Quốc hội thông qua ngày 10-12, ngưỡng doanh thu tính thuế của hộ kinh doanh được nâng lên 500 triệu đồng/năm, từ đầu năm 2026. Theo bà Thúy, đây là điều chỉnh rất quan trọng.

Từ năm 2026, hộ kinh doanh được phân thành 4 nhóm theo doanh thu hằng năm gồm: nhóm 1 có doanh thu từ 500 triệu đồng trở xuống; nhóm 2 trên 500 triệu đến 3 tỉ đồng; nhóm 3 trên 3 tỉ đến 50 tỉ đồng; và nhóm 4 trên 50 tỉ đồng.

Trong đó, hộ kinh doanh thuộc nhóm 1 không phải chịu thuế GTGT, không phải nộp thuế thu nhập cá nhân, không bắt buộc áp dụng hóa đơn điện tử và chế độ kế toán, chỉ cần kê khai doanh thu 2 lần mỗi năm.

Đối với nhóm 2, là nhóm chiếm tỉ trọng lớn nhất, hộ kinh doanh được lựa chọn nộp thuế thu nhập cá nhân theo phương pháp tính tỉ lệ trên doanh thu hoặc theo doanh thu trừ chi phí, đồng thời bắt buộc mở tài khoản ngân hàng riêng cho hoạt động sản xuất kinh doanh nhằm minh bạch việc thu chi.

Bà Huỳnh Thị Thanh Thúy cũng nêu với trường hợp hộ kinh doanh trực tuyến, nếu sàn có thanh toán (Shopee, Tiki, TikTok Shop), cơ quan thuế tính dựa vào dữ liệu trên sàn. Nếu không, hộ tự kê khai theo quý, từng lần phát sinh.

Trong trường hợp đặc biệt khi tạm ngừng hoạt động thì hộ kinh doanh phải thông báo cho cơ quan thuế; không nộp hồ sơ khai thuế trong thời gian tạm ngừng (tối đa 1 năm/lần, 2 năm liên tiếp).