Honda, VinFast làm trạm đổi pin – Giải bài toán sạc xe điện ở Việt Nam?

Các thành phố lớn như Hà Nội và TPHCM đã chuẩn bị lộ trình hạn chế, cấm xe máy sử dụng nhiên liệu hóa thạch từ năm 2026. Giới chuyên gia ước tính nếu tổng hợp các chi phí sử dụng thì xe điện sẽ tương đương hoặc rẻ hơn so với xe xăng, đặc biệt với người thường xuyên di chuyển.

Tuy vậy, không ít người dùng vẫn e ngại với xe điện, chủ yếu do quá trình sạc ở một số nơi còn nhiều bất tiện và chưa thể nhanh bằng việc đổ xăng. Ngoài ra, hạ tầng sạc điện tại các đô thị chưa đủ đáp ứng số lượng xe máy điện liên tục tăng.

Sạc xe điện không phải là chuyện đơn giản đối với nhiều người đang sinh sống tại nhà trọ hoặc chung cư (Ảnh: Đỗ Quyên).

Trước bài toán nan giải, trạm hoán đổi pin được kỳ vọng trở thành lời giải tối ưu, giúp người Việt không phải điều chỉnh thói quen vận hành quá nhiều khi đổi từ xe xăng sang xe điện.

Đây là giải pháp tiếp năng lượng hiệu quả cho xe điện, rất phổ biến và đã chứng minh được hiệu quả ở Đài Loan (Trung Quốc). Không mất 3-4 tiếng sạc pin, người dùng có thể chỉ cần 1-2 phút để đổi pin cạn lấy pin đầy, nhanh gọn không kém việc đổ xăng cho xe máy truyền thống.

Honda – “Ông lớn” xe máy nhập cuộc

 Mới đây, Honda Việt Nam (HVN) lần đầu giới thiệu tủ đổi pin Honda Power Pack Exchanger e: đến công chúng. Hãng cho biết hệ thống này phục vụ các dòng xe điện dùng pin có thể hoán đổi Honda Mobile Power Pack e: (MPP), đơn cử như xe máy điện CUV e: và xe máy điện giao hàng Benly e:.

Mỗi tủ có 12 khoang chứa pin, tích hợp đèn LED thông báo trạng thái sạc. Sau khi người dùng chạm thẻ đổi pin vào bảng điều khiển tích hợp màn hình, hệ thống sẽ tự động nhận diện tài khoản và hiển thị những pin đầy thông qua đèn LED.

Tủ điều khiển trung tâm có khả năng liên kết với các tủ “con”, từ đó mở rộng quy mô trạm đổi pin (Ảnh: Trung Nghĩa).

Trong tình huống mất điện, tủ sẽ lấy điện từ những pin đã được sạc đầy nhằm duy trì hoạt động. Kết cấu của Honda Power Pack Exchanger e: kháng bụi và nước, đảm bảo ổn định trước nhiều điều kiện thời tiết.

HVN dự kiến vận hành trạm đổi pin từ đầu năm 2026 tại các cửa hàng bán xe và dịch vụ do Honda ủy nhiệm (HEAD). Người dùng có thể xác định vị trí của các trạm qua ứng dụng trên điện thoại và sẽ được miễn phí dịch vụ.

Khoang chứa tích hợp quạt tản nhiệt có độ dốc nhất định, giúp người dùng dễ dàng thả pin vào và cố định pin tốt hơn (Ảnh: Trung Nghĩa).

Hiện tại, HVN triển khai dịch vụ đổi pin cho dòng CUV e: tại 19 HEAD ở Hà Nội, TPHCM và Đà Nẵng, song không phải cơ sở nào cũng có sẵn pin để đổi và chỉ sử dụng sạc đơn mà hãng cung cấp cho khách thuê xe.

Đáng chú ý, pin có thể hoán đổi Honda Mobile Power Pack e: (MPP) không chỉ tương thích với xe máy điện mà còn cả ô tô điện mini, xe máy chuyên dụng như máy xúc, xe lu… Điều này đồng nghĩa với việc thương hiệu Nhật Bản có thể cân nhắc đưa thêm nhiều dòng xe điện về Việt Nam trong tương lai.

Honda CUV e: có thể di chuyển tối đa khoảng 73km sau mỗi lần sạc đầy nhờ vào hai viên pin, mỗi viên nặng 10,2kg (Ảnh: Trung Nghĩa).

VinFast ồ ạt lắp đặt tủ đổi pin, chưa có xe

Trước “ông lớn” Honda, một vài hãng xe điện đã tham gia cuộc đua trạm đổi pin. Bài bản và quy mô nhất trong số đó là VinFast với 1.000 trạm đầu tiên từ tháng 10, mở rộng lên 50.000 trạm trong năm 2025 và tiến tới 150.000 trạm trên toàn quốc trong vòng ba năm tới.

Nhằm hoàn tất mục tiêu đã đề ra, hãng xe Việt Nam đã bắt tay với một số đơn vị bán lẻ thiết bị điện tử, gia dụng và chuỗi bách hóa lớn, tận dụng hạ tầng hiện hữu của đối tác để bố trí trạm.

Mỗi tủ sở hữu 6 hoặc 12 khoang chứa pin, camera giám sát và màn hình điều khiển đa chức năng (Ảnh: Đình Nam).

Màn hình điều khiển có chức năng thanh toán, thông báo khay pin còn trống và số lượng pin đã sạc đầy. Người dùng cần đăng nhập trên ứng dụng điện thoại của VinFast và lựa chọn “Đổi pin”, quét mã QR trên màn hình của tủ. Hệ thống sẽ hiển thị khay pin trống để người dùng cắm pin cũ, sau đó trả lại pin mới đã sạc.

Phí thuê pin là 200.000 đồng/tháng, phí đổi pin tại trạm là 9.000 đồng/pin mỗi lần. Mỗi xe lắp được tối đa hai pin và vẫn cho phép sạc tại nhà.

Theo VinFast công bố, mỗi pin có dung lượng 1,5kWh, cho tầm hoạt động tối đa 85km (điều kiện gần như lý tưởng) sau mỗi lần sạc đầy (Ảnh: Đình Nam).

Để sử dụng trạm đổi pin của VinFast, người dùng cần sở hữu các dòng xe máy điện có thể đổi pin của hãng. Xe gần như giống hệt các sản phẩm hiện hành, với khác biệt duy nhất là khoang chứa pin hỗ trợ hai pin có thể tháo rời.

Khách hàng sẽ nhận diện biến thể đổi pin bằng tên gọi chứa hậu tố “Max”, dự kiến bao gồm Evo Max (20 triệu đồng), Feliz Max (24,9 triệu đồng), Verox Max (33,9 triệu đồng) và Drift Max (39,9 triệu đồng).

TMT Motors lên kế hoạch, Selex Motors đã vận hành

Một cái tên khác là TMT Motors cũng tuyên bố đầu tư mạnh vào mô hình trạm đổi pin. Cuối tháng 7 năm nay, doanh nghiệp này thông báo sẽ trình làng 5 mẫu xe máy điện vào quý IV/2025, đồng thời xây dựng mạng lưới trạm sạc và đổi pin công cộng.

Đáng nói, tương tự Honda, trạm đổi pin của TMT Motors có thể áp dụng cho cả xe máy điện và ô tô điện của nhiều thương hiệu khác nhau, chỉ cần phù hợp tiêu chuẩn về pin và chức năng.

Ô tô điện cỡ nhỏ sắp ra mắt của TMT Motors là Nano S05 được trang bị pin có thể tháo rời (Ảnh: TMT).

Tuy vậy, ngoài thông tin mỗi trạm dự kiến có 5-72 viên pin, phần lớn kế hoạch chi tiết – bao gồm số lượng trạm sạc, chi phí, vị trí và thời điểm triển khai – vẫn là một ẩn số.

Theo tìm hiểu của phóng viên báo Dân trí, dường như trạm đổi pin của TMT Motors được phát triển theo bản quyền từ Silence – nhà sản xuất xe máy, ô tô điện cỡ nhỏ trực thuộc tập đoàn Acciona đến từ Tây Ban Nha. Nano S05 được cho là chia sẻ chung hầu hết thiết kế và công nghệ với một sản phẩm của Silence là S04

Bộ pin có thể tháo rời của Silence đã có sẵn tay dắt và bánh xe kéo, dễ dàng di chuyển và gắn vào xe máy lẫn ô tô (Ảnh: Acciona).

Hãng xe điện sớm triển khai mô hình trạm đổi pin tự động tại Việt Nam là Selex Motors, từ tháng 4/2023 với khoảng 90 trạm tại Hà Nội, TPHCM và Đà Nẵng. Thương hiệu này không quá nổi bật do danh mục sản phẩm tương đối hạn chế, tập trung vào nhóm khách hàng tài xế chở khách hay chở hàng.

Điểm cộng là trạm đổi pin của Selex Motors hỗ trợ cả một số sản phẩm của các hãng khác như DKBike, Dibao và EVGo.

Selex Camel (27,8 triệu đồng) và Camel 2 (28,8 triệu đồng) có tốc độ tối đa 70-80km/h, phạm vi di chuyển tối đa 150km nhờ cụm ba pin lithium-ion (Ảnh: Selex).

Nhìn chung, trạm đổi pin đang trở thành một trong những “vũ khí” trong cuộc đua thị phần xe máy điện tại Việt Nam. Nước đi này phù hợp với định hướng “xanh hóa” tại nước ta trong bối cảnh Nhà nước tiến tới thực hiện cam kết Net Zero vào năm 2050.

Ưu việt hơn việc cắm sạc, nhưng mô hình trạm đổi pin hiện tại đòi hỏi chi phí đầu tư lớn và chưa thể phục vụ được nhiều loại xe khác nhau do thiếu tính đồng bộ về tiêu chuẩn công nghệ pin. Nếu giải quyết được các khuyết điểm tồn đọng, trạm đổi pin có thể được xem như “cây xăng” của thời kỳ mới, góp phần đảm bảo an toàn điện, phòng cháy chữa cháy, đồng thời thúc đẩy quá trình chuyển đổi sang phương tiện “xanh”.

Tại Nhật Bản, hệ thống Honda Power Pack Exchanger e: tương thích với hàng loạt xe điện trong liên doanh Gachaco gồm Honda, Kawasaki, Yamaha, Suzuki… (Ảnh: Trung Nghĩa).

Tại buổi tọa đàm trực tuyến với chủ đề “Hà Nội cấm xe máy xăng theo giờ: Tính toán nào cho hạ tầng và sinh kế?” do báo Dân trí phối hợp với Văn phòng UBND TP Hà Nội tổ chức hồi đầu tháng 12, ông Đào Việt Long, Phó Giám đốc Sở Xây dựng TP Hà Nội, khẳng định hạ tầng sạc là yếu tố then chốt được đặt ra trong quá trình chuyển đổi xanh.

Qua kiểm tra thực tế, ông đánh giá công nghệ hiện nay đã phát triển rất mạnh, xe máy điện không chỉ có thể sạc trực tiếp mà còn có thể đổi pin nhanh chóng. Do đó, Sở đang làm việc về đề xuất thiết lập hệ thống trạm đổi pin cho xe điện hai bánh, góp phần hạn chế lo ngại của người dân về thời gian tiếp năng lượng và nguy cơ cháy nổ khi sạc tại nhà hoặc các điểm không đảm bảo an toàn.

Trong khi đó, Sở Xây dựng TPHCM vừa đề xuất chủ trương cho các doanh nghiệp tự đầu tư và vận hành tủ đổi pin xe máy điện tại các vỉa hè đủ rộng hoặc khu vực gần nhà chờ xe buýt, công trình công cộng

Các doanh nghiệp phải cam kết tự di dời, tháo dỡ khi có yêu cầu của cơ quan có thẩm quyền mà không phát sinh khiếu nại, bồi thường. Việc sử dụng tạm thời vỉa hè để lắp đặt tủ đổi pin sẽ thực hiện theo quy định hiện hành và phải đóng phí sử dụng vỉa hè theo nghị quyết của HĐND TPHCM.