Tổng Thư ký Liên hợp quốc (LHQ) António Guterres ngày 29-12 đã kêu gọi các nhà lãnh đạo toàn cầu tăng cường đầu tư cho phát triển, hòa bình và con người trong bối cảnh thế giới sắp bước vào năm 2026 với nhiều thách thức.
Trong thông điệp năm mới, theo trang UN News, ông Guterres cảnh báo xung đột, biến đổi khí hậu và các vi phạm có hệ thống luật pháp quốc tế đang “làm xói mòn” lòng tin vào giới lãnh đạo toàn cầu. Nhà lãnh đạo LHQ cũng lưu ý rằng hơn 25% dân số thế giới hiện sống tại các khu vực bị ảnh hưởng bởi xung đột. Ngoài ra, hơn 200 triệu người đang cần hỗ trợ nhân đạo, trong khi gần 120 triệu người buộc phải rời bỏ nhà cửa do xung đột, khủng hoảng, thiên tai…
Trong bối cảnh này, nhà lãnh đạo LHQ nêu bật sự mất cân bằng nghiêm trọng trong các ưu tiên toàn cầu. Chẳng hạn, chi tiêu quân sự toàn cầu đã tăng vọt lên mức 2.700 tỉ USD năm 2024, cao hơn 10% so với năm trước đó. Con số này cao gấp 13 lần tổng viện trợ phát triển toàn cầu và tương đương với toàn bộ GDP của châu Phi. Nếu các xu hướng hiện tại tiếp tục, chi tiêu quân sự có thể tăng hơn gấp đôi, lên mức 6.600 tỉ USD vào năm 2035, ngay cả khi các nhu cầu nhân đạo vẫn tiếp tục gia tăng.
Ông Tom Fletcher, Phó Tổng Thư ký Liên hợp quốc phụ trách các vấn đề nhân đạo và ông Jeremy Lewin, Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ phụ trách viện trợ nước ngoài, tại cuộc gặp ở TP Geneva – Thụy Sĩ ngày 29-12Ảnh: OCHA
Bất chấp những con số ảm đạm nói trên, Tổng Thư ký LHQ nhấn mạnh rằng các giải pháp vẫn trong tầm tay. Một báo cáo được ông công bố hồi tháng 9-2025 chỉ ra rằng chỉ cần thay đổi một phần nhỏ trong cách chi tiêu cũng có thể mang lại kết quả có sức chuyển biến mạnh mẽ. Chẳng hạn, chỉ cần chưa đến 4% chi tiêu quân sự hiện tại cũng có thể chấm dứt nạn đói trên thế giới vào năm 2030 nếu được sử dụng cho mục đích nhân đạo. Trong khi đó, chỉ hơn 10% là đủ để giúp tiêm chủng đầy đủ cho mọi trẻ em. Ngoài ra, số tiền tương đương 15% chi tiêu quân sự sẽ thừa sức trang trải cho chi phí thích ứng với biến đổi khí hậu hằng năm ở các nước đang phát triển. “Rõ ràng là thế giới có đủ nguồn lực để nâng cao chất lượng sống, chữa lành hành tinh và bảo đảm một tương lai hòa bình và công bằng” – ông Guterres nhấn mạnh, đồng thời kêu gọi các nhà lãnh đạo thế giới ưu tiên giảm nghèo thay vì gia tăng chi tiêu quân sự.
Cùng ngày, Tổng Thư ký LHQ hoan nghênh thông báo của Mỹ về việc cam kết đóng góp 2 tỉ USD cho các hoạt động nhân đạo của LHQ. Theo AP, khoản tiền này chỉ bằng một phần nhỏ so với những đóng góp của Washington trong quá khứ. Dù vậy, ông Tom Fletcher, Phó Tổng Thư ký LHQ phụ trách các vấn đề nhân đạo, vẫn gọi đây là khoản đóng góp mang tính cột mốc và vô cùng quan trọng. Ông Fletcher đã dành suốt một năm qua để vận động các quan chức Mỹ không từ bỏ hoàn toàn việc tài trợ cho LHQ.
Theo dữ liệu của LHQ, Mỹ vẫn là nước viện trợ nhân đạo lớn nhất thế giới trong năm 2025, nhưng mức viện trợ đã giảm mạnh, còn 2,7 tỉ USD, so với khoảng 11 tỉ USD trong các năm 2023 và 2024 và hơn 14 tỉ USD năm 2022. Nhiều quốc gia tài trợ chủ chốt khác cũng đang thắt chặt chi tiêu, khiến hoạt động viện trợ toàn cầu gặp thách thức. Trước thực trạng này, LHQ hồi đầu tháng 12 phát động lời kêu gọi 33 tỉ USD để giúp đỡ khoảng 135 triệu người tại 50 nước vào năm 2026. Con số này ít hơn nhiều so với mức 47 tỉ USD kêu gọi cho năm 2025.
Cảnh báo đáng lo
Biến đổi khí hậu do con người đã khiến năm 2025 là một trong 3 năm nóng nhất từng được ghi nhận. Các nhà khoa học thuộc Tổ chức World Weather Attribution (WWA) ngày 30-12 đã đưa ra kết luận này, sau khi thế giới phải hứng chịu không ít hiện tượng thời tiết cực đoan nguy hiểm do trái đất ấm lên trong năm nay. Theo AP, nhóm nghiên cứu đã xác định 157 hiện tượng thời tiết cực đoan nghiêm trọng nhất trong năm 2025, dựa trên các tiêu chí như khiến hơn 100 người thiệt mạng, ảnh hưởng đến hơn một nửa dân số trong một khu vực hoặc phải ban bố tình trạng khẩn cấp.
WWA cho biết các hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng nhiều và nghiêm trọng đang đe dọa khả năng ứng phó và thích nghi của hàng triệu người trên thế giới khi họ không có đủ thời gian, nguồn lực cũng như nhận được cảnh báo kịp thời. Báo cáo đã lấy bão Melissa làm ví dụ. Cơn bão này mạnh lên quá nhanh khiến việc dự báo và chuẩn bị đối phó trở nên khó khăn. Khi đổ bộ, bão cũng tàn phá nặng nề một số nước, như Jamaica, Haiti… khiến các đảo quốc này không đủ khả năng ứng phó và khắc phục thiệt hại quá lớn.
Theo một số chuyên gia, nhiều nơi đang phải đối mặt những thảm họa chưa từng gặp. Trong khi đó, các hiện tượng thời tiết cực đoan đang mạnh lên nhanh chóng hơn và ngày càng phức tạp. Điều đó đòi hỏi cảnh báo phải đưa ra sớm hơn và những cách tiếp cận mới trong ứng phó và phục hồi.
Huệ Bình
Nguồn: https://nld.com.vn/keu-goi-uu-tien-dau-tu-cho-con-nguoi-19625123021265732.htm
