Kiến tạo nền tảng pháp lý và công nghệ cho chủ quyền số Việt Nam

Công ước Hà Nội, bước ngoặt hình thành lá chắn pháp lý toàn cầu

Hiện nay, những khác biệt về luật pháp, quy trình tố tụng và vấn đề chủ quyền khiến việc điều tra, truy vết tội phạm mạng quốc tế còn nhiều rào cản. Trước thực tế đó, Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng (Công ước Hà Nội) được Đại hội đồng Liên hợp quốc thông qua, tạo khuôn khổ pháp lý chung giúp các quốc gia chia sẻ thông tin, phối hợp điều tra, truy vết và hỗ trợ kỹ thuật một cách đồng bộ và hiệu quả.

Dấu mốc quan trọng là việc Liên hợp quốc lựa chọn Hà Nội đăng cai Lễ mở ký và Hội nghị cấp cao về Công ước Liên hợp quốc về chống tội phạm mạng ngày 25-26/10/2025 – một sự kiện lịch sử khẳng định vai trò tiên phong của Việt Nam trong hợp tác đa phương. Công ước Hà Nội thiết lập cơ chế pháp lý toàn cầu với mạng lưới đầu mối liên lạc 24/7, giúp các quốc gia phối hợp khẩn cấp, rút ngắn thời gian xử lý và tăng hiệu quả truy vết tội phạm mạng.

Với bốn trụ cột chính: hình sự hóa hành vi phạm tội mạng, phòng ngừa và nhận diện rủi ro, tăng cường hợp tác quốc tế và nâng cao năng lực và hỗ trợ kỹ thuật,  Công ước hướng tới thiết lập tiêu chuẩn toàn cầu về an ninh mạng, thu hẹp chênh lệch năng lực giữa các nước phát triển và đang phát triển.

Sau khi được phê chuẩn, Công ước Hà Nội sẽ trở thành lá chắn pháp lý toàn cầu, buộc các nền tảng xuyên biên giới tuân thủ luật pháp quốc tế và phối hợp chặt chẽ với cơ quan chức năng, hướng tới không gian mạng an toàn, lành mạnh và có trách nhiệm.

Việc Đại hội đồng Liên hợp quốc lựa chọn Hà Nội đăng cai Lễ mở ký Công ước không chỉ thể hiện vai trò và uy tín của Việt Nam trên trường quốc tế, mà còn đánh dấu bước ngoặt lịch sử trong tiến trình xây dựng luật chơi chung cho thế giới số, nơi Việt Nam chuyển từ vị thế tham gia sang định hình chuẩn mực toàn cầu.

Ông Nguyễn Phương Tuấn, Phó Chủ nhiệm Ủy ban Khoa học Công nghệ và Môi trường của Quốc hội nhấn mạnh: “Không chỉ tích cực tham gia đàm phán ngay từ giai đoạn đầu, Việt Nam còn chủ động chuẩn bị khung pháp luật trong nước tương thích với Công ước như: Luật Dữ liệu, Luật Bảo vệ dữ liệu cá nhân, Luật Công nghiệp công nghệ số (có hiệu lực từ 1/1/2026), Luật Tần số vô tuyến điện, Luật Viễn thông, Luật Giao dịch điện tử… Mới nhất là Luật Trí tuệ nhân tạo (AI), Luật An ninh mạng năm 2025 (xây dựng trên cơ sở sửa đổi toàn diện Luật An ninh mạng năm 2018 và sửa đổi toàn diện Luật An toàn thông tin mạng năm 2015) dự kiến thông qua trong Kỳ họp thứ 10, Quốc hội khóa XV. Đây là những nền tảng pháp lý đồng bộ, giúp nội luật hóa các cam kết quốc tế, đồng thời nâng cao năng lực phòng thủ số và chủ quyền dữ liệu quốc gia”.

Chủ trương hoàn thiện thể chế cũng được xác định song hành với việc xây dựng năng lực nội tại và làm chủ công nghệ lõi. Ông Phạm Đại Dương, Ủy viên Trung ương Đảng, Phó Trưởng Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương nhấn mạnh: “Nghị quyết số 57-NQ/TW về đột phá phát triển khoa học, công nghệ, đổi mới sáng tạo và chuyển đổi số quốc gia xác định phát triển khoa học, công nghệ và chuyển đổi số trên tinh thần tự lực, tự chủ, tự cường, là nhân tố then chốt bảo đảm quốc phòng, an ninh và tạo động lực bứt phá trong kỷ nguyên mới – kỷ nguyên vươn mình của dân tộc”.