Kinh tế châu Á trước các rủi ro năm 2026

Theo đánh giá của Công ty Phân tích Moody’s gửi đến Thanh Niên thì căng thẳng thương mại là trọng tâm rủi ro của năm 2026 đối với kinh tế khu vực.

Tiềm ẩn căng thẳng thương mại

Theo đó, thỏa thuận gần đây giữa Mỹ và các đối tác thương mại giúp giảm nhẹ tình hình trong ngắn hạn, nhưng vẫn chưa thể giải quyết triệt để bất đồng then chốt.

Thông báo chính thức từ các vấn đề này cho đến nay còn thiếu chi tiết. Trong đó, những cam kết đầu tư lớn của Nhật Bản đối với Mỹ, hay thỏa thuận thương mại giữa Hàn Quốc với Mỹ cũng chưa rõ ràng. Hay thỏa thuận “đình chiến” về thương mại Mỹ – Trung cũng vậy, song song là sự thiếu chắc chắn kéo dài về vấn đề xuất khẩu sản phẩm bán dẫn và dược phẩm vào Mỹ. Vì vậy, các xung đột thương mại hoàn toàn có thể tái diễn.

Kịch bản cơ bản của Moody’s giả định không có sự leo thang căng thẳng, nhưng các đợt bùng phát định kỳ sau đó là điều có thể xảy ra dù có thể được xoa dịu tạm thời. Điều này tạo ra dòng chảy ngầm bất ổn dai dẳng sẽ làm giảm các khoản đầu tư. Các nền kinh tế phát triển ở châu Á, vốn phụ thuộc nhiều vào sản xuất và đang đối mặt sự cạnh tranh xuất khẩu gay gắt từ Trung Quốc như Nhật Bản và Hàn Quốc, đặc biệt dễ bị tổn thương.

Tình hình địa chính trị càng làm tăng thêm áp lực. Các cuộc xung đột ở Ukraine và Trung Đông cũng như căng thẳng ở những nơi khác có thể khiến giá dầu tăng trở lại dẫn đến giá cả hàng hóa tăng cao. Điều này nhiều khả năng xảy ra đối với các nền kinh tế phát triển ở châu Á, vốn nhập khẩu phần lớn năng lượng và thực phẩm để đáp ứng nhu cầu trong nước.

Tất nhiên, không phải mọi điểm nóng đều đạt đến mức độ nghiêm trọng đó, nhưng như cuộc tranh chấp ngoại giao gần đây giữa Trung Quốc và Nhật Bản đã cho thấy ngay cả những cuộc đối đầu ở mức độ thấp hơn cũng có thể làm ảnh hưởng kinh tế. Điển hình, Bắc Kinh đã tái áp đặt lệnh cấm đối với hải sản Nhật Bản vào tháng 11 và kêu gọi công dân không nên đến Nhật Bản. Nhưng với trường hợp này, may mắn là tác động kinh tế không lớn. Vì xuất khẩu hải sản chỉ chiếm một phần nhỏ trong kim ngạch xuất khẩu nông sản của Nhật Bản. Và ngay cả khi lượng khách du lịch Trung Quốc giảm một nửa, GDP của Nhật Bản cũng chỉ giảm 0,2%.

Bất ổn thị trường tài chính

Bên cạnh đó, sự bất ổn trên thị trường tài chính là mối lo ngại chính khi bước sang năm 2026. Tiền tệ của các nền kinh tế phát triển ở châu Á đã biến động cực kỳ mạnh trong 4 năm qua. Cuộc xung đột ở Ukraine năm 2022 đã gây ra cú sốc về điều khoản thương mại, dẫn đến sự suy yếu đáng kể của yen Nhật và đồng won Hàn Quốc.

Năm ngoái, yen cũng biến động mạnh khi các giao dịch chênh lệch lãi suất tạm thời bị đảo chiều. Đầu năm nay, giá TWD tăng vọt do một số diễn biến “nóng” về kinh tế cũng như dòng vốn đổ nhanh vào Đài Loan. Sự biến động này đã lan sang một số tiền tệ khác như SGD, thậm chí khiến lãi suất điều hành ở Hồng Kông về gần mức bằng 0 trong vài tuần.

Những biến động đó đã tạo ra sự mất cân bằng lớn giữa các tiền tệ, nhất là khi có sự tác động của yếu tố đầu cơ. Các chỉ số gián tiếp cho thấy giao dịch chênh lệch lãi suất yen – nơi các nhà đầu tư vay với lãi suất thấp ở Nhật Bản và đầu tư với lãi suất cao hơn ở nước ngoài – vẫn đang hoạt động mạnh, khiến tiền Nhật suy yếu. Điều này diễn ra trong bối cảnh rủi ro gia tăng trên thị trường tài chính, đẩy định giá cổ phiếu lên mức cao kỷ lục và khiến thị trường trái phiếu trở nên bất ổn. Nếu tâm lý thị trường đảo chiều, giao dịch có thể diễn biến nhanh chóng. Kết quả là có thể xảy ra những biến động lớn trên thị trường ngoại hối, cổ phiếu và trái phiếu.

Các nền kinh tế phát triển ở châu Á đang phải đối mặt với nhiều thách thức khi bước vào năm 2026, bao gồm căng thẳng thương mại, thị trường tài chính bất ổn và khả năng gia tăng xung đột địa chính trị. Mặc dù sự bùng nổ trí tuệ nhân tạo (AI) hiện tại chỉ là tạm thời che đậy những thiếu sót, nhưng xuất khẩu chip sẽ chậm lại và cuối cùng đạt đỉnh, vì vậy sự tăng trưởng này chỉ có thời hạn. Những thách thức mà các thị trường phát triển ở châu Á đang phải đối mặt là rất lớn, và cần có những thay đổi sâu sắc.