Kinh tế Mỹ tăng 4,3%: Động lực và rủi ro

Con số ấn tượng 4,3% này đến từ tiêu dùng nội địa mạnh mẽ và xuất khẩu hồi phục, nhưng cũng ẩn chứa những rủi ro khó lường.

Sau nhiều lần trì hoãn, Bộ Thương mại Mỹ tuần này công bố mức tăng trưởng 4,3% của nền kinh tế Mỹ trong quý 3, vượt xa dự đoán chỉ vào khoảng 3,3%.

Số liệu phản ánh sự hồi phục mạnh mẽ của tiêu dùng nội địa, xuất khẩu tăng và đóng góp đáng kể của chi tiêu chính phủ. Tuy nhiên, bức tranh tăng trưởng có sự phân hóa rõ rệt và tiềm ẩn nhiều rủi ro.

Tiêu dùng dẫn dắt tăng trưởng

Tổng thống Mỹ Donald Trump nhanh chóng nhận công lao trên mạng xã hội Truth Social: “Thuế quan là lý do cho những con số kinh tế tuyệt vời của Mỹ vừa được công bố. Và chúng sẽ chỉ ngày càng tốt hơn! Ngoài ra, không có lạm phát, và an ninh quốc gia tuyệt vời”.

Các cố vấn kinh tế Nhà Trắng cũng khẳng định số liệu cho thấy “niềm tin của công chúng vào nền kinh tế”, trong khi “sự bùng nổ xuất khẩu” là nhờ chính sách của ông Trump.

Thực tế, động lực chính đến từ tiêu dùng trong nước. Tiêu dùng cá nhân, chiếm khoảng 70% tổng GDP, tăng tới 3,5%, đóng góp phần lớn vào đà tăng trưởng, bất chấp áp lực giá cả cao và niềm tin người tiêu dùng giảm sút, theo New York Times.

“Phần lớn sức tiêu dùng đến từ các hộ gia đình giàu có hơn” – ông Michael Pearce, nhà kinh tế trưởng về Mỹ tại Oxford Economics, cho biết.

Bên cạnh đó, chi tiêu chính phủ, đặc biệt cho quốc phòng và đầu tư công, cũng đóng vai trò quan trọng củng cố tổng cầu, nhất là sau giai đoạn chính phủ liên bang bị đóng cửa.

Xuất khẩu hồi phục mạnh và nhập khẩu giảm cũng giúp thu hẹp thâm hụt thương mại. Xuất khẩu hàng hóa và dịch vụ của Mỹ tăng gần 9% trong quý này.

Tuy nhiên, việc nhập khẩu giảm được cho là do các công ty tích trữ hàng hóa để đón đầu thuế quan của ông Trump.

Các nhà kinh tế cho rằng cần đặt những biến động này trong đánh giá cả năm. Với dữ liệu mới nhất, tốc độ tăng trưởng chung trong ba quý đầu năm nay của Mỹ chỉ đạt trung bình 2,5%, do nền kinh tế giảm 0,6% trong ba tháng đầu năm. So với năm trước, tốc độ tăng trưởng trung bình cả năm 2024 là 2,4%.

Giới chuyên gia nhất trí rằng tăng trưởng của Mỹ trong quý 4 và năm 2026 sẽ tích cực, mặc dù có thể không mạnh mẽ bằng quý 3. Hầu hết các nhóm nghiên cứu của các tổ chức tài chính lớn dự đoán tăng trưởng sẽ chậm lại trong quý 4 và ổn định trong năm sau ở mức khoảng 2%. “Đó vẫn là một tốc độ tăng trưởng vững chắc”, ông Pearce đánh giá.

Bất ổn từ nhiều phía

Các chuyên gia cảnh báo không nên quá lạc quan bởi tăng trưởng quý 3 mang tính không đồng đều, với lợi ích tập trung nhiều hơn vào doanh nghiệp lớn và nhóm thu nhập cao.

Làn sóng trí tuệ nhân tạo (AI) góp phần đáng kể vào tăng trưởng nhưng cũng có nguy cơ tạo bong bóng đầu tư. “Sự bùng nổ AI có thể đã thụt lùi sau khi thúc đẩy tăng trưởng GDP trong nửa đầu năm” – ông Paul Ashworth, nhà kinh tế của Capital Economics, nói.

Các gia đình thu nhập thấp tại Mỹ đang vật lộn với tốc độ tăng trưởng tiền lương chậm lại, chi phí sinh hoạt tăng cao và lãi suất vay lớn.

Một báo cáo gần đây cho thấy tỉ lệ thất nghiệp đang ở mức cao nhất trong bốn năm. Các nhà kinh tế của Citigroup nhận định “chi tiêu của người tiêu dùng đã biến động mạnh trong năm nay và thị trường lao động suy yếu cho thấy tốc độ chi tiêu sẽ chậm lại vào năm tới”.

Văn phòng Ngân sách Quốc hội Mỹ ước tính việc chính phủ đóng cửa gần đây có thể kéo GDP giảm từ 1 đến 2 điểm phần trăm trong quý 4.

Trong khi đó, lạm phát vẫn tăng đáng lo ngại, khoảng 3% trong tháng 9, thu hẹp khả năng Fed sẽ giảm lãi suất. Điều này sẽ tiếp tục duy trì áp lực lên thị trường tài chính toàn cầu.

Các chính sách thuế quan thay đổi liên tục vẫn đang tạo bối cảnh kinh tế đầy thách thức cho Mỹ, theo Hội đồng Quan hệ đối ngoại (CFR).

“Các doanh nghiệp đối mặt với sự bất ổn cao do chính sách thuế quan thay đổi liên tục, và các đối tác của Mỹ cũng như các công ty nước ngoài xuất khẩu hoặc đầu tư vào Mỹ ngày càng coi Washington là một đối tác kinh doanh kém tin cậy hơn”, tổ chức này phân tích.