Làm sống lại tranh Đông Hồ “Đám cưới chuột”, “Hứng dừa” qua diễn xiếc

Tối 27/12, sự kiện văn hóa – nghệ thuật Xiếc họa Đông Hồ, dưới sự bảo trợ chuyên môn của Liên đoàn Xiếc Việt Nam và Trung tâm Bảo tồn Tranh dân gian Đông Hồ được tổ chức tại Rạp xiếc Trung ương (Hà Nội).

Chương trình mang đến một cách tiếp cận mới mẻ: Kể câu chuyện di sản tranh Đông Hồ bằng ngôn ngữ hình thể của nghệ thuật xiếc.

Điểm nhấn của sự kiện là vở diễn Ký ức làng Hồ, kéo dài khoảng 90 phút, dẫn dắt khán giả đi qua không gian văn hóa Kinh Bắc quen thuộc nhưng được tái hiện bằng nhịp điệu sân khấu đương đại.

Mở màn là tiết mục Đu quan họ do NSƯT Thu Hương và NSƯT Thanh Tuấn biểu diễn. Những nhịp đu dây bay bổng hòa cùng làn điệu dân ca mượt mà đã đưa người xem trở về nhịp sống yên bình của làng quê Bắc Bộ, đặt nền cảm xúc cho toàn bộ vở diễn.

Nếu tranh Đông Hồ vốn được xem là kết tinh của mỹ thuật dân gian, lưu giữ khát vọng về cuộc sống sung túc, an hòa, thì xiếc lại là nghệ thuật của chuyển động, của sức bền và sự chính xác tuyệt đối của hình thể. Hai loại hình tưởng như đối lập ấy, khi đặt cạnh nhau, đã tạo nên một trải nghiệm thị giác khác lạ.

Những hình ảnh vốn tĩnh lặng trên mặt giấy điệp như Đám cưới chuột, Hứng dừa hay các sinh hoạt đời thường của làng tranh bỗng “bước ra” khỏi khuôn tranh, trở nên sống động, có hơi thở và nhịp điệu riêng trên sân khấu.

Đặc biệt tiết mục xiếc chuyển thể từ tranh dân gian Hứng dừa có nhiều lát cắt sinh động, kết hợp với kỹ thuật trình diễn điêu luyện của các nghệ sĩ, tạo nên bầu không khí hứng khởi, giàu cảm xúc cho khán giả.

Trung tâm của chương trình là vở diễn sân khấu hóa Chuyện nhà Tí. Tại đây, các kỹ thuật nhào lộn, thăng bằng, tung hứng của nghệ thuật xiếc được lồng ghép khéo léo để nhân cách hóa các nhân vật dân gian.

Những mảng miếng hài hước được xử lý tiết chế, tạo không khí vui tươi nhưng không làm loãng thông điệp. Câu chuyện gia đình giản dị, gần gũi giúp khán giả, đặc biệt là các bậc phụ huynh, soi chiếu lại cách mình lắng nghe, thấu hiểu và đồng hành cùng con cái trong đời sống thường ngày.

Không chỉ dừng ở trình diễn, Xiếc họa Đông Hồ còn tạo chiều sâu văn hóa bằng phần giao lưu với Nghệ nhân Ưu tú Nguyễn Hữu Quả. Những chia sẻ chân thực về lịch sử, thăng trầm của làng tranh cùng triết lý màu sắc tự nhiên đã giúp công chúng hiểu rõ hơn giá trị bền bỉ của dòng tranh dân gian Kinh Bắc.

Sự hiện diện của một “người giữ lửa” ngay trên sân khấu xiếc tạo nên sợi dây kết nối trực tiếp giữa di sản truyền thống và cảm quan thưởng thức đương đại.

Sự kiện diễn ra trong bối cảnh đặc biệt, khi nghề làm tranh dân gian Đông Hồ vừa được UNESCO ghi danh vào Danh sách di sản văn hóa phi vật thể cần bảo vệ khẩn cấp (đầu tháng 12).

Trong bối cảnh đó, việc đưa tranh Đông Hồ lên sân khấu xiếc không chỉ là thử nghiệm nghệ thuật, mà còn là một thông điệp rõ ràng về cách bảo tồn di sản trong đời sống hôm nay: Không để di sản “ngủ yên” trong bảo tàng, mà để chúng tiếp tục sống, tiếp tục kể chuyện bằng những hình thức biểu đạt mới.

Xiếc họa Đông Hồ được thực hiện bởi nhóm sinh viên Khoa Truyền thông và Văn hóa đối ngoại (Học viện Ngoại giao), sự kiện nằm trong dự án Thức cùng di sản.

Dự án cho thấy vai trò ngày càng rõ nét của thế hệ trẻ trong việc tiếp nối và lan tỏa giá trị văn hóa dân tộc, đồng thời mở ra hướng đi giàu tiềm năng cho việc quảng bá di sản Việt Nam thông qua các loại hình nghệ thuật đương đại.