Xuất khẩu lao động từ lâu đã trở thành một hướng đi quan trọng giúp nhiều người lao động (NLĐ) có việc làm, cải thiện thu nhập, nâng cao kỹ năng và tiếp cận môi trường làm việc quốc tế chuyên nghiệp. Song, sau khi hết hạn hợp đồng trở về nước, nhiều người không tìm được việc làm phù hợp với kinh nghiệm và kỹ năng đã tích lũy.
Làm trái ngành nghề
Thực tế cho thấy một bộ phận lao động hồi hương phải làm công việc không đúng chuyên môn, chấp nhận thu nhập thấp hơn so với khi làm việc ở nước ngoài hoặc rơi vào tình trạng thất nghiệp kéo dài.
Anh Hoàng Minh Tuấn (27 tuổi, quê Nghệ An) từng làm việc tại Nhật Bản theo chương trình thực tập sinh kỹ năng trong lĩnh vực cơ khí chính xác. Sau 3 năm, hết hợp đồng, anh trở về nước với mong muốn tìm một công việc ổn định trong ngành này.
Cần tăng cường giáo dục định hướng nghề nghiệp cho người lao động trước khi họ sang nước ngoài làm việc.Ảnh: COLAB
Thế nhưng, khi nộp hồ sơ xin việc tại các công ty cơ khí trong nước, anh Tuấn gặp khó khăn vì nhiều doanh nghiệp (DN) yêu cầu bằng cấp chính quy thay vì kinh nghiệm thực tế. Nơi chịu nhận thì công nghệ và quy trình sản xuất khác biệt so với Nhật Bản, khiến anh khó thích nghi. Chưa kể, mức lương DN trong nước trả khá thấp, không đủ để trang trải cuộc sống.
Sau 6 tháng tìm việc không thành, anh Tuấn buộc phải chuyển hướng sang làm công nhân (CN) tại một nhà máy gần nhà, dù công việc không đúng chuyên môn. “Ở Nhật, tôi có thể vận hành máy móc hiện đại nhưng về Việt Nam thì không có nhiều công ty sử dụng công nghệ đó. Tôi chấp nhận làm trái ngành vì không thể chờ đợi thêm được nữa” – anh giải thích.
Chị Nguyễn Thị Mai (33 tuổi, quê Bắc Ninh) sang Hàn Quốc theo chương trình EPS, làm việc tại một công ty sản xuất linh kiện điện tử được 5 năm. Trong quá trình làm việc, chị trau dồi tiếng Hàn khá tốt và có kinh nghiệm làm việc trong môi trường chuyên nghiệp.
Về nước giữa năm 2024, chị Mai mong muốn tìm một công việc văn phòng hoặc làm phiên dịch để tận dụng kỹ năng ngoại ngữ của mình. Song, chị gặp nhiều khó khăn khi các công ty gọi đến phỏng vấn yêu cầu chứng chỉ tiếng Hàn chính thức như TOPIK, trong khi chị chỉ có khả năng giao tiếp thực tế.
“Vị trí phiên dịch thường ưu tiên người có kinh nghiệm dịch thuật hoặc bằng cấp chuyên môn. Công việc văn phòng tại các DN Hàn Quốc ở Việt Nam yêu cầu kiến thức về kinh doanh hoặc quản lý, trong khi tôi chỉ có kinh nghiệm sản xuất” – chị Mai băn khoăn.
Sau 4 tháng không tìm được việc làm phù hợp, chị Mai đành chấp nhận làm CN sản xuất tại một công ty Hàn Quốc ở Bình Dương với mức lương thấp hơn một nửa so với khi còn ở nước ngoài. Hiện nay, chị học thêm buổi tối để lấy bằng cấp tiếng Hàn.
Trong khi đó, anh Trần Quốc Huy (30 tuổi, quê Đồng Tháp) từng làm CN xây dựng tại Đài Loan (Trung Quốc) 4 năm. Giữa năm 2024, anh về nước và mở một cơ sở nhỏ chuyên sản xuất cửa nhôm kính, tận dụng tay nghề học được khi xuất khẩu lao động. Tuy nhiên, kế hoạch khởi nghiệp của anh gặp nhiều khó khăn.
“Lúc về, tôi có trong tay hơn 300 triệu đồng, dồn hết vào việc mua thiết bị và thuê mặt bằng kinh doanh. Vốn lưu động không còn nên việc kinh doanh của tôi khá chật vật” – anh Huy tâm sự.
Vốn ít, thiếu kinh nghiệm quản lý nên Huy cũng gặp khó khăn trong việc tìm kiếm khách hàng và vận hành công việc. Sau một thời gian cố gắng nhưng không thành công, anh đành chấp nhận đóng cửa cơ sở, đi làm thuê cho một xưởng sản xuất nhôm kính.
Nhiều rào cản
Bà Nguyễn Thị Mai Thủy, điều phối viên quốc gia Chương trình lao động di cư của Tổ chức Lao động quốc tế (ILO) tại Việt Nam, cho rằng dù có kinh nghiệm làm việc ở nước ngoài nhưng nhiều NLĐ không được hỗ trợ hiệu quả khi trở về.
Đến nay, một hệ thống kết nối việc làm bài bản giữa NLĐ hồi hương và các DN trong nước vẫn chưa có. Nhiều người không biết tìm việc ở đâu, trong khi các công ty cũng chưa có chính sách tuyển dụng ưu tiên đối với nhóm lao động này.
Hơn nữa, lao động xuất khẩu, nhất là những người làm việc tại Nhật Bản, Hàn Quốc hay châu Âu, đã quen với mức thu nhập cao hơn rất nhiều so với thị trường lao động Việt Nam. Khi trở về, nhiều người khó chấp nhận mức lương thấp hơn, trong khi các DN trong nước lại không sẵn sàng chi trả mức lương tương xứng với kinh nghiệm và kỹ năng của họ.
“Nhiều lao động làm việc ở nước ngoài nhưng không có chứng chỉ nghề nghiệp được công nhận tại Việt Nam. Điều này gây khó khăn trong quá trình họ xin việc, bởi nhà tuyển dụng thường yêu cầu bằng cấp hoặc chứng nhận chuyên môn hợp lệ” – bà Thủy nhìn nhận.
Ông Nguyễn Văn Trường Vi, Giám đốc Công ty CP Đầu tư Thương mại quốc tế Sài Gòn Thiên Vương (quận Tân Bình, TP HCM), đánh giá việc chênh lệch về trình độ khoa học kỹ thuật cũng là rào cản khi NLĐ trở về từ những nước phát triển tham gia thị trường lao động trong nước.
Một số ngành nghề phổ biến khi xuất khẩu lao động, như sản xuất linh kiện điện tử, cơ khí, điều dưỡng, không có nhiều cơ hội việc làm trong nước hoặc có yêu cầu khác biệt. Khi quay về, NLĐ khó tìm được công việc tương ứng với kỹ năng đã có.
Theo bà Lê Thị Minh, quản lý tuyển dụng tại một DN Hàn Quốc ở Bình Dương, nhu cầu tuyển dụng các vị trí quản lý cấp trung rất lớn. Đây là những vị trí cầu nối giữa lãnh đạo DN người Hàn Quốc và nhân công người Việt.
“Chúng tôi luôn ưu tiên tuyển dụng lao động biết tiếng Hàn, từng làm việc tại Hàn Quốc. Song, phần lớn lao động hồi hương thiếu kiến thức về văn phòng, kinh doanh hoặc quản lý. Nếu họ chịu khó học thêm về kỹ năng hành chính, kế toán, quản trị thì cơ hội làm việc tại các DN Hàn Quốc ở Việt Nam sẽ rộng mở” – bà Minh nhấn mạnh.
(Còn tiếp)
Nhiều lao động hồi hương mong muốn sử dụng số tiền tích lũy được để kinh doanh, tự tạo việc làm. Thế nhưng, không ít người gặp khó khăn vì thiếu kiến thức quản lý, thiếu nguồn vốn hoặc không biết cách tiếp cận các chính sách hỗ trợ khởi nghiệp.
Du học sinh về nước cũng gặp khó
Giám đốc một DN đào tạo và du học tại TP HCM cho biết nhiều du học sinh Việt Nam sau khi tốt nghiệp ở nước ngoài cũng gặp khó khăn khi tìm việc trong nước.
Nguyên nhân chính là do họ thiếu kinh nghiệm làm việc thực tế tại Việt Nam, hạn chế về mối quan hệ và kỹ năng mềm, chưa thích nghi với môi trường làm việc trong nước. Nhiều người kỳ vọng lương cao nhưng các DN trong nước chưa đáp ứng được.
Nguồn: https://nld.com.vn/lao-dong-hoi-huong-xoay-xo-tim-viec-196250316210307299.htm
