Lắp đặt camera kỹ thuật số lớn nhất thế giới

Các nhà nghiên cứu đã hoàn thành một cột mốc quan trọng với đài quan sát Vera C. Rubin với việc lắp đặt camera LSST khổng lồ của kính viễn vọng, bộ phận quang học cuối cùng trước khi bắt đầu giai đoạn thử nghiệm, Space hôm 17/3 đưa tin. Camera Kính viễn vọng khảo sát khái quát lớn (LSST) lớn cỡ chiếc xe được lắp đặt gần đây ở Đài quan sát Vera C. Rubin là camera kỹ thuật số lớn nhất từng được chế tạo, dùng để ghi lại hình ảnh chi tiết của bầu trời Nam bán cầu trong hơn một thập kỷ.

“Lắp đặt camera LSST trên kính viễn vọng là một chiến thắng khoa học và kỹ thuật”, Harriet Kung, giám đốc Văn phòng Khoa học thuộc Bộ Năng lượng Mỹ (DOE), cho biết. “Chúng tôi đang mong đợi những bức ảnh chưa từng có mà camera này sẽ tạo ra”.

Kính viễn vọng này là dự án do Quỹ Khoa học Quốc gia Mỹ và Văn phòng Khoa học của DOE cấp kinh phí, đặt theo tên tiến sĩ Vera C. Rubin, nhà thiên văn học người Mỹ nổi tiếng với nghiên cứu cung cấp bằng chứng mạnh mẽ về sự tồn tại của vật chất tối.

Cùng với đồng nghiệp Kent Ford, Rubin nhận thấy trong nhiều thiên hà mà họ nghiên cứu, các ngôi sao ở rìa ngoài di chuyển nhanh như ngôi sao ở gần trung tâm. Điều này rất bất thường bởi theo vật lý Newton và định luật về chuyển động hành tinh của Kepler, vật thể càng xa trung tâm của hệ thống trọng lực sẽ bay quanh quỹ đạo chậm hơn do lực hấp dẫn yếu đi. Lực hấp dẫn từ khối lượng đã quan sát không đủ giữ cho những ngôi sao bay nhanh gắn bó với thiên hà. Nếu không có thêm khối lượng giúp tăng lực hấp dẫn, thiên hà sẽ tan rã. Rubin và đồng nghiệp kết luận có một dạng khối lượng chưa từng thấy gắn kết thiên hà, gọi là vật chất tối.

Kính viễn vọng Rubin sẽ tìm hiểu những bí ẩn của năng lượng tối và vật chất tối bằng công nghệ tiên tiến. Thiết kế gương hiện đại, camera độ nhạy cao, tốc độ khảo sát nhanh và cơ sở hạ tầng máy tính cao cấp đại diện cho các đột phá trong lĩnh vực tương ứng. Cách vài đêm, Rubin sẽ khảo sát toàn bộ bầu trời, tạo ra thước phim time-lapse độ phân giải siêu cao, siêu rộng về vũ trụ. Mỗi hình ảnh sẽ lớn đến mức cần 400 màn hình TV cực nét.

Dù camera LSST là một kỳ quan kỹ thuật, quá trình lắp đặt không kém phần khó khăn. Vào tháng 3/2025, sau nhiều tháng thử nghiệm ở phòng vô trùng của Đài quan sát Rubin, đội phụ trách sử dụng một sàn nâng để chuyển camera tới nền kính viễn vọng. Sau đó, một thiết bị nâng sẽ tùy chỉnh sau đó được đặt vào vị trí và gắn lên kính viễn vọng lần đầu tiên.

Trong vòng vài tuần tới, những chức năng và hệ thống của camera LSST sẽ được kết nối và kiểm tra. Không lâu sau, nó sẽ sẵn sàng chụp hình ảnh chi tiết của bầu trời đêm. Dự kiến kính viễn vọng Rubin đang xây dựng ở Cerro Pachón, Chile, sẽ bắt đầu hoạt động quan sát năm 2025.

An Khang (Theo Space)