Loại thuốc trị bệnh biến máu người thành thuốc diệt muỗi

Nhóm nghiên cứu, do Trường Y học nhiệt đới Liverpool (Anh) dẫn đầu, phát hiện nitisinone có thể khiến muỗi chết chỉ với một liều lượng thấp trong máu người. Nitisinone đã được cơ quan quản lý tại Anh phê duyệt để điều trị một số bệnh di truyền hiếm gặp.

Thuốc hoạt động bằng cách ngăn cơ thể sản xuất một loại protein cụ thể, dẫn đến việc giảm các yếu tố gây bệnh độc hại trong cơ thể con người. Tuy nhiên, khi muỗi hút máu có chứa nitisinone, chúng sẽ nhanh chóng chết đi.

Theo nhóm nghiên cứu, khi muỗi hút máu của ba người đã dùng nitisinone để điều trị bệnh rối loạn di truyền, chúng đã chết trong vòng 12 giờ.

“Một cách để ngăn sự lây truyền của các bệnh do côn trùng là làm cho máu động vật và con người trở nên độc hại đối với những loài côn trùng hút máu kiểu này”, trang ScienceAlert ngày 27-3 dẫn lời nhà vi sinh vật Lee R. Haines, làm việc tại Trường Y Liverpool.

Nghiên cứu cho thấy việc dùng nitisinone có thể là một công cụ bổ sung mới đầy hứa hẹn để kiểm soát các bệnh do côn trùng cắn như sốt rét. Nhóm nghiên cứu cũng phát hiện nitisinone có thể giết chết muỗi ở mọi lứa tuổi, bao gồm những con muỗi già có nhiều khả năng mang vi rút sốt rét.

Việc dùng thuốc kháng ký sinh trùng như nitisinone không phải là ý tưởng mới và nhóm nghiên cứu đã so sánh nitisinone với ivermectin – đã được sử dụng như một công cụ tiềm năng để giết muỗi khi chúng đang hút máu. Ivermectin trong cơ thể người hay bò có thể giết muỗi với liều lượng thấp hơn nitisinone, song tác dụng của thuốc mới có phần nhanh hơn.

Nitisinone cũng có thời gian bán hủy trong máu người lâu hơn ivermectin, có nghĩa là hiệu quả diệt muỗi của thuốc trong cơ thể người lâu hơn nhiều. Điều này rất quan trọng khi áp dụng trong thực tế vì lý do an toàn và kinh tế, theo nhóm nghiên cứu.

Ngoài ra, nitisinone không nhắm vào hệ thần kinh như ivermectin. Hơn nữa, các nghiên cứu trước đây đã chỉ ra rằng ivermecin có thể tiêu diệt các loại côn trùng khác.

Tuy nhiên, phương pháp diệt muỗi bằng nitisinone vẫn chỉ là một ý tưởng cần được kiểm nghiệm cẩn thận bởi loại thuốc này có thể tiêu diệt côn trùng quan trọng đối với hệ sinh thái trong khi không thực sự làm giảm tỉ lệ mắc sốt rét.

Đồng thời, có khả năng kháng thuốc sẽ trở thành vấn đề trong tương lai nếu thuốc diệt muỗi bằng nitisinone được đưa vào chương trình cấp thuốc hàng loạt.

Bệnh sốt rét vẫn là nguyên nhân gây ra hơn 500.000 ca tử vong mỗi năm. Những nỗ lực phòng tránh căn bệnh này trên thế giới bị đình trệ do dân số thế giới đang tăng nhanh và căn bệnh đang kháng các loại thuốc điều trị.

Nghiên cứu được đăng trên tạp chí Science Translational Medicine.