Mẫu xe tăng chủ lực xuất khẩu gây thất vọng của Trung Quốc

Đại tá Richa Suksuwanont, phó phát ngôn viên quân đội Thái Lan, hôm 13/12 cho biết một xe tăng chủ lực VT-4 đã gặp sự cố khiến nòng pháo bị vỡ toác khi khai hỏa.

Phát biểu được đưa ra một ngày sau khi xuất hiện hình ảnh xe tăng chủ lực VT-4 bị hỏng nặng, trong đó toàn bộ cụm pháo chính đã biến mất, hệ thống kính ngắm và cảnh báo chiếu xạ laser cũng bị hư hại. Truyền thông Thái Lan nói rằng 3 thành viên tổ lái đã bị thương, nhưng không tiết lộ mức độ cụ thể.

Đây không phải lần đầu VT-4 gặp vấn đề trong hoạt động thường ngày và chiến đấu, khiến giới phân tích quân sự đặt ra nhiều nghi vấn về năng lực và độ tin cậy của dòng xe này.

VT-4 là phiên bản xuất khẩu của xe tăng chủ lực thế hệ ba MBT-3000. Đây là một trong những mẫu tăng hiện đại nhất do Trung Quốc tự chế tạo, ứng dụng nhiều công nghệ từ mẫu Type-99A và Type-96B. Dòng xe này đã được xuất khẩu cho Pakistan, Thái Lan và Nigeria, với giá bán khoảng 5 triệu USD mỗi chiếc.

Xe tăng VT-4 được trang bị pháo nòng trơn cỡ 125 mm, có khả năng phóng tên lửa dẫn đường với tầm bắn 4,5 km. Ngoài ra, VT-4 còn được trang bị súng máy 12,7 mm điều khiển từ xa và súng máy song song 7,62 mm.

Mỗi chiếc VT-4 được trang bị ít nhất hai lớp phòng vệ, gồm giáp phức hợp và giáp phản ứng nổ (ERA) FY-4. Feng Yibai, trưởng nhóm thiết kế xe tăng VT-4, khẳng định giáp phức hợp ở mặt trước xe có khả năng phòng vệ tương đương giáp thép cán đồng nhất (RHA) dày 500 mm, trong khi các lớp ERA sẽ bổ sung mức độ chống chịu ngang với 700 mm RHA.

Phiên bản VT-4A1 còn được trang bị hệ thống phòng thủ chủ động GL-5, cụm ống phóng lựu đạn khói và thiết bị cảnh báo chiếu xạ laser để đối phó tên lửa chống tăng dẫn đường.

Quân đội Thái Lan sở hữu 62 xe, cho biết họ chọn VT-4 vì giá rẻ và chất lượng ở mức chấp nhận được so với các dòng xe tăng phương Tây. Tuy nhiên, dư luận Thái Lan từng bày tỏ lo ngại về thương vụ, bởi nước này từng nếm trái đắng khi mua 25 xe tăng Type-69-II của Trung Quốc vào năm 1987 và phải loại biên sau thời gian ngắn vì thường xuyên gặp trục trặc, thiếu linh kiện thay thế.

Giới chức Thái Lan đang xem xét nhiều giả thuyết trong vụ xe tăng toác nòng pháo, trong đó có cường độ hoạt động, bởi chiếc VT-4 đã tham gia các cuộc giao tranh với Campuchia và khai hỏa liên tục trước đó. Trong khi đó, giới chuyên gia quân sự đặt nghi vấn về chất lượng nòng hoặc đạn pháo.

“Mòn nòng pháo do khai hỏa liên tục, đặc biệt khi sử dụng đạn kém chất lượng hoặc không được bảo dưỡng đầy đủ, có thể là nguyên nhân. Đây là nhược điểm được biết đến từ lâu đối với pháo nòng trơn áp lực cao”, chuyên trang quân sự Indian Defense News của Ấn Độ nhận định.

Một số ý kiến cho rằng vấn đề có thể bắt nguồn do đạn pháo, như bị nhồi quá nhiều thuốc phóng hoặc vỏ bị lỗi. Đạn dược xuất khẩu từ Trung Quốc từng bị nghi ngờ trong quá khứ do khâu kiểm soát chất lượng thiếu ổn định, dù Norinco đề ra tiêu chuẩn rất nghiêm ngặt.

Nigeria và Pakistan cũng gặp hàng loạt vấn đề kỹ thuật trong quá trình vận hành dòng VT-4.

Phiến quân Boko Haram hồi đầu năm đã phá hủy ít nhất một xe tăng VT-4 trong cuộc đột kích và chiếm căn cứ quân đội Nigeria. Hình ảnh được công bố sau đó cho thấy chiếc VT-4 bị cháy và bốc khói, nhưng không rõ mức độ hư hại cụ thể.

Trang tin quốc phòng Global Defense Corp dẫn lời các nguồn tin trong quân đội Nigeria nói rằng chiếc VT-4 bị hạ chỉ sau vài phát đạn chống tăng RPG, dù đây là loại vũ khí thường bị khắc chế bởi giáp phức hợp và ERA.

Xe tăng VT-4 trong biên chế quân đội Nigeria dường như nằm xưởng sửa chữa nhiều hơn là làm nhiệm vụ thực địa, do thường xuyên bị hỏng hóc. Các quan chức nước này cũng bày tỏ thất vọng khi Norinco thường xuyên chậm trễ cung cấp phụ tùng và linh kiện.

Truyền thông Nigeria tiết lộ một chiếc VT-4 còn không thể khai hỏa pháo chính trong buổi trình diễn trước các lãnh đạo cấp cao của quân đội.

Những nguyên nhân trên, cùng hiệu suất chiến đấu kém, khiến Nigeria đang cân nhắc hủy kế hoạch mua thêm xe tăng VT-4. Nước này nhận lô đầu tiên gồm 6 chiếc vào năm 2020 và có ý định nhập khẩu thêm 35-40 xe.

Pakistan, khách hàng lớn nhất của dòng VT-4, cũng gặp khó khăn tương tự. Nước này có kế hoạch mua tới 680 chiếc, trong nỗ lực hiện đại hóa lực lượng tăng thiết giáp. “Tuy nhiên, quân đội Pakistan đã giảm đáng kể đơn hàng xuống còn 258 chiếc vào năm 2025, cho thấy họ không hài lòng với năng lực của VT-4”, Global Defense Corp nhận định.

Theo trang tin này, những vấn đề mà Pakistan và Nigeria gặp phải với dòng VT-4 phản ánh thực trạng thường thấy với vũ khí xuất khẩu của Trung Quốc, đó là thông số kỹ thuật ấn tượng nhưng không phải lúc nào cũng đi kèm với độ tin cậy trong thực tế và hỗ trợ lâu dài từ nhà sản xuất.

Xe tăng VT-4 còn từng gây thất vọng ngay tại Trung Quốc. Trong màn trình diễn tại triển lãm hàng không Chu Hải hồi tháng 11/2024, một chiếc VT-4 đã gặp trục trặc và phải dừng giữa chừng khi đang leo dốc. Đây được đánh giá là sự việc “đáng xấu hổ” với ngành công nghiệp quốc phòng Trung Quốc, đặc biệt khi xảy ra trước sự chứng kiến của quan khách nước ngoài.

Xe tăng VT-4 gặp sự cố khi trình diễn

Norinco chưa đưa ra bình luận về các sự việc, song giới chuyên gia trong ngành nhận định hãng sẽ cử đội ngũ kỹ thuật đến Thái Lan để tìm hiểu về vụ toác nòng.

“Hàng loạt vấn đề với các quốc gia khách hàng cho thấy VT-4 có thể không phải là mẫu xe tăng chủ lực hiện đại như quảng cáo”, Global Defense Corp cho hay.

Phạm Giang (Theo Global Defense Corp, Indian Defense News, Thairath)