Khi trời trở lạnh, tuần hoàn máu ngoại vi thường giảm, các cơ quan nội tạng phải làm việc nhiều hơn để duy trì thân nhiệt. Theo các chuyên gia dinh dưỡng, đây cũng là giai đoạn gan và thận chịu áp lực lớn hơn trong quá trình chuyển hóa và đào thải chất độc.
Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) khuyến cáo, chế độ ăn giàu chất xơ, chất béo lành mạnh và chất chống oxy hóa có vai trò quan trọng trong việc duy trì chức năng gan, thận và hệ miễn dịch, đặc biệt ở người cao tuổi và những người có bệnh nền mạn tính.
Trong bối cảnh đó, một số thực phẩm quen thuộc, dễ tìm cho thấy hiệu quả rõ rệt nếu được bổ sung hợp lý trong mùa lạnh.
Mè đen
Mè đen có tác dụng nhuận tràng nhẹ, hỗ trợ phòng táo bón, tình trạng thường gặp khi trời lạnh do uống ít nước và giảm vận động (Ảnh: Getty).
Mè đen là thực phẩm được sử dụng lâu đời trong ẩm thực Á Đông. Theo dữ liệu dinh dưỡng của Bộ Nông nghiệp Mỹ (USDA), mè đen giàu axít béo không bão hòa, vitamin E, canxi và các hợp chất chống oxy hóa.
Nhiều nghiên cứu cho thấy vitamin E và chất béo không bão hòa giúp bảo vệ tế bào gan khỏi stress oxy hóa, đồng thời hỗ trợ chức năng mạch máu và xương khớp.
Với hệ tiêu hóa, mè đen có tác dụng nhuận tràng nhẹ, hỗ trợ phòng táo bón, tình trạng thường gặp khi trời lạnh do uống ít nước và giảm vận động.
Các chuyên gia khuyến nghị mè đen nên được rang chín và xay thô để tăng khả năng hấp thu. Có thể thêm vào cháo, sữa chua hoặc ngũ cốc buổi sáng. Tuy nhiên, do mè đen giàu năng lượng, người trưởng thành chỉ nên dùng với lượng vừa phải.
Hạt dẻ
Một số nghiên cứu dinh dưỡng cho thấy vitamin nhóm B trong hạt dẻ tham gia vào quá trình chuyển hóa năng lượng, giúp hạn chế cảm giác mệt mỏi kéo dài (Ảnh: Getty).
Hạt dẻ là thực phẩm đặc trưng của mùa lạnh, giàu tinh bột, vitamin nhóm B và chất xơ. Theo Hiệp hội Tim mạch Mỹ (AHA), các nguồn tinh bột tự nhiên đi kèm chất xơ giúp cung cấp năng lượng ổn định và có lợi cho sức khỏe tim mạch.
Với người lớn tuổi, hạt dẻ hấp hoặc hầm mềm không chỉ dễ nhai, dễ tiêu mà còn giúp duy trì thân nhiệt tốt hơn trong mùa lạnh.
Một số nghiên cứu dinh dưỡng cho thấy vitamin nhóm B trong hạt dẻ tham gia vào quá trình chuyển hóa năng lượng, giúp hạn chế cảm giác mệt mỏi kéo dài.
Tuy nhiên, chuyên gia dinh dưỡng lưu ý, người mắc đái tháo đường hoặc rối loạn chuyển hóa nên kiểm soát lượng hạt dẻ tiêu thụ để tránh nạp quá nhiều tinh bột trong một bữa ăn.
Khoai mỡ
Các món như khoai mỡ hấp, canh khoai mỡ hoặc khoai mỡ hầm xương phù hợp với người cao tuổi (Ảnh: Getty).
Khoai mỡ là thực phẩm quen thuộc trong bữa ăn gia đình Việt. Loại củ này chứa nhiều mucin, một chất nhầy tự nhiên có tác dụng bảo vệ niêm mạc dạ dày và hỗ trợ tiêu hóa.
Theo các nghiên cứu đăng tải trên tạp chí dinh dưỡng châu Á, mucin giúp giảm kích ứng niêm mạc, hỗ trợ người có dạ dày nhạy cảm hoặc dễ đầy bụng khi thời tiết thay đổi. Ngoài ra, khoai mỡ cung cấp carbohydrate hấp thu chậm, giúp duy trì năng lượng ổn định và hạn chế tình trạng hạ đường huyết.
Các món như khoai mỡ hấp, canh khoai mỡ hoặc khoai mỡ hầm xương phù hợp với người cao tuổi. Tuy nhiên, khoai mỡ cần được nấu chín kỹ trước khi ăn để tránh gây kích ứng, và người có bệnh thận mạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng thường xuyên.
Ăn đúng cách để đạt hiệu quả bền vững
Các chuyên gia nhấn mạnh, dù là thực phẩm tốt cho gan và thận, việc sử dụng vẫn cần dựa trên nguyên tắc cân đối và phù hợp với thể trạng từng người. Không nên coi bất kỳ loại thực phẩm nào là thần dược và lạm dụng trong thời gian dài.
Bên cạnh chế độ ăn, WHO cũng khuyến cáo duy trì vận động nhẹ nhàng, uống đủ nước ấm và ngủ đủ giấc để hỗ trợ chức năng gan, thận và hệ miễn dịch trong mùa lạnh.
Với người có bệnh lý gan, thận hoặc rối loạn chuyển hóa, việc điều chỉnh khẩu phần ăn cần được tư vấn bởi bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng. Một chế độ ăn hợp lý, dựa trên bằng chứng khoa học và thói quen sinh hoạt lành mạnh, chính là nền tảng để bảo vệ sức khỏe lâu dài khi thời tiết chuyển lạnh.
Nguồn: https://dantri.com.vn/suc-khoe/mua-lanh-3-mon-an-giup-duong-gan-bo-than-20251217072619985.htm
