Mỹ làm rõ chính sách Ấn Độ Dương

Theo South China Morning Post ngày 16.12 dẫn lời các quan chức Mỹ, trọng tâm hiện nay là chuyển từ viện trợ diện rộng sang các quan hệ đối tác chiến lược phục vụ lợi ích lâu dài của Washington, từ phát triển cơ sở hạ tầng thiết yếu, an ninh hàng hải, khoáng sản quan trọng đến tài trợ quân sự, nhằm củng cố khả năng phục hồi của khu vực và đối phó với ảnh hưởng của các thế lực thù địch.

Thứ trưởng Ngoại giao Mỹ phụ trách các vấn đề chính trị Allison Hooker nhấn mạnh đây là sự “điều chỉnh chiến lược, không phải rút lui”. Bà nhấn mạnh cam kết của Washington đối với khu vực vẫn “không lay chuyển”.

Quan chức này cho biết cách tiếp cận mới phản ánh Chiến lược An ninh quốc gia Mỹ (NSS) năm 2025, trong đó xác định Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương là mặt trận kinh tế và địa chính trị trọng yếu, đồng thời đề cao vai trò của các liên minh và đối tác.

Tuy nhiên, một số ý kiến chỉ trích cho rằng chiến lược này có nguy cơ làm suy giảm vai trò của Mỹ. Báo cáo của Viện Kinh tế Hàn Quốc tại Mỹ nhận định NSS 2025 mang tính “rút lui” và “bỏ mặc châu Á tự xoay xở”, cho rằng Washington đang yêu cầu các đồng minh gánh vác phần lớn trách nhiệm an ninh khu vực.

Lấy Philippines làm ví dụ, bà Hooker nhấn mạnh Mỹ tiếp tục hỗ trợ phát triển khu vực tư nhân trong Hành lang Kinh tế Luzon – sáng kiến 3 bên giữa Mỹ, Nhật Bản và Philippines được khởi động năm 2024 trong khuôn khổ Quan hệ đối tác về Cơ sở hạ tầng và đầu tư toàn cầu của G7.

Sáng kiến này tập trung kết nối các trung tâm chiến lược như Vịnh Subic, Clark, Manila và Batangas, thông qua đầu tư vào đường sắt, cảng biển, năng lượng sạch và chất bán dẫn, nhằm thúc đẩy tăng trưởng minh bạch do khu vực tư nhân dẫn dắt.

“Philippines tiếp tục đối mặt với các thách thức nghiêm trọng ở Biển Đông”, theo bà Hooker. Bà khẳng định các nỗ lực hỗ trợ này thể hiện cam kết của Mỹ đối với an ninh hàng hải, tự do hàng hải và phòng thủ tập thể trong khu vực.

Phát biểu tại Hội nghị Hỗ trợ ngoại giao khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương lần đầu tiên, bà Hooker khẳng định: “Mỹ là một cường quốc Thái Bình Dương, và tương lai của khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương gắn liền trực tiếp với các lợi ích quốc gia cốt lõi của chúng tôi”.

Bà cho biết viện trợ nước ngoài ngày càng được coi là “đòn bẩy nhân lực và sức mạnh”, nhằm mang lại lợi ích an ninh bền vững thay vì chỉ giải quyết nhu cầu ngắn hạn.

Ngày 15.12, Thứ trưởng Ngoại giao phụ trách viện trợ nước ngoài Mỹ Jeremy Lewin nhấn mạnh viện trợ của Mỹ đang được tái định hình như một công cụ thúc đẩy quan hệ đối tác kinh tế và đạt được các mục tiêu chiến lược. Ông cho biết Mỹ sẽ tăng chi tiêu cho khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương, bao gồm mở rộng viện trợ y tế cho Philippines trị giá 250 triệu USD và tăng cường tài trợ quân sự cho các đồng minh.

Những lo ngại về việc Mỹ thu hẹp viện trợ nước ngoài xuất phát từ chính sách “Nước Mỹ trên hết”, trong đó chính quyền Tổng thống Donald Trump rà soát toàn diện chi tiêu ở nước ngoài và đề xuất cắt giảm ngân sách Bộ Ngoại giao và USAID, bao gồm kế hoạch cắt 5 tỉ USD viện trợ đã được Quốc hội phê duyệt.

Dù vậy, các quan chức Mỹ khẳng định Washington không từ bỏ viện trợ nước ngoài mà đang “tái cấu trúc căn bản” cách thức triển khai, nhằm duy trì sức mạnh mềm và ảnh hưởng chiến lược của Mỹ trên toàn khu vực Ấn Độ Dương – Thái Bình Dương.