Thủ tướng Anh Keir Starmer, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron và Thủ tướng Đức Friedrich Merz rời nhà số 10 phố Downing sau cuộc họp ở London, Anh, ngày 8-12 – Ảnh: Reuters
Ngày 9-12, theo Reuters, Ukraine đệ trình cho Mỹ kế hoạch hòa bình sửa đổi nhằm chấm dứt chiến sự với Nga sau cuộc hội đàm tại London giữa Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky với các nhà lãnh đạo Pháp, Đức và Anh. Tuy nhiên, bất đồng về lãnh thổ và bảo đảm an ninh đang đẩy các cuộc đàm phán vào ngõ cụt.
Yêu cầu của các bên
Cuộc hội đàm ngày 8-12 giữa Thủ tướng Anh Keir Starmer, Tổng thống Pháp Emmanuel Macron, Thủ tướng Đức Friedrich Merz và ông Zelensky nhằm củng cố lập trường của Ukraine.
Ông Zelensky tuyên bố: “Các cuộc đàm phán đã đi vào bế tắc về vấn đề lãnh thổ. Mỹ, Nga và Ukraine có lập trường khác nhau, và chúng tôi không có quan điểm thống nhất về Donbass”. Ông nhắc lại Ukraine không thể từ bỏ bất kỳ phần lãnh thổ nào.
Các nhà lãnh đạo châu Âu khuyến nghị ông Zelensky không rút quân khỏi Donbass và yêu cầu “bảo đảm an ninh đáng tin cậy” từ Mỹ. Tối 8-12, ông Zelensky tuyên bố Kiev “chưa nhận được cam kết đảm bảo an ninh ở mức độ mong muốn”, và các đảm bảo “phải có tính ràng buộc pháp lý nếu được Quốc hội Mỹ thông qua”.
Trong khi đó, cùng ngày, theo tuyên bố của Tổng thống Mỹ, kế hoạch vẫn giữ yêu cầu rút quân Ukraine khỏi toàn bộ Donetsk. Ông Trump chỉ trích ông Zelensky, nói rõ quả bóng đang nằm bên phía Kiev, cho biết Nga đã đồng ý với kế hoạch, trong khi ông Zelensky chưa phản hồi.
Xét đến việc rút quân khỏi Donetsk là yêu cầu chủ chốt của Nga, và Mỹ khó cung cấp bảo đảm an ninh cấp cao vì sợ bị lôi vào chiến tranh với Nga, chiến thuật của ông Zelensky và châu Âu rất có thể dẫn đến bế tắc.
Các nhà phân tích trên trang tin Ukraine strana.news nhận định chính quyền Ukraine chỉ có thể nhượng bộ về Donbass dưới áp lực ít nhất của một trong ba điều kiện: tình hình tiền tuyến xấu đi rõ rệt với nguy cơ sụp đổ hoàn toàn; không có đảm bảo tiếp tục tài trợ từ châu Âu (tức là các cuộc đàm phán về khoản vay bồi thường thất bại); hoặc áp lực rất mạnh từ Mỹ.
Trong ba điều kiện này, chỉ điều kiện thứ ba có thể tác động nhanh chóng. Vẫn chưa rõ ông Trump có sẵn sàng gây áp lực hay chỉ dừng đàm phán cho đến khi tình hình thuận lợi hơn. Mọi thứ giờ đây phụ thuộc vào quyết định của ông Trump.
Tính toán từ Matxcơva
Giám đốc Viện Nghiên cứu chính trị Nga Sergrey Markov nói việc truyền thông phương Tây đưa tin Nga yêu cầu Ukraine rút khỏi một phần Donbass như điều kiện tiên quyết là không chính xác, khiến Nga bị xem như “kẻ xâm lược”.
Yêu cầu chính của Nga là Ukraine không được trở thành căn cứ đàn áp, bài Nga cho một cuộc chiến tranh tương lai của phương Tây chống lại Nga. Mục tiêu của Nga vẫn như Tổng thống Vladimir Putin đã nêu: phi phát xít hóa – chấm dứt ảnh hưởng phát xít trong chính quyền và xã hội Ukraine; phi quân sự hóa – quy chế trung lập cho Ukraine; và phi bài Nga hóa – chấm dứt bài xích ngôn ngữ và văn hóa Nga. Do đó, Ukraine cộng với châu Âu và Nga “đang nói về những điều hoàn toàn khác nhau khi nói về vấn đề lãnh thổ”, theo ông Markov.
Ông Markov cho biết trong kế hoạch hòa bình, Mỹ đề xuất trao đổi lãnh thổ để đảm bảo hòa bình ổn định. Ukraine sẽ chuyển giao cho Nga phần lãnh thổ Cộng hòa Nhân dân Donetsk (DNR) mà họ đang kiểm soát (khoảng 5.000 – 6.000 km2).
Nga sẽ chuyển giao phần lãnh thổ đang kiểm soát ở các tỉnh Kharkiv, Sumy, Mykolaiv và Dnipropetrovsk cho Ukraine, trong đó Kharkiv chiếm phần lớn với 1.200km2 (tổng các khu vực khoảng 2.000km2).
Nhìn bề ngoài không cân đối, nhưng với tốc độ tiến quân 600km2/tháng như tháng 11, quân Nga sẽ bù đắp chênh lệch 3.000 km2 trong 5 – 7 tháng.
“Việc trao đổi này dường như hoàn toàn công bằng đối với ông Trump. Sự từ chối cứng rắn của ông Zelensky và châu Âu sẽ dẫn tới thất bại kế hoạch hòa bình của ông Trump”, theo ông Markov.
Nga muốn cấu trúc lãnh thổ mới được đảm bảo về mặt pháp lý và chính trị. Các vùng này không được tuyên bố “bị Nga chiếm đóng”, mà được công nhận là lãnh thổ hợp pháp của Nga, để loại bỏ nguyên nhân gây chiến tranh trong tương lai.
Trong khi đó, châu Âu không muốn thảo luận về việc công nhận Crimea, Donbass và một phần Novorossiya là lãnh thổ hợp pháp của Nga. Ông Zelensky hiện theo lập trường của châu Âu.
Ngày 8-12, cựu cố vấn của ông Trump, ông Steve Bannon, trên tạp chí The American Conservative kêu gọi Mỹ chấm dứt hoàn toàn hỗ trợ tài chính, quân sự và tình báo cho Ukraine nếu muốn thực hiện kế hoạch hòa bình.
3 trở ngại không thể thương lượng
Tạp chí The American Conservative hỏi giáo sư John Mearsheimer của Đại học Chicago về những khía cạnh đáng lo ngại nhất trong kế hoạch của ông Trump. Ông Mearsheimer khẳng định kế hoạch 28 điểm chứa đựng “ba trở ngại lớn không thể làm hài lòng cả hai bên”.
Thứ nhất, Ukraine yêu cầu Mỹ đảm bảo an ninh nghiêm ngặt nếu tư cách thành viên NATO bị cấm, mà Nga không sẽ không cho phép điều đó.
Thứ hai, Điện Kremlin yêu cầu Ukraine và phương Tây công nhận chủ quyền của Matxcơva đối với Crimea và bốn khu vực phía đông Ukraine, nhưng Kiev và châu Âu bác bỏ điều này.
Cuối cùng, Nga muốn Ukraine giải trừ vũ khí hoàn toàn, nhưng Ukraine và phương Tây bác bỏ vì tin rằng điều này khiến Ukraine dễ bị tổn thương trước các cuộc tấn công trong tương lai.
Đây là ba vấn đề được cả hai phía coi là không thể thương lượng, “điều này thực sự đảm bảo rằng cuộc xung đột sẽ kết thúc trên chiến trường – nhiều khả năng với chiến thắng của Nga”, theo giáo sư Mearsheimer.
Đọc tiếp
Về trang Chủ đề
Nguồn: https://tuoitre.vn/ngo-cut-nao-cua-hoa-dam-ukraine-20251210063243455.htm
