Nhà hàng trong tù ở California giúp phạm nhân hoàn lương

Trong căn bếp nhỏ của nhà hàng nằm bên trong nhà tù Solano bang California, Kamiali Abdulsalam lấy khối bột đã ướp lạnh chuẩn bị cho mẻ bánh quy đường. Anh cắt bột thành hình bông tuyết, cây thông và hộp quà, rồi phủ hạt trang trí đỏ xanh cho mùa lễ Giáng sinh năm nay.

Cách đó vài bước chân, bên kia gian bếp hẹp, Michael Wilson đang thái hành tây để làm món pico de gallo của Mexico. Anh mới được “thăng chức”, từ vị trí rửa bát sang pha chế nước xốt và trộn salad để phục vụ cho chính những người bạn tù, cũng như giám thị trại giam và những vị khách đặc biệt.

Cả hai là thành viên chương trình Delancey Street Honors Unit, chương trình đặc biệt ra đời cách đây một thập kỷ tại nhà tù Solano nhằm mang lại cơ hội, mục đích sống và đào tạo kỹ năng cho phạm nhân. Sáng kiến mở nhà hàng tại nhà tù này xuất hiện muộn hơn, với sự tham gia của khoảng 80 người sống chung trong một khu giam giữ.

Điều kiện tiên quyết để phạm nhân được nhận vào chương trình là không có hành vi bạo lực và không đe dọa bạo lực. Khi đồng ý với hai cam kết này, ngay cả những phạm nhân phạm tội nghiêm trọng nhất đang bị giam tại Solano cũng có cơ hội nộp đơn xin vào làm việc trong nhà hàng.

Ban quản lý cho biết trong suốt 10 năm các “nhân viên” nhà hàng sống cùng khu giam giữ, chưa từng xảy ra một vụ ẩu đả nào.

“Tôi bị án chung thân không ân xá và đã có thời gian rất dài sống trong tuyệt vọng”, Abdulsalam nói. “Nhưng giờ đây, những người vài năm trước còn không muốn bắt tay tôi lại sẵn sàng bỏ tiền ăn món tôi nấu. Sự công nhận nhân đạo đó có giá trị hơn bất cứ điều gì tôi có thể mong chờ”.

Mỗi phạm nhân trong trại Solano có cơ hội bỏ tiền mua thức ăn một lần mỗi tháng tại nhà hàng Delancey. Mỗi ngày, nhà hàng phục vụ 20-50 suất ăn. Nhân viên nhà hàng được trả thù lao một USD mỗi giờ, thuộc mức lương cao nhất dành cho phạm nhân ở Solano.

Tên gọi “Delancey Street” được lấy cảm hứng từ một nhà hàng và chương trình nổi tiếng ở San Francisco, cùng chung sứ mệnh tạo cơ hội tái hòa nhập cho những người từng ngồi tù, người vô gia cư hoặc vừa cai nghiện xong.

Tobias Gomez, người mở cơ sở Delancey tại Solano, hiểu rõ giá trị của chương trình. Năm 28 tuổi, anh suýt nhận án 25 năm đến chung thân vì lần phạm tội nghiêm trọng thứ ba trong đời, nhưng một thẩm phán đã cho anh cơ hội làm lại cuộc đời và chỉ định tham gia chương trình Delancey Street ở San Francisco.

Sau một thập kỷ học nghề nhà hàng và hỗ trợ điều hành quỹ dưới sự lãnh đạo của Chủ tịch kiêm CEO Mimi Silbert, Gomez được giao nhiệm vụ phụ trách cơ sở trong nhà tù Solano. Đến đây năm 2022, Gomez ban đầu chỉ dạy 5 người, rồi khuyến khích họ hướng dẫn cho những người khác.

“Một số người bị án chung thân không ân xá, không có ngày mãn hạn, nên gần như không có động lực để thay đổi. Nhưng Delancey Street mang lại cho họ cơ hội sống một cuộc đời tử tế, bất kể họ đang ở đâu”, Gomez nói.

Với Phillip White, chương trình thậm chí còn mang ý nghĩa sinh tử. Anh tin rằng mình đã có thể tự kết thúc cuộc đời vào năm ngoái nếu không nghĩ đến cam kết với Delancey và việc làm hàng ngày trong bếp. Vợ anh, Tanisha, qua đời vì suy tim ngay tại bãi đỗ xe nhà tù năm 2024, sau khi vừa thăm anh.

“Cô ấy tin vào chương trình này, tin vào tôi và những thay đổi mà nó mang lại. Mọi nỗ lực tôi cống hiến cũng là để tưởng nhớ cô ấy, vì tôi không muốn cô ấy ra đi vô nghĩa. Chương trình này đã cứu mạng tôi”, White nói.

Ở tuổi 57, Shaylor Watson đã trải qua hơn nửa đời người sau song sắt với án giết người. Ba năm qua, Watson từng bước trở thành một trong những quản lý của nhà hàng, công việc chính thức đầu tiên trong đời.

“Chương trình này giúp tôi thoát khỏi cái vỏ bao quanh mình. Nó dạy tôi cách giao tiếp, cách tin vào bản thân, vì Delancey đã tin tôi”, Watson nói.

Delancey Street còn tạo nên một tình huynh đệ đặc biệt, hiếm hoi trong môi trường nhà tù. Ngoài học nghề nhà hàng, một số người tham gia lớp đan móc, dành cả năm làm khăn, mũ len và gấu bông để tặng nạn nhân bạo lực gia đình. Dàn hợp xướng Delancey Street dự định hát thánh ca quanh các khu giam giữ vào ngày Giáng sinh.

Với Conrad Johnson, thành viên nhà hàng Delancey gần 4 năm qua, chương trình và những con người nơi đây đã ở bên anh trong những mất mát lớn, khi bà và chị gái qua đời nhưng anh không có cơ hội nhìn mặt lần cuối.

“Tại Delancey, chúng tôi giúp nhau đối diện với cuộc sống theo cách lành mạnh và tích cực. Bởi điều quan trọng là hiểu rằng cuộc đời không chỉ xoay quanh cuộc sống trong tù hay việc bị giam giữ. Tôi luôn nói: ‘Tôi là một con người đang ở trong tù, chứ không phải một con người thuộc về nhà tù’. Đó là cách tôi sống mỗi ngày”, Johnson nói.

Thanh Danh (Theo AP)