‘Nhà mạng viễn thông thế hệ mới phải là nhà cung cấp hạ tầng số quốc gia’

Theo Bộ trưởng Khoa học và Công nghệ Nguyễn Mạnh Hùng, nhà mạng viễn thông hiện không còn là Telco thuần túy, mà phải trở thành nhà cung cấp hạ tầng số và nền tảng số quốc gia.

Thông điệp được Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng đưa ra tại Hội nghị triển khai kế hoạch 2026 của VNPT ngày 18/12.

Thay mặt lãnh đạo Bộ Khoa học và Công nghệ, tôi chúc mừng những thành quả của VNPT năm 2025 và 5 năm qua. Chúc mừng VNPT đón nhận danh hiệu Anh hùng Lao động lần thứ hai. Chúc mừng VNPT thành lập công ty VNPT AI, tuyên bố chiến lược từ Telco sang Techco và quyết tâm đi ra nước ngoài chinh phục thế giới. Đây là những quyết định lớn, đúng xu thế, đúng với định hướng của Bộ Khoa học và Công nghệ – Make in Vietnam to Lead và Go Global, làm chủ công nghệ lõi và đi ra nước ngoài. Chưa từng có quốc gia nào hóa rồng hóa hổ mà không làm chủ công nghệ lõi và không đi ra nước ngoài. Nó đòi hỏi khát vọng lớn, đầu tư lâu dài, quyết tâm cao, cách làm đúng và đột phá.

Và đặc biệt, chúc mừng VNPT làm vững cái móng, cái nền, cái bản sắc khác biệt với việc tuyên bố nền tảng văn hóa VNPT trong giai đoạn mới – VNPT HEART. Một tổ chức muốn đi xa phải vững cái nền. Con diều muốn bay cao phải có sợi dây giữ nó với gốc. Kế thừa quá khứ mà mở ra tương lai của thế hệ mình là cách duy nhất để trường tồn. Nếu nói về văn hóa và chiến lược, văn hóa có thể “xơi tái” chiến lược trong một bữa sáng. Đây là câu nói của Peter Drucker, ông tổ về chiến lược doanh nghiệp. Nếu chiến lược mà không dựa trên cái nền văn hóa của doanh nghiệp, chiến lược ấy sớm muộn cũng sẽ thất bại. Xây cái nền trước rồi sau đó mới là các thứ khác. Nhưng chính thông qua những cái khác, thông qua chiến lược và hành động để làm vững cái nền.

Trong nhiều năm qua, đây là lần đầu tôi thấy VNPT định hướng cho năm mới, cho tương lai một cách rõ ràng, mạch lạc, đồng bộ và tự tin. Hình hài một VNPT mới đang hình thành.

Nhưng trong mọi trường hợp, VNPT vẫn là một doanh nghiệp hạ tầng, dù là viễn thông, cloud hay AI. Hạ tầng thì dừng đầu tư là chết. Đầu tư hàng năm phải từ 15-20% doanh thu. Giai đoạn đầu của một công nghệ mới, ví dụ 5G, thì phải 20-25% doanh thu. Cái khó của VNPT là doanh thu thấp hơn Viettel nên đầu tư thấp hơn, mà đầu tư thấp hơn thì chất lượng thấp hơn. Do vậy, cần một chiến lược đầu tư thông minh hơn, ưu tiên cho vùng phủ, và giai đoạn đầu có thể cần đầu tư cao hơn, khoảng 25% doanh thu, thậm chí cao hơn, 25-30% doanh thu, tương đương 10-15.000 tỷ đồng trong những năm đầu.

Trong nhiều thập kỷ, nhà mạng viễn thông được định nghĩa là: xây dựng mạng lưới, cung cấp kết nối, phát triển thuê bao. Mô hình đó đã hoàn thành sứ mệnh lịch sử của mình, góp phần quan trọng đưa thông tin liên lạc trở thành một hạ tầng thiết yếu của xã hội hiện đại và phổ cập điện thoại cho toàn dân.

Tuy nhiên, bước sang giai đoạn hiện nay, chính mô hình đó đang bộc lộ giới hạn. Thị trường viễn thông truyền thống đã bão hòa, cạnh tranh chủ yếu dựa vào giá, trong khi giá trị gia tăng ngày càng giảm. Trong bối cảnh đó, nhà mạng tiếp tục là doanh nghiệp bán kết nối, thì không chỉ khó tăng trưởng, mà còn không đáp ứng được yêu cầu phát triển của đất nước trong kỷ nguyên số.

Kinh nghiệm quốc tế cho thấy, những quốc gia làm tốt chuyển đổi số đều đã định nghĩa lại nhà mạng viễn thông. Nhật Bản với NTT, Hàn Quốc với SK Telecom, Đức với Deutsche Telekom, Singapore với Singtel hay Phần Lan với Elisa đều có một điểm chung: nhà mạng không còn là Telco thuần túy, mà trở thành nhà cung cấp hạ tầng số và nền tảng số quốc gia.

Đã đến lúc chúng ta tuyên bố về nhà mạng viễn thông thế hệ mới của Việt Nam – nền tảng số của nền kinh tế.

Từ thực tiễn đó, có thể khẳng định, nhà mạng viễn thông thế hệ mới không còn được đo bằng số thuê bao hay dung lượng băng thông, không chỉ bán kết nối, mà trở thành nền tảng số, cung cấp năng lực dữ liệu, điện toán và AI như một loại hạ tầng thiết yếu cho các doanh nghiệp và nền kinh tế. Doanh nghiệp viễn thông thế hệ mới được đo bằng năng lực làm chủ hạ tầng số, dữ liệu, công nghệ lõi và vai trò điều phối hệ sinh thái số của cả quốc gia.

Thứ nhất, nhà mạng thế hệ mới là nhà cung cấp hạ tầng số tích hợp, không chỉ là hạ tầng mạng. Bên cạnh mạng viễn thông, đó còn là trung tâm dữ liệu, điện toán đám mây, điện toán biên, nền tảng an toàn, an ninh mạng. Những quốc gia đi trước đều coi đây là tài sản chiến lược, phải được làm chủ và vận hành với độ tin cậy rất cao. Nhà mạng trở thành “xương sống” của không gian số quốc gia.

Thứ hai, nhà mạng thế hệ mới phải làm chủ công nghệ lõi và có năng lực nghiên cứu phát triển, chứ không chỉ vận hành hạ tầng do mua thiết bị từ bên ngoài. NTT chi từ 2,5-3% doanh thu cho R&D để làm chủ các công nghệ nền tảng của mạng lưới và hạ tầng số; Elisa làm chủ công nghệ vận hành mạng lưới và xuất khẩu công nghệ này; SK Telecom không chỉ cấy AI vào hạ tầng mạng để có hạ tầng mạng thông minh và còn chuyển trọng tâm từ hạ tầng mạng sang hạ tầng AI, và để làm được việc đó thì phải làm chủ công nghệ AI. Điều đó cho thấy, nếu không làm chủ công nghệ, nhà mạng sẽ chỉ là người vận hành, bị phụ thuộc và không thể tạo ra giá trị mới.

Thứ ba, nhà mạng thế hệ mới không làm tất cả, mà đóng vai trò điều phối hệ sinh thái số. Thay vì tự phát triển mọi dịch vụ, nhà mạng mở nền tảng, mở API, cho phép doanh nghiệp, startup, các cơ quan nhà nước cùng tham gia phát triển dịch vụ trên hạ tầng chung. Deutsche Telekom hay Singtel đều đã đi theo hướng này, biến mạng viễn thông thành hạ tầng có thể lập trình. Nhà mạng không chỉ cung cấp kết nối, mà cung cấp các năng lực số cốt lõi để doanh nghiệp xây dựng sản phẩm, dịch vụ và vận hành nền kinh tế. Giá trị của nhà mạng không chỉ nằm ở số thuê bao, mà nằm ở số lượng dịch vụ mà các doanh nghiệp xây dựng trên mạng. Vai trò của nhà mạng là giữ trục hạ tầng, bảo đảm an toàn, tiêu chuẩn và khả năng liên thông, thay vì cạnh tranh với tất cả đối tác.

Thứ tư, động lực tăng trưởng của nhà mạng thế hệ mới không còn nằm ở thuê bao, mà nằm ở dữ liệu, nền tảng và dịch vụ tích hợp cho doanh nghiệp và Chính phủ. Tăng trưởng đến từ B2B, B2G, từ các nền tảng số dùng chung, từ khả năng xử lý và khai thác dữ liệu một cách an toàn, có trách nhiệm. Đây là xu hướng đã được kiểm chứng ở Hàn Quốc, Singapore và nhiều nước châu Âu. Nhà mạng cung cấp dữ liệu đã được xử lý; vận hành nền tảng AI-Cloud giống như điện, cắm vào là chạy; tích hợp nhiều nhà cung cấp để tạo ra các giải pháp chọn gói theo nhu cầu của doanh nghiệp.

Thứ năm, và rất quan trọng, nhà mạng viễn thông thế hệ mới là một hạ tầng chiến lược gắn với lợi ích quốc gia. Trong kỷ nguyên số, viễn thông, dữ liệu, nền tảng không chỉ là câu chuyện kinh tế, mà còn liên quan trực tiếp đến an ninh, chủ quyền số và năng lực quản trị quốc gia. Vì vậy, ở nhiều nước, nhà mạng lớn luôn gắn chặt với Chính phủ trong việc triển khai chính phủ số, dữ liệu quốc gia và bảo đảm an toàn không gian mạng.

Nhìn từ góc độ đó, Việt Nam đang có những điều kiện rất đặc biệt. Chúng ta có các nhà mạng lớn, có kinh nghiệm triển khai quy mô quốc gia, có mối liên kết chặt chẽ với Nhà nước và hiểu sâu các bài toán của Việt Nam. Vấn đề không phải là có đủ điều kiện hay không, mà là có dám chuyển vai trò hay không.

Trong giai đoạn tới, yêu cầu đặt ra không phải là mở rộng thêm bao nhiêu thuê bao, mà là xác lập rõ vai trò nhà mạng Việt Nam như trụ cột hạ tầng số quốc gia, có năng lực công nghệ, có nền tảng mở và có trách nhiệm quốc gia.

Có thể nói ngắn gọn, nhà mạng viễn thông thế hệ mới là nhà cung cấp hạ tầng số quốc gia, làm chủ công nghệ lõi, điều phối hệ sinh thái và phục vụ phát triển đất nước trong kỷ nguyên số.

Đây không chỉ là một sự thay đổi về mô hình kinh doanh, mà là một sự chuyển dịch về sứ mệnh. Và chính sự chuyển dịch đó sẽ quyết định vị thế của nhà mạng Việt Nam trong 5-10 năm tới.

Bộ trưởng Nguyễn Mạnh Hùng