Đất hiếm được xếp là khoáng sản chiến lược đặc biệt; mọi hoạt động thăm dò, khai thác, chế biến chỉ thực hiện khi được Nhà nước cho phép và không được xuất khẩu thô.
Quốc hội sáng 11/12 thông qua Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Địa chất và khoáng sản. Luật quy định hoạt động điều tra, đánh giá, thăm dò, khai thác, chế biến và sử dụng đất hiếm phải tuân thủ Chiến lược quốc gia về đất hiếm và quy hoạch khoáng sản đất hiếm. Nhà nước ưu tiên đầu tư, tổ chức điều tra địa chất và đánh giá, thăm dò nguồn tài nguyên này.
Việc thăm dò, khai thác, chế biến đất hiếm phải được kiểm soát chặt chẽ và không được xuất khẩu thô. Chỉ các tổ chức, doanh nghiệp được Nhà nước chỉ định hoặc cho phép mới được quyền thực hiện các hoạt động này. Chế biến sâu đất hiếm cần gắn với hình thành hệ sinh thái công nghiệp hiện đại nhằm nâng cao giá trị trong nước và bảo đảm tự chủ trong thực hiện Chiến lược quốc gia về đất hiếm. Nhà nước cũng xây dựng và quản lý thống nhất dữ liệu địa chất về đất hiếm; điều tiết hoạt động xuất nhập khẩu trong từng thời kỳ và duy trì chính sách dự trữ phù hợp.
Phòng thí nghiệm bán dẫn Trung tâm nghiên cứu triển khai, Khu công nghệ cao TP HCM, tháng 12/2024. Ảnh: Quỳnh Trần
Luật khuyến khích hợp tác quốc tế trong nghiên cứu, chuyển giao công nghệ thăm dò, tuyển, tách và chế biến sâu đất hiếm; đồng thời ưu tiên đào tạo nhân lực chất lượng cao phục vụ lĩnh vực này. Khu vực dự trữ khoáng sản đất hiếm được xác định là nơi có khoáng sản nhưng chưa khai thác và cần được bảo vệ dựa trên kết quả điều tra địa chất và thăm dò.
Theo Chính phủ, đất hiếm giữ vai trò chiến lược trong nhiều ngành công nghiệp quan trọng như hợp kim và vật liệu tiên tiến, tấm pin mặt trời, pin xe điện, robot quân sự, thiết bị tự hành, máy bay không người lái và bán dẫn. Nhu cầu sử dụng vật liệu này dự kiến tăng mạnh trong thập kỷ tới cùng sự phát triển của công nghệ cao, năng lượng tái tạo và ôtô điện, khiến đất hiếm trở thành hàng hóa đặc biệt có ảnh hưởng lớn tới quốc phòng, an ninh và ngoại giao, đòi hỏi cơ chế quản lý chặt chẽ.
Ngoài nội dung về đất hiếm, Luật cũng bổ sung chính sách tháo gỡ khó khăn và giảm thủ tục hành chính trong chuyển đổi mục đích sử dụng đất để khai thác khoáng sản nhóm III làm vật liệu xây dựng và nhóm IV để cung cấp cho các dự án đầu tư công, dự án PPP, dự án trọng điểm quốc gia, dự án khẩn cấp, cấp bách; cùng các dự án phòng chống thiên tai và một số dự án do Chủ tịch UBND cấp tỉnh quyết định. Hoạt động này được thực hiện theo cơ chế sử dụng đất đa mục đích theo pháp luật đất đai và chỉ áp dụng đối với đất rừng sản xuất là rừng trồng và đất phi nông nghiệp, không bao gồm đất quốc phòng và an ninh.
Luật có hiệu lực từ 1/1/2026.
Nguồn: https://vnexpress.net/nha-nuoc-siet-quan-ly-cam-xuat-khau-tho-dat-hiem-4992466.html
