Những chuyển động đáng chú ý trong năm 2025

Kinh tế thế giới có nhiều khởi sắc

Năm 2025 được xem là một năm bản lề của nền kinh tế thế giới trước ngưỡng cửa của một kỷ nguyên mới chứa đựng đầy những biến động về kinh tế, chính trị và sự trỗi dậy của công nghệ AI có thể định hình lại thế giới mà con người đang sống. Tuy nhiên, những dấu hiệu khởi sắc của nền kinh tế thế giới trong năm 2024 đang tạo động lực cho sự tăng trưởng kinh tế toàn cầu năm 2025.

Nhiều dự báo cho thấy, kinh tế thế giới có nhiều dư địa để tăng trưởng khi lạm phát được kiềm chế, các ngân hàng trung ương dần nới lỏng chính sách tiền tệ, sự phát triển nhanh chóng của khoa học kỹ thuật cũng như các động lực khác tạo đà cho phát triển. Quỹ Tiền tệ quốc tế (IMF), Ngân hàng Thế giới (WB) và Tổ chức Hợp tác và Phát triển kinh tế (OECD) đều đưa ra dự báo cho thấy, kinh tế thế giới năm 2025 sẽ tăng trưởng ổn định quanh 3%, tuy nhiên, có sự khác biệt ở từng nền kinh tế và từng khu vực.

Các lao động tại một dây nhà máy sản xuất ở Kawasaki, Nhật Bản (Ảnh minh họa: Reuters).

IMF đã điều chỉnh dự báo tăng trưởng kinh tế Mỹ tăng 0,5 điểm phần trăm lên 2,7%; tăng trưởng kinh tế của Trung Quốc được điều chỉnh tăng lên 4,6% (tăng 0,1 điểm phần trăm so với dự báo hồi tháng 10/2024) và triển vọng tăng trưởng của các nền kinh tế thị trường mới nổi vẫn ổn định ở mức 4,2%. Trong khi đó, Ấn Độ được dự báo sẽ thay thế Nhật Bản trở thành nền kinh tế lớn thứ tư thế giới vào năm 2025 với GDP vượt mốc 5.000 tỷ USD và sẽ vượt Đức để trở thành nền kinh tế lớn thứ ba thế giới vào năm 2029.

Các dự báo cho thấy, kinh tế châu Á sẽ tiếp tục phục hồi ấn tượng trong năm 2025, đồng thời sẽ dẫn dắt nền kinh tế toàn cầu nhờ hiệu ứng tích cực từ quá trình số hóa tăng tốc, chi tiêu tiêu dùng gia tăng và các sáng kiến xanh được ưu tiên. Tuy nhiên, Ngân hàng thế giới (WB) cũng cảnh báo, nền kinh tế Trung Quốc cũng sẽ phải chịu tác động từ việc suy giảm niềm tin từ các hộ gia đình và doanh nghiệp cũng như “cơn gió ngược” từ lĩnh vực bất động sản.

Những dự báo lạc quan về tăng trưởng kinh tế thế giới là nhờ lạm phát toàn cầu có xu hướng giảm, tiến gần hơn đến mục tiêu ổn định với kỳ vọng giảm xuống 4,2% trong năm 2025 và 3,5% trong năm 2026. Lạm phát giảm tạo điều kiện để các ngân hàng trung ương trên thế giới tiếp tục nới lỏng chính sách tiền tệ, tuy nhiên, các dự báo cho thấy tốc độ và mức độ nới lỏng của từng nền kinh tế trên thế giới sẽ khác nhau, nhất là ở Mỹ. Cục Dữ trữ liên bang Mỹ (FED) đã phát đi tín hiệu thận trọng hơn, dự kiến chỉ có 02 lần cắt giảm trong năm 2025 với tổng mức cắt giảm 0,5 điểm phần trăm.

Trong khi đó, mức lãi suất cơ bản của Ngân hàng Trung ương châu Âu (ECB) có thể sẽ giảm xuống 2% vào giữa năm 2025 và có thể còn giảm hơn nữa. Ngân hàng Trung ương Anh (BoE) cho biết, có thể thực hiện 04 đợt cắt giảm nhằm đưa lãi suất chủ chốt về mức 3,75%.

Bên cạnh đó, sự phục hồi rõ rệt của thương mại toàn cầu trong năm 2024 ở mức 3,1% (tăng từ mức 0,8% năm 2023) tạo đà tăng trưởng kinh tế năm 2025. Tuy nhiên, các rủi ro tiềm ẩn như căng thẳng địa chính trị, chi phí vận chuyển cao và các chính sách công nghiệp theo hướng nội có thể làm suy giảm đà tăng trưởng thương mại toàn cầu trong những năm tiếp theo.

Các “điểm nóng” đang dần hạ nhiệt

Diễn biến tại các “điểm nóng” phức tạp nhất hiện nay trên thế giới như Trung Đông, cuộc chiến Nga – Ukraine….  đều có dấu hiệu hạ nhiệt sau thời gian xung đột dai dẳng, kéo dài, làm tiêu hao nhân lực, vật lực, ảnh hưởng đến cuộc sống của hàng triệu người, tác động đến toàn bộ cấu trúc kinh tế – xã hội của các bên tham chiến trực tiếp và gián tiếp cũng như thử thách sức chống chịu của tất cả các bên liên quan.

Một là, đối với các “điểm nóng” ở Trung Đông: Những diễn biến vừa qua cho thấy triển vọng tích cực hạ nhiệt căng thẳng cho “vùng đất nóng” này khi mà Israel và Hamas đạt được thỏa thuận về lệnh ngừng bắn tại dải Gaza sau hơn 15 tháng giao tranh dai dẳng, khốc liệt. Thỏa thuận ngừng bắn có hiệu lực từ ngày 19/01 và sẽ chia thành 3 giai đoạn. Đây là bước đầu tiên trong mục tiêu trả lại gần 100 con tin bị bắt cóc trong cuộc tấn công của Hamas vào ngày 7/10/ 2023 và hướng tới mục tiêu cuối cùng là đổi lấy kế hoạch tái thiết Gaza kéo dài từ 3 đến 5 năm được thực hiện dưới sự giám sát của quốc tế.

Thỏa thuận ngừng bắn mở ra khả năng chấm dứt giao tranh, tạo điều kiện để triển khai các bước hướng tới hướng tới tái thiết và ổn định tại vùng đất Palestine; từ đó tạo điều kiện để hạ nhiệt căng thẳng ở khu vực Trung Đông. Trong khi đó, đối với Israel, thỏa thuận ngừng bắn với Hamas ở Dải Gaza đồng nghĩa với khả năng chấm dứt cuộc chiến tốn kém, dai dẳng nhất của nước này, làm mất niềm tin, gây chia rẽ nội bộ đất nước cũng như làm xói mòn vị thế quốc tế của Israel. Đồng thời, nó cũng giúp mở đường cho việc nối lại các cuộc đàm phán bình thường hóa giữa Israel và Ả Rập Xê Út.

Hơn nữa, thỏa thuận ngừng bắn còn tạo điều kiện để chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump tập trung vào các vấn đề trọng tâm khác trong chương trình nghị sự đối ngoại ở Trung Đông như thỏa thuận mới tiềm năng với Iran cũng như nối lại các cuộc đàm phán bình thường hóa giữa Israel và Ả Rập Xê Út, liên quan đến việc thành lập một liên minh an ninh mới với Mỹ.

Cuộc xung đột kéo dài tại Ukraine có triển vọng kết thúc vào năm 2025 (Ảnh: Reuters).

Hai là, đối với cuộc chiến Nga – Ukraine: Năm 2025 được dự đoán là thời điểm có những thay đổi quan trọng trong cuộc chiến dai dẳng kéo dài gần 3 năm qua. Những diễn biến hiện nay trên chiến trường cho thấy, quân đội Nga đang nỗ lực trên mọi mặt trận tấn công Ukraine, trong khi đó, Ukraine khó có thể nếu không muốn nói là không thể nắm thế chủ động, chặn đà tấn công của quân Nga cũng như giành lại những phần lãnh thổ đã bị mất. Chính vì vậy, không chỉ tân Tổng thống Mỹ Donald Trump mà gần đây nhiều nhà lãnh đạo phương Tây đã kêu gọi Kiev đàm phán hòa bình với Moscow.

Ngay sau lễ nhậm chức, ngày 22/1, trên mạng xã hội Truth Social, Tổng thống Trump đưa ra “tối hậu thư” rằng nếu Nga không chấm dứt xung đột ở Ukraine và đạt được một “thỏa thuận”, Mỹ sẽ áp đặt các lệnh trừng phạt mới và thuế nhập khẩu cao đối với Moscow. Hơn nữa, Nga hiện đang phải đối mặt với nhiều vấn đề nội bộ, thúc đẩy Moscow phải tìm giải pháp chấm dứt tình trạng thù địch với Kiev để tránh thêm nhiều tổn thất hơn nữa về nhân lưc, kinh tế và tài nguyên. Khoảng 40% ngân sách của Nga sẽ được dành cho các khoản chi tiêu thực hiện chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine và cho quốc phòng trong năm 2025.

Trong khi đó, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky sau cuộc gặp với ông Trump cho biết, Ukraine đang tìm kiếm một nền hòa bình công bằng và các đảm bảo an ninh mạnh mẽ để ngăn Nga quay trở lại tấn công.

Các chuyên gia nhận định, lệnh ngừng bắn có thể đạt được trong năm 2025 nhưng một thỏa thuận hòa bình chính thức là khả năng khó xảy ra, nhất là liên quan đến các vấn đề khó như quan hệ đồng minh của Ukraine hay địa vị các vùng lãnh thổ bị Nga chiếm đóng.

Các cuộc bầu cử quan trọng ở cả 3 lục địa

Năm 2024, thế giới đã chứng kiến những cuộc bầu cử quan trọng mang tính lịch sử khi có tới gần một nửa dân số thế giới ở hơn 65 quốc gia và vùng lãnh thổ đi bỏ phiếu. Năm 2025, một làn sóng bầu cử mới cũng đang đón chờ ở cả ba lục địa, có khả năng định hình quỹ đạo kinh tế và chính trị quốc tế, tác động đến cán cân quyền lực toàn cầu trong nhiều năm tới.

Một là, tại khu vực châu Âu: Cuộc bầu cử Nghị viện châu Âu vào tháng 6/2024 đã chứng kiến sự trỗi dậy của lực lượng chủ nghĩa dân tộc và cực hữu tại Áo, Bỉ, Đức, Hà Lan, Pháp và Italy và xu hướng này được dự đoán vẫn sẽ tiếp tục trong các cuộc bầu cử tại Đức, Romania, Balan, Belarus, Cộng hòa Séc … trong năm 2025.

Cuộc bầu cử liên bang Đức thu hút được sự quan tâm chú ý lớn. Dự kiến, Đức sẽ tổ chức bầu cử sớm vào ngày 23/2, với khả năng cao Thủ tướng Olaf Scholz mất vị trí lãnh đạo trong bối cảnh đất nước đang phải đối mặt với căng thẳng kinh tế và chính trị vô cùng lớn do sự trỗi dậy của đảng cực hữu AfD, hiện đang đứng thứ 2 trong các cuộc thăm dò toàn quốc. Sự trỗi dậy của AfD cho thấy sự rạn nứt trong thế độc quyền chính trị truyền thống của Đức giữa đảng Dân chủ Xã hội của Thủ tướng Scholz và Liên minh Dân chủ Cơ đốc giáo/Liên minh Xã hội Cơ đốc giáo cánh hữu (CDU/CSU) trước đây do bà Angela Merkel lãnh đạo, vốn là hai trụ cột song song của nền chính trị Đức kể từ năm 1945.

Các chuyên gia cho rằng, CDU có thể hình thành một liên minh cầm quyền đủ mạnh để duy trì vị thế chính trị trước các cuộc tấn công từ các đảng phái tại Đức, tuy nhiên, họ cần phải có thời gian. Conversation nhận định, cuộc bầu cử sẽ thách thức sức mạnh của phe cực hữu, tuy nhiên, ông Scholz có lẽ vẫn nắm quyền vì theo truyền thống, người Đức thường trao cho Thủ tướng đương nhiệm vài nhiệm kỳ.

Năm 2025, các cuộc bầu cử tại châu Âu hứa hẹn sẽ mang đến những thay đổi chính trị lớn có thể định hình tương lai của Liên minh châu Âu (EU).

Hai là, tại khu vực Trung Đông: Khu vực này sẽ đóng vai trò nổi bật trong các cuộc bầu cử năm nay với các cuộc bỏ phiếu ở quốc hội ở Iraq, Ai Cập và bầu cử địa phương ở Iran. Đây là những cuộc bầu cử rất quan trọng không chỉ riêng với nội bộ các nước này mà sẽ có tác động tới sự ổn định và quản trị của toàn khu vực, giúp giải quyết các vấn đề cấp bách trong nội bộ từng nước cũng như tác động đến việc định hình liên kết khu vực và quốc tế trong tương lai.

Ba là, tại châu Úc: Năm 2025, Australia sẽ tiến hành bầu cử Quốc hội và cử tri Australia sẽ có hai lần đi bầu. Trước ngày 17/5, cử tri bỏ phiếu cho khoảng một nửa trong số 76 ghế tại Thượng viện Australia và trước ngày 27/9, cử tri sẽ bầu tất cả 150 ghế tại Hạ viện – cơ quan bầu ra thủ tướng.

Trong bối cảnh, chính phủ của Thủ tướng Anthony Albanese bị chỉ trích vì các vấn đề kinh tế, phe đối lập đang mất phiếu của các cử tri thành thị do quá nghiêng về cánh hữu trong các vấn đề như biến đổi khí hậu. Các chuyên gia dự báo, có khả năng Australia sẽ có một chính phủ thiểu số sau bầu cử – có thể do đảng Lao động lãnh đạo với sự ủng hộ của đảng Xanh và một số nghị sĩ độc lập.

Ngoài ra, một số cuộc bầu cử quan trọng khác tại Canada, Belarus hay Philippines cũng sẽ có tác động lớn đến tình hình chính trường các nước này cũng như khu vức. Nhìn chung các cuộc bầu cử lớn trên thế giới năm 2025 hứa hẹn sẽ mang lại các thay đổi lớn, không chỉ định hình lại nền chính trị trong nước, mà còn có những tác động sâu rộng đến quan hệ toàn cầu, các vấn đề chính sách từ kinh tế, khí hậu đến các liên kết địa chính trị và vấn đề quốc tế, có thể định hình hướng đi toàn cầu cho thập kỷ tới. 

Mặc dù không có gì có thể đảm bảo cho những gì có thể xảy ra vào năm 2025 nhưng năm 2025 đã bắt đầu theo những cách tích cực với nhiều tín hiệu khởi sắc theo hướng thương lượng, nhượng bộ lẫn nhau thay vì dùng vũ lực để giải quyết xung đột. Chúng ta hoàn toàn có quyền hy vọng vào một năm 2025 mang nhiều gam màu tươi sáng để cùng nhau nỗ lực đoàn kết, xây dựng tương lai hòa bình, bình đẳng cho mỗi quốc gia, dân tộc và toàn thế giới.

Những lo toan, muộn phiền của năm cũ khép lại để thế giới cùng chào đón một năm 2025 với những gam màu tươi sáng và tín hiệu tích cực để cùng kỳ vọng cho những điều tốt đẹp cho tình hình địa chính trị và kinh tế toàn cầu trong năm mới.