Những đặc điểm của muỗi gây bệnh sốt xuất huyết

Sốt xuất huyết là bệnh truyền nhiễm cấp tính do virus Dengue gây ra, có thể lây lan thành dịch. Muỗi là vật trung gian lây lan bệnh chủ yếu, với 5 đặc điểm dưới đây khiến sốt xuất huyết phổ biến tại Việt Nam hàng năm:

Có hai loài muỗi truyền bệnh

Cục Y tế Dự phòng, Bộ Y tế cho biết hai loại muỗi vằn truyền bệnh có tên khoa học là Aedes aegypti và Aedes albopictus, trong đó chủ yếu là do Aedes aegypti. Muỗi có màu đen, thân và chân có những đốm trắng, phát triển mạnh vào mùa mưa, khi nhiệt độ trung bình hàng tháng vượt trên 20 độ C. Ngoài ra, muỗi Aedes còn truyền bệnh sốt vàng, sốt Chikungunya, Zika.

Thích con người

Theo Bệnh viện Nhi đồng Thành phố (TP HCM), muỗi vằn rất thích hút máu người và thường sống ở trong nhà gần người. Muỗi đậu ở những nơi tối, trên quần áo sáng màu, đồ dùng gia đình, các lọ hoa, không có muỗi đậu trên vách tường.

Trứng của muỗi tồn tại khá lâu trong môi trường, chịu đựng được nhiều tháng trong mùa khô. Ổ chứa ấu trùng muỗi (bọ gậy) rất đa dạng, thường do con người tạo ra và ở xung quanh nơi sinh sống, như: lu, hồ, chai lọ, lọ hoa, hòn non bộ, ghe xuồng…

Nước mưa, vòi nước phun, ống xả nước của điều hòa cũng có thể trở thành ổ chứa bọ gậy. Những vật chứa nước to hơn như thùng, bể xi măng có thể tạo ra một lượng lớn muỗi vằn.

Cơ chế truyền bệnh

Muỗi thích nghi tốt với môi trường đô thị, nhạy cảm với con người. Muỗi cái có thể ngừng hút máu khi nhận thấy chuyển động nhỏ, sau đó trở lại tiếp tục đốt người. Vì vậy, muỗi cái có thể đốt nhiều người trong một lần ăn, quá trình này cũng làm lây truyền virus Dengue cho nhiều người trong một thời gian ngắn, dù chỉ mới cắm vòi mà chưa hút máu.

Vòng đời và tuổi thọ

Muỗi vằn có vòng đời ngắn. Trứng phát triển thành bọ gậy trong khoảng 4-7 ngày, có thể kéo dài hơn ở nơi thiếu thức ăn. Bọ gậy trưởng thành có hình dấu phẩy, hầu như không ăn, chỉ ở trên mặt nước và có khả năng lặn để tránh nguy hiểm. Khi phát triển đủ lớn, khoảng 1-3 ngày, bọ gậy phát triển thành muỗi trưởng thành.

Như vậy, vòng đời của muỗi khá ngắn, chỉ 7-13 ngày ở điều kiện tốt nhất để phát triển trứng thành muỗi trưởng thành. Muỗi cái sống 20-40 ngày, muỗi đực sống 9-12 ngày; số lượng trứng đẻ của mỗi con muỗi cái từ 60-100 trứng/lần đẻ.

Cách phòng bệnh do muỗi

Diệt muỗi, bọ gậy: Đây là hai biện pháp được khuyến cáo thường xuyên để phòng sốt xuất huyết và các bệnh do muỗi. Các phương pháp cụ thể gồm dùng nhang đuổi muỗi ra khỏi nhà cho đến khi không nhìn thấy có muỗi; phối hợp với cơ quan chức năng phun thuốc diệt muỗi, dọn dẹp nơi có thể là ổ chứa bọ gậy…

Chống muỗi đốt: Gia đình có thể lắp đặt cửa chống muỗi ở tất cả các cửa và ô thoáng, ngăn muỗi xâm nhập. Chậu cây cảnh nên có thực vật đuổi muỗi. Người dân ngủ màn, mặc quần áo dài vào ban ngày và dùng sản phẩm đuổi muỗi để chống muỗi đốt.

Vaccine: Hiện Việt Nam đã có vaccine sốt xuất huyết phòng 4 type huyết thanh virus sốt xuất huyết gồm Den-1, Den-2, Den-3 và Den-4. Vaccine giúp phòng ngừa nguy cơ mắc bệnh đến hơn 80% và hơn 90% nguy cơ nhập viện. Mũi tiêm được phân phối trong tiêm chủng dịch vụ, tiêm cho người chưa mắc và đã mắc sốt xuất huyết.

Văn Hà