Nước đóng chai không ‘tinh khiết’ như bạn nghĩ, nước máy sạch hơn rất nhiều

Sự hoài nghi ngày càng tăng đối với nước máy đã góp phần biến nước đóng chai thành một mặt hàng thiết yếu trên toàn cầu, ngay cả ở những quốc gia có nguồn cung cấp nước công cộng được kiểm tra nghiêm ngặt nhất.

Các nhà tiếp thị đã định vị nước đóng chai là tinh khiết hơn, tốt cho sức khỏe hơn và tiện lợi hơn, nhưng bằng chứng khoa học lại cho thấy điều ngược lại.

Nhận thức về độ tinh khiết là yếu tố cốt lõi tạo nên sức hấp dẫn của nước đóng chai, tuy nhiên các nghiên cứu cho thấy sản phẩm này thường mang đến những rủi ro riêng cho cả sức khỏe và môi trường.

Một nghiên cứu năm 2025 cho thấy nước đóng chai có thể không an toàn như nhiều người vẫn nghĩ. Các xét nghiệm trên nước bán trong bình đựng nước tái sử dụng và chai nhựa cho thấy mức độ ô nhiễm vi khuẩn cao.

Những phát hiện này bổ sung vào lượng nghiên cứu ngày càng tăng cho thấy ở nhiều nơi, nước máy không chỉ an toàn mà còn thường được quản lý chặt chẽ hơn và giám sát đáng tin cậy hơn so với các loại nước đóng chai.

Ở hầu hết các nước phát triển, nước máy phải tuân thủ các tiêu chuẩn pháp lý và kiểm tra nghiêm ngặt hơn so với nước đóng chai. Nguồn cung cấp nước công cộng được giám sát hàng ngày về vi khuẩn, kim loại nặng và thuốc trừ sâu.

Tại Vương quốc Anh, Cơ quan Thanh tra Nước uống công bố kết quả một cách công khai. Tại Hoa Kỳ, các nhà cung cấp nước phải đáp ứng Quy định Quốc gia về Nước uống Nguyên tắc do Cơ quan Bảo vệ Môi trường giám sát. Trên khắp châu Âu, chất lượng nước được điều chỉnh bởi Chỉ thị Nước uống của EU.

Ngược lại, nước đóng chai được quản lý như một sản phẩm thực phẩm đóng gói. Nó được kiểm tra ít thường xuyên hơn, và các nhà sản xuất không bắt buộc phải công bố thông tin chất lượng chi tiết.

Nghiên cứu đã xác định các chất gây ô nhiễm trong nước đóng chai, bao gồm vi nhựa, dư lượng hóa chất và vi khuẩn. Một nghiên cứu năm 2024 đã phát hiện hàng chục nghìn hạt nhựa trên mỗi lít trong một số sản phẩm.

Các nghiên cứu khác cho thấy nước đóng chai thường chứa nồng độ vi nhựa cao hơn nước máy, có khả năng liên quan đến viêm nhiễm, rối loạn nội tiết tố và sự tích tụ các hạt trong các cơ quan của con người.

Chai nhựa cũng có thể giải phóng các hóa chất như antimon, phthalate và các chất tương tự bisphenol. Antimon là chất xúc tác được sử dụng để sản xuất chai PET, và PET là loại nhựa phổ biến nhất được sử dụng cho đồ uống dùng một lần. Phthalate là chất làm dẻo giúp nhựa dẻo dai.

Các chất tương tự bisphenol như BPS hoặc BPF là họ hàng gần của BPA, một hóa chất được sử dụng để làm cứng một số loại nhựa và để lót bên trong lon thực phẩm và đồ uống. Những chất này có thể di chuyển vào nước, đặc biệt là khi chai nước để ở môi trường ấm áp như trong ô tô, xe tải giao hàng hoặc dưới ánh nắng trực tiếp.

Các nhà khoa học lo ngại vì một số hợp chất này có thể hoạt động như chất gây rối loạn nội tiết, nghĩa là chúng có thể can thiệp vào hệ thống hormone của cơ thể.

Tiếp xúc nhiều với một số phthalate và bisphenol nhất định có liên quan đến ảnh hưởng đến sức khỏe sinh sản, trao đổi chất và sự phát triển, mặc dù nồng độ tìm thấy trong nước đóng chai thường thấp và rủi ro lâu dài vẫn chưa rõ ràng.

Các nhà nghiên cứu hiện đang tìm hiểu xem việc tiếp xúc lặp đi lặp lại, mãn tính có thể gây ra hậu quả gì theo thời gian, đặc biệt là khi lượng tiêu thụ nước đóng chai tiếp tục tăng trên toàn thế giới.

Nước đóng chai không vô trùng. Sau khi mở, vi sinh vật có thể sinh sôi nhanh chóng. Một chai nước uống dở để trong ô tô có thể trở thành môi trường lý tưởng cho sự phát triển của vi khuẩn. Việc tái sử dụng chai dùng một lần cũng đưa vi khuẩn từ nước bọt và môi trường xung quanh vào nước. Trong khi đó, nước máy thường chứa các khoáng chất có lợi, một điểm đã được chứng minh rõ ràng trong các nghiên cứu về sức khỏe cộng đồng.

Ở Anh và các quốc gia khác, fluoride được thêm vào một số nguồn nước để ngăn ngừa sâu răng. Nước đóng chai có hàm lượng khoáng chất rất khác nhau, và các nghiên cứu cho thấy trẻ em uống nước đóng chai thường xuyên hơn có tỷ lệ sâu răng cao hơn.

Uống quá nhiều nước đóng chai cũng gây hại cho hành tinh. Mức tiêu thụ toàn cầu cao đến mức khoảng một triệu chai nhựa được mua mỗi phút.

Công ty công nghệ nước Aquaporin của Đan Mạch ước tính rằng sản xuất một lít nước đóng chai có thể cần năng lượng gấp hai nghìn lần so với cung cấp một lít nước máy. Dấu chân carbon cũng cao hơn, trung bình khoảng 80 gram khí carbon dioxide mỗi lít sau khi tính cả quá trình đóng chai, vận chuyển và làm lạnh.

Nước đóng chai vẫn rất cần thiết trong trường hợp khẩn cấp hoặc khi nước máy thực sự không an toàn. Nhưng ở hầu hết các nước phát triển, nó không an toàn hơn cũng không sạch hơn nước máy.

Theo Science Arlert