Phó thủ tướng yêu cầu xây chiến lược phát triển trung tâm hàng hải quốc tế tại TP HCM

Yêu cầu này được đưa ra sau khi Ban nghiên cứu phát triển kinh tế tư nhân (Ban IV) có báo cáo liên quan đến hoạt động logistics – xuất nhập khẩu.

Theo đó, Phó thủ tướng Nguyễn Chí Dũng giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối hợp với UBND TP HCM, hiệp hội doanh nghiệp liên quan xây dựng chiến lược phát triển trung tâm hàng hải quốc tế tại thành phố.

Đồng thời, các đơn vị liên quan nghiên cứu xây dựng chiến lược phát triển vận tải thủy nội địa tại TP HCM và Hải Phòng. Phó thủ tướng khuyến khích các bên chủ động đề xuất cách làm mới phối hợp hai khối công – tư, báo cáo cấp có thẩm quyền xem xét trong quý I năm tới.

Hai chiến lược trên là đề xuất của Ban IV trong báo cáo gửi Chính phủ trước đó, nhằm gia tăng sức cạnh tranh cho lĩnh vực hàng hải – logistics.

Theo phản ánh từ cộng đồng doanh nghiệp, hoạt động logistics của Việt Nam chưa tương xứng với tiềm năng phát triển. Việt Nam vẫn đang ở vị thế “nhập siêu logistics”, với hệ thống cảng biển chủ yếu cung cấp dịch vụ xếp dỡ hàng hóa, tương đương khoảng 20% chức năng của một trung tâm hàng hải quốc tế theo tiêu chuẩn thế giới.

Hầu hết dịch vụ giá trị gia tăng như đóng mới, sửa chữa tàu, tài chính, bảo hiểm hàng hải, cũng như dịch vụ công nghệ số liên quan đều nằm ngoài khu vực cảng, phụ thuộc vào doanh nghiệp nước ngoài.

Trong khi đó, Việt Nam có nhiều lợi thế, với vị trí địa lý chiến lược trên tuyến hàng hải quốc tế chiếm tới 65% thương mại toàn cầu, đồng thời thuộc nhóm 17 quốc gia có quy mô thương mại lớn nhất thế giới. Thêm vào đó, cụm cảng Cái Mép – Thị Vải đủ sức đón các siêu tàu 24.000-25.000 TEU lớn nhất thế giới.

Tại cuộc họp của mô hình Toàn cảnh Kinh tế tư nhân (ViPEL) cuối tháng 9, ông Phạm Quốc Long, Phó tổng giám đốc Gemadept, nhận định Việt Nam mất khoảng 1 tỷ USD mỗi năm vì hệ thống cảng manh mún, giá bốc xếp thấp.

“Nếu gắn trung tâm hàng hải với khu thương mại tự do (FTZ), trung tâm tài chính và dịch vụ liền bờ, chúng ta có thể trở thành mắt xích quan trọng trong chuỗi cung ứng toàn cầu”, ông nói. Theo tính toán, đề án trung tâm hàng hải TP HCM cần huy động khoảng 10 tỷ USD trong 5-10 năm tới, theo hình thức hợp tác công – tư. Nguồn vốn này sẽ được phân bổ để phát triển cầu bến, bãi container, kho lạnh, khu hậu cần sửa chữa tàu, cùng các dịch vụ đi kèm trong FTZ và trung tâm tài chính.

Cũng trong báo cáo gửi Thủ tướng, Ban IV nêu một số vướng mắc trong hoạt động logistics- xuất nhập khẩu qua góc nhìn từ các hiệp hội và doanh nghiệp. Hệ thống vận tải thủy nội địa Việt Nam chịu sự mất cân đối lớn, khi đóng góp 20% tổng vận tải hàng hóa toàn quốc, nhưng chỉ chiếm 2% tổng đầu tư toàn ngành giao thông giai đoạn 2001-2020. Tỷ trọng này dự kiến tăng lên 9,1% trong 2021-2030, thấp nhất so với bốn phương thức vận tải khác gồm hàng không, đường sắt, đường bộ, hàng hải.

Một hạn chế khác của doanh nghiệp là hạn chế về luồng lạch bồi lắng và công tác duy tu, nạo vét chưa thường xuyên.

Ở nhiều tuyến sông lớn, độ sâu luồng chỉ đạt 70-80% chuẩn thiết kế, gây khó khăn cho tàu có mớn nước lớn lưu thông. Thực tế cho thấy, việc duy tu không thường xuyên làm giảm năng lực vận tải 15-20% mỗi năm, buộc tàu thuyền phải giảm tải hoặc chờ thủy triều lên mới có thể di chuyển, thậm chí có trường hợp tàu mắc cạn. Hệ quả là chi phí logistics tăng cao, trong khi hiệu quả khai thác phương tiện suy giảm.

Phó thủ tướng giao Bộ Xây dựng nghiên cứu kiến nghị của Ban IV, nhằm nâng cao năng lực vận chuyển, tối ưu từ thời gian đến giá cả, báo cáo trong quý tới. Các Bộ Công Thương, Tài chính xem xét phát động phong trào cải cách thủ tục hành chính, nhằm tạo thuận lợi cho doanh nghiệp trong ngành.

Bên cạnh đó, UBND TP HCM tổ chức đối thoại công – tư trong năm nay để lắng nghe tâm tư doanh nghiệp, qua đó kịp thời tháo gỡ vướng mắc và điều chỉnh chính sách nếu phù hợp.

Thủy Trương