Tại buổi làm việc với Ban Chính sách, Chiến lược Trung ương ngày 24-2, liên quan đến quản lý tiền kỹ thuật số, Tổng Bí thư Tô Lâm nhấn mạnh, không để chậm chân, không để mất cơ hội, không tạo khoảng cách hoặc khác biệt với các hình thái tài chính mới cũng như những phương thức giao dịch hiện đại.
Giá trị giao dịch rất lớn
Từ năm 2017, Thủ tướng Chính phủ đã ký quyết định phê duyệt đề án Hoàn thiện khung pháp lý để quản lý, xử lý đối với các loại tài sản ảo, tiền điện tử, tiền ảo. Song do tính chất phức tạp, đến nay vẫn còn khoảng trống pháp lý đối với lĩnh vực này.
Dù chưa có khung pháp lý để điều chỉnh, quản lý nhưng thị trường giao dịch tài sản số, đặc biệt là tiền số phổ biến như Bitcoin (BTC), Ethereum… vẫn diễn ra sôi động. Các loại tiền số được mua bán, đầu tư mạnh trong những năm gần đây, nhất là khi đồng tiền số Bitcoin có biến động mạnh về giá. Theo dữ liệu của Coindesk, cập nhật tới sáng ngày 26-2 (giờ Việt Nam), giá Bitcoin giao dịch ở mức 88,748 USD/BTC. Đáng chú ý, giá trị vốn hóa thị trường của Bitcoin đạt 1.750 tỉ USD, chiếm 58,9% tổng giá trị vốn hóa của thị trường tiền mã hóa.
Tại Việt Nam, các cá nhân có thể thực hiện hoạt động mua bán, đầu tư các đồng tiền số như Bitcoin khá đơn giản thông qua các sàn giao dịch phổ biến như Binance, Remitano… với nhiều phương thức khác nhau. Hay mới đây, sau hơn 6 năm ra đời, dự án tiền ảo Pi đã chính thức chuyển sang Open Network để người chơi có thể giao dịch ra bên ngoài nền tảng.
Hiện tại, các sàn giao dịch tiền số lớn trên thế giới như Binance, Bybit, OKX, Kucoin… đều đã hỗ trợ giao diện tiếng Việt. Các sàn này có khối lượng giao dịch hàng tỉ USD mỗi ngày. Riêng sàn Binance cao điểm đạt hơn 100 tỉ USD (tương đương hơn 2,5 triệu tỉ đồng).
Thống kê của cổng thanh toán tiền điện tử Tripple-A công bố giữa năm 2024 cho thấy UAE đứng đầu thế giới về tỉ lệ sở hữu tiền số của người dân, với 34,4%. Việt Nam đứng thứ hai với tỉ lệ 21,2%, cao hơn cả Mỹ – xếp ở vị trí thứ ba với 15,6%. Còn theo báo cáo tổng hợp từ hãng Chainalysis (Mỹ), năm 2023-2024, Việt Nam là quốc gia có nhiều người áp dụng tài sản tiền mã hóa, với hơn 20 triệu nhà đầu tư và số vốn khổng lồ 120 tỉ USD – đứng thứ 4. Các nhà đầu tư chủ yếu là những người trẻ tuổi (18-36), tập trung ở các thành phố lớn như TP HCM (50%-54%), Hà Nội (25%-30%), Đà Nẵng (3%-5%).
Trên các nền tảng mạng xã hội Facebook, Zalo và X, cộng đồng trao đổi thông tin tiền điện tử diễn ra rất sôi động. Chỉ riêng “Cộng đồng Binance Việt Nam” hiện có trên 1 triệu thành viên. Điều này cho thấy, thị trường tiền kỹ thuật số được rất nhiều người Việt quan tâm để đầu tư.
Xây dựng khung pháp lý và cơ chế quản lý về tài sản số, tiền số là rất cấp thiết.Ảnh: LÊ TỈNH
Nhanh chóng xây dựng khung pháp lý
Thực tế hiện nay đặt ra yêu cầu phải quản lý, giám sát tài sản số, tiền số. Việc sớm quản lý với loại tài sản này sẽ mang lại lợi ích rất lớn cho nền kinh tế, giúp kiểm soát chủ quyền tiền tệ, giảm rủi ro thất thu thuế cũng như ngăn chặn rửa tiền, lừa đảo, tài trợ khủng bố…
Theo kế hoạch hành động quốc gia về phòng, chống rửa tiền, tài trợ vũ khí, Chính phủ yêu cầu Bộ Tài chính và các bộ, ngành liên quan hoàn thành xây dựng khung pháp lý để cấm hoặc điều chỉnh đối với tài sản ảo và các tổ chức cung ứng dịch vụ tài sản ảo, hoàn thành trong tháng 5-2025.
Vấn đề tài sản số, tiền số cũng được đề cập trong dự thảo Nghị quyết của Quốc hội về việc thành lập và vận hành trung tâm tài chính tại Việt Nam. Tại dự thảo này, Bộ Kế hoạch và Đầu tư đề xuất thử nghiệm có kiểm soát (sandbox), gồm sàn giao dịch với tài sản, tiền mã hóa (tài sản số, tiền số), với mô hình kinh doanh ứng dụng công nghệ trong lĩnh vực tài chính (fintech). Dự kiến, các giao dịch bằng tài sản số, tiền số trong trung tâm tài chính được thực hiện từ ngày 1-7-2026.
Đáng chú ý, tại dự thảo Luật Công nghiệp công nghệ số trình Quốc hội lần đầu tại kỳ họp thứ 8 (tháng 11-2024), cơ quan chủ trì soạn thảo là Bộ Thông tin và Truyền thông đề xuất giao Chính phủ quy định chi tiết loại hình, quản lý tài sản số và các tổ chức cung ứng dịch vụ tài sản số hóa tùy thuộc vào điều kiện thực tiễn; biện pháp bảo đảm quyền và lợi ích hợp pháp của tổ chức, cá nhân; phòng chống, ngăn chặn, hạn chế và xử lý các rủi ro liên quan đến tài sản số.
Ông Phan Đức Trung, Chủ tịch Hiệp hội Blockchain Việt Nam, cho rằng xây dựng chính sách quản lý về tài sản số, tiền số là rất cấp thiết. Trong đó, cần chú trọng vào các vấn đề như công nhận tài sản số, tiền số; xây dựng chính sách thuế với tài sản số, tiền số; ngăn chặn rửa tiền thông qua tiền số, tài sản số; bảo đảm an toàn thông tin và dữ liệu cá nhân khi giao dịch tài sản số, tiền số.
Theo ông Trung, khi được luật hóa, các giao dịch của tài sản số, tiền số được hợp pháp, minh bạch hơn, tăng cường công tác quản lý của nhà nước. Đặc biệt, khi Luật Công nghiệp công nghệ được ban hành sẽ làm giảm nguy cơ gian lận, rửa tiền và các hoạt động phi pháp liên quan đến tài sản số. Nếu xây dựng được hệ thống quản lý hiệu quả cho các loại tài sản mã hóa sẽ bảo đảm được tính minh bạch và an toàn thông tin.
Dễ bị lừa đảo
Theo báo cáo của Chainalysis, trong năm 2023-2024, có 35,9% nhà đầu tư Việt Nam kiếm được lợi nhuận, 44,5% nhà đầu tư thua lỗ và 19,6% hòa vốn từ việc đầu tư Crypto.
Thời gian qua, do chưa có khung quản lý nên nhiều người tham gia giao dịch loại tiền này đã bị các đối tượng xấu lợi dụng để lừa đảo, chiếm đoạt số tiền lớn lên đến hàng tỉ đồng. Mới đây, Công an TP Hà Nội đã triệt phá đường dây lừa đảo đầu tư tiền ảo có tên đồng năng lượng MPX, khiến gần 2.000 nạn nhân sập bẫy với tổng số tiền hơn 2.000 tỉ đồng…
Ông Võ Công Khôi, Phó Giám đốc Trung tâm Sáng tạo ai (Viện Công nghệ Blockchain và Trí tuệ Nhân tạo):
Hệ thống pháp luật cần thống nhất, đồng bộ
Trong tố tụng dân sự, việc không công nhận tài sản số, tiền số là tài sản dẫn đến thiếu căn cứ pháp lý để giải quyết các tranh chấp. Trong hình sự, “lỗ hổng” pháp lý này có thể dẫn đến việc bỏ lọt tội phạm, đặc biệt là các tội phạm về rửa tiền, tài trợ khủng bố và tham nhũng.
Vì thế, việc hoàn thiện khung pháp lý về tài sản số, tiền số là yêu cầu cấp thiết. Hệ thống pháp luật cần có sự thống nhất, đồng bộ trong các quy định liên quan đến tài sản số, tiền số, đặc biệt là trong các lĩnh vực chống rửa tiền, tài trợ khủng bố và ngăn chặn gian lận thương mại.
Luật sư Đào Tiến Phong, Giám đốc điều hành hãng luật Investpush:
“Chìa khóa” mở cửa dòng vốn công nghệ
Việc thí điểm giao dịch tài sản số, tiền kỹ thuật số trong trung tâm tài chính quốc tế không chỉ là bước đi chiến lược phù hợp xu thế toàn cầu mà còn là “chìa khóa” mở cửa dòng vốn công nghệ, đưa Việt Nam trở thành điểm đến hấp dẫn cho các tập đoàn Fintech và Blockchain, start-up công nghệ.
Điều này đòi hỏi nhanh chóng xây dựng khung pháp lý, có thể theo cơ chế thử nghiệm (sandbox) trong 4-5 năm, trong đó quy định rõ 5-10 tiêu chí để doanh nghiệp được cấp phép hoạt động. Cần áp dụng cơ chế thuế ưu đãi, phí cấp phép cạnh tranh (15.000-20.000 USD/đơn vị). Đây là nguồn thu rất lớn và tạo lợi thế hút dự án dù họ chỉ đặt trụ sở danh nghĩa tại Việt Nam.
Hiện nay, nhiều thị trường mở cửa với tiền kỹ thuật số nhưng quy định vẫn còn rất khắt khe, khiến doanh nghiệp tìm đến các thị trường tiềm năng hơn. Đây chính là cơ hội để Việt Nam trở thành trung tâm cho các tập đoàn đa quốc gia, mang lại nguồn thu rất lớn.
ThS Phạm Mạnh Cường, Nhà Sáng lập Công ty TNHH Wischain:
Cần sớm triển khai thí điểm
Đề xuất giao dịch bằng tài sản số, tiền kỹ thuật số trong trung tâm tài chính có thể tạo ra những tác động sâu rộng và đa chiều đối với cả nền kinh tế trong nước và sự hội nhập quốc tế. Hoạt động này không chỉ thúc đẩy tăng trưởng kinh tế thông qua kênh huy động vốn và đầu tư và gia tăng giá trị sản phẩm dịch vụ tài chính số mà còn tạo công ăn việc làm và nâng cao kỹ năng lao động trong thời đại số.
Việt Nam cần sớm triển khai thí điểm sàn giao dịch tài sản số để thu hút dòng vốn công nghệ toàn cầu. Bài học từ Hàn Quốc với các sàn Upbit, Bithumb, Korbit… đứng tốp thế giới, khối lượng giao dịch hàng trăm tỉ USD/ngày cho thấy tiềm năng kinh tế rất lớn nếu tạo được môi trường pháp lý thông thoáng và hệ sinh thái số bài bản. Singapore hay Thái Lan cũng thành công nhờ sớm xây dựng khung pháp lý tài sản số và cung cấp dịch vụ tài sản số rõ ràng về cấp phép, chính sách thuế và hỗ trợ doanh nghiệp số.
M.Chiến – Lê Tỉnh ghi
Nguồn: https://nld.com.vn/quan-ly-tai-san-so-tien-so-buoc-di-can-thiet-196250226221030392.htm
