Quốc hội thông qua Luật báo chí (sửa đổi) với nhiều điểm mới quan trọng

Ngày 10-12, tại kỳ họp thứ 10, với 437/440 đại biểu tham gia biểu quyết tán thành, Quốc hội khóa XV đã thông qua Luật Báo chí (sửa đổi). Luật gồm 4 Chương, 51 Điều, có hiệu lực thi hành từ ngày 1-7-2026.

Điều 15 của Luật đã quy định về cơ quan báo chí. Trong đó nêu rõ, cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính; được thành lập phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Trước khi Quốc hội biểu quyết thông qua, Chủ nhiệm Ủy ban Văn hóa và Xã hội của Quốc hội Nguyễn Đắc Vinh đã trình bày báo cáo tóm tắt tiếp thu, giải trình, chỉnh lý dự thảo Luật Báo chí (sửa đổi).

Trong báo cáo đầy đủ, Ủy ban Thường vụ Quốc hội (UBTVQH) cho biết có ý kiến đề nghị bổ sung một điều khoản riêng trong luật quy định cụ thể về cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện hoặc cơ quan báo chí đặc thù, cho phép các cơ quan này giữ tư cách pháp nhân độc lập, không bị sáp nhập cơ học.

UBTVQH tiếp thu, đã chỉ đạo rà soát và báo cáo như sau: khoản 5 Điều 15 dự thảo Luật quy định Cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện là cơ quan báo chí có nhiều loại hình báo chí, cơ quan báo chí trực thuộc; có cơ chế đặc thù về tài chính; được thành lập phù hợp với Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt.

Bên cạnh đó, khoản 3 Điều 15 dự thảo Luật quy định: Cơ quan báo chí có tư cách pháp nhân, có con dấu, tài khoản theo quy định của pháp luật đã bảo đảm pháp lý cho hoạt động nghiệp vụ và quản lý tài chính của cơ quan báo chí.

Có ý kiến đề nghị thay đổi thuật ngữ “cơ quan truyền thông chủ lực, đa phương tiện” bằng “cơ quan báo chí chủ lực”, hoặc đề xuất đổi tên thành “cơ quan báo chí và truyền thông chủ lực đa phương tiện”.

UBTVQH cho biết các cụm từ “cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện” và “cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện” đang được sử dụng trong các văn bản khác nhau, không phải là tên gọi của các cơ quan mà chỉ xác định địa vị “chủ lực” và tính chất “đa phương tiện” của 6 cơ quan báo chí chủ lực đã được xác định tại Quyết định số 362/QĐ-TTg của Thủ tướng Chính phủ phê duyệt Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí toàn quốc. Xuất phát từ phạm vi điều chỉnh của Luật là tổ chức và hoạt động báo chí, UBTVQH đã chỉ đạo chỉnh lý thành “cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện” để phù hợp và bảo đảm tính chính xác.

Một số ý kiến đề nghị thí điểm mô hình tổ hợp hoặc tập đoàn báo chí chủ lực đa phương tiện tại Thủ đô Hà Nội và TPHCM. Về vấn đề này, UBTVQH cho biết hiện Chính phủ đã chỉ đạo Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch tổng kết Quy hoạch phát triển và quản lý báo chí, dự kiến đề nghị cấp có thẩm quyền tiếp tục triển khai một số quan điểm của Quy hoạch và bổ sung quan điểm mới, trong đó có nội dung về việc Hà Nội và TPHCM được thành lập Cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện.

Trên cơ sở chỉ đạo và phê duyệt của cấp có thẩm quyền, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch sẽ cụ thể hóa các nội dung này trong Chiến lược phát triển và quản lý hệ thống báo chí, bảo đảm tính khả thi, đồng bộ và phù hợp với định hướng phát triển báo chí quốc gia.

Có ý kiến đề nghị làm rõ cơ chế tổ chức và hoạt động của cơ quan phát thanh, truyền hình cấp tỉnh. UBTVQH làm rõ như sau: Khoản 6 Điều 15 dự thảo Luật quy định Cơ quan báo và phát thanh, truyền hình là cơ quan báo chí thuộc tỉnh ủy, thành ủy. 

Cơ chế tổ chức và hoạt động của cơ quan này đã được quy định tại Quy định số 373-QĐ/TW ngày 23-9-2025 của Ban Bí thư, trong đó nêu rõ chức năng, nhiệm vụ và tổ chức bộ máy của cơ quan báo và phát thanh, truyền hình thuộc đảng bộ tỉnh, thành phố. Vì vậy, UBTVQH xin được giữ như dự thảo Luật.

Trong quá trình thảo luận hoàn thiện dự thảo luật, có ý kiến đề nghị cho phép tỉnh ủy, thành ủy thành lập cơ quan truyền thông chủ lực đa phương tiện nếu đủ điều kiện. Về nội dung này, UBTVQH cho biết Ngày 23-9-2025, Ban Chấp hành Trung ương đã ban hành Quyết định số 373-QĐ/TW, quy định chức năng, nhiệm vụ và cơ cấu tổ chức của cơ quan báo, phát thanh, truyền hình thuộc Đảng bộ tỉnh, thành phố.

Vì vậy, dự thảo luật không quy định mô hình cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện thuộc tỉnh ủy, thành ủy. “Trường hợp được cấp có thẩm quyền phê duyệt là cơ quan báo chí chủ lực đa phương tiện, cơ quan này sẽ được phép có cơ quan báo chí trực thuộc, kể cả đối với các cơ quan báo chí của tỉnh, thành phố”- UBTVQH nêu rõ.

Có ý kiến đề nghị cân nhắc kỹ các yếu tố liên quan đến tổ chức bộ máy báo chí trong bối cảnh thực hiện các nghị quyết về tinh gọn bộ máy và tăng cường vai trò định hướng chính trị của báo chí.

UBTVQH tiếp thu, đã chỉ đạo rà soát, thể chế hóa các quan điểm của Đảng về tinh gọn bộ máy và thể hiện tại các quy định của dự thảo Luật, cụ thể: Quy định về vị trí, chức năng, nhiệm vụ của báo chí; quy định về cơ quan Báo và phát thanh, truyền hình; bổ sung “Mặt trận Tổ quốc Việt Nam” là chủ thể được đề nghị cấp giấy phép hoạt động báo chí. Các quy định này bảo đảm đồng bộ và phù hợp với định hướng tinh giản, hiệu quả bộ máy báo chí.