Rộ chiêu trò dùng AI tạo hình ảnh sản phẩm lỗi để lừa đảo hoàn tiền

Theo Wired, các nền tảng mua sắm trực tuyến từ lâu đã dựa vào hình ảnh do khách hàng cung cấp để xác thực các yêu cầu hoàn tiền. Tuy nhiên, sự trỗi dậy của trí tuệ nhân tạo tạo sinh (Generative AI) đang phá vỡ hệ thống niềm tin này, khi những kẻ lừa đảo sử dụng ảnh và video giả mạo tinh vi để trục lợi từ người bán mà không cần trả lại hàng.

AI ‘tiếp tay’ tạo ra những bằng chứng hoàn tiền phi lý 

Tại Trung Quốc, một làn sóng phàn nàn từ các chủ shop trên các nền tảng như Tiểu Hồng Thư (RedNote) và Douyin (TikTok Trung Quốc) đã vạch trần một thủ đoạn gian lận mới. Những kẻ lừa đảo đang sử dụng AI để tạo ra hình ảnh sản phẩm bị hư hỏng nặng nề làm bằng chứng đòi hoàn tiền.

Các trường hợp được ghi nhận rất đa dạng và đôi khi phi lý. Một người bán ga trải giường nhận được bức ảnh sản phẩm bị xé nát vụn, nhưng các ký tự trên nhãn mác lại là chữ Hán vô nghĩa do AI tạo lỗi. Một trường hợp khác, người mua gửi ảnh chiếc cốc gốm với vết nứt trông như… giấy rách. “Ai có thể xé một chiếc ly gốm thành từng lớp như thế này chứ?”, người bán bức xúc.

Đỉnh điểm là vụ việc một người bán cua sống trên Douyin hồi tháng 11. Khách hàng gửi video quay cảnh những con cua chết khi nhận hàng, thậm chí dùng tay chọc vào chúng. Tuy nhiên, người bán, với kinh nghiệm 30 năm trong nghề, đã phát hiện ra điều bất thường: “Chúng tôi chưa bao giờ thấy cua chết mà chân lại chổng ngược lên trời như vậy”.

Sự thật bị phơi bày khi người bán soi kỹ chi tiết, đó là số lượng và giới tính cua trong hai video khách gửi không khớp nhau, thậm chí có con cua mọc ra… 9 cái chân. Cảnh sát sau đó xác định video là giả mạo và tạm giữ người mua. Đây được xem là vụ lừa đảo hoàn tiền bằng AI đầu tiên tại Trung Quốc bị xử lý pháp lý.

Lỗ hổng trong chính sách và quy mô toàn cầu

Các thương nhân cho biết, những kẻ lừa đảo thường nhắm vào các mặt hàng thực phẩm tươi sống, mỹ phẩm giá rẻ hoặc đồ dễ vỡ. Lý do là với những danh mục này, người bán thường chấp nhận hoàn tiền mà không yêu cầu khách gửi trả lại hàng, tạo điều kiện lý tưởng cho hành vi gian lận.

Vấn đề này không chỉ giới hạn tại Trung Quốc. Forter, một công ty phát hiện gian lận tại New York (Mỹ), ước tính số lượng hình ảnh chỉnh sửa bằng AI trong các yêu cầu hoàn tiền đã tăng hơn 15% trên toàn cầu kể từ giữa năm 2024, trùng hợp với thời điểm các công cụ tạo ảnh AI trở nên phổ biến và dễ sử dụng.

Michael Reitblat, CEO của Forter, cảnh báo rằng tội phạm có tổ chức cũng đang tham gia vào cuộc chơi này. Đã có trường hợp các nhóm lừa đảo sử dụng ảnh AI tạo vết nứt, móp méo trên đồ gia dụng để thực hiện các yêu cầu hoàn tiền trị giá hơn 1 triệu USD trong thời gian ngắn, thay đổi IP liên tục để che giấu danh tính và làm quá tải hệ thống xét duyệt.

Cuộc chiến không cân sức về niềm tin

Thương mại điện tử vận hành dựa trên giả định rằng đa số người mua hàng là trung thực. Sự phổ biến của AI đang khiến giả định này lung lay.

Một số người bán đang cố gắng sử dụng chính AI để chống lại AI, bằng cách dùng các chatbot phân tích xem ảnh có bị chỉnh sửa hay không. Tuy nhiên, các công cụ này chưa hoàn hảo và các nền tảng thương mại điện tử cũng không phải lúc nào cũng đứng về phía người bán ngay cả khi có nghi ngờ.

Nếu các nền tảng phản ứng bằng cách thắt chặt chính sách đổi trả, điều này sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến trải nghiệm của những khách hàng chân chính. Đây là bài toán khó cho ngành thương mại điện tử, khi làm thế nào để duy trì hệ thống được xây dựng cho con người khi các công cụ AI đang khiến việc phân biệt thật – giả ngày càng trở nên bất khả thi.