Xe tăng T-14 Armata do Nga chế tạo (Ảnh minh họa: Telegram).
T-14 Armata nổi tiếng là dòng MBT chiến đấu chủ lực (MBT) thế hệ thứ 4 tiên phong trên thế giới. Nó cũng là dòng MBT hiện đại đầu tiên được Nga phát triển sau khi Liên Xô tan rã. Tuy nhiên, từ kinh nghiệm giao tranh ở Ukraine, sự trỗi dậy của máy bay không người lái (UAV) đã thay đổi cục diện chiến trường, buộc T-14 phải thích nghi để duy trì vai trò trong môi trường tác chiến mới.
Kế thừa tinh hoa từ “Đại bàng đen” T-95
Theo tạp chí quân sự Topwar, nếu không có sự tan rã của Liên Xô, T-95 Black Eagle (Đại bàng đen) mới là MBT thế hệ thứ 4 đầu tiên trên thế giới, chứ không phải T-14. Tuy nhiên, chính quá trình phát triển T-95 đã đặt nền móng cho các khái niệm và công nghệ sau này được ứng dụng thành công trên T-14.
Cả hai đề án đều hướng tới mục tiêu tạo ra MBT vượt trội hơn các đối thủ phương Tây từ 10-20 năm. Đến nay, T-14 vẫn được đánh giá là mẫu MBT có giải pháp công nghệ và thiết kế đột phá chưa từng có.
T-14 Armata được coi là người kế thừa của T-95 sau khi Bộ Quốc phòng Nga quyết định ngừng dự án T-95 vào năm 2008 để tập trung nguồn lực cho dòng MBT mới.
T-14 thừa hưởng nhiều công nghệ từ T-95 như khoang điều khiển độc lập với 3 thành viên kíp lái nằm thấp dưới thân xe, tăng khả năng sống sót. Khoang điều khiển tách rời khỏi khoang động cơ và khoang chiến đấu. Thiết kế tháp pháo không người lái giúp tăng thể tích bố trí pháo chính, hệ thống nạp đạn tự động và tiềm năng nâng cấp.
Siêu tăng T-14 Armata của Nga hiện đại nhưng chưa gặp thời để tung hoành ngang dọc ở Ukraine (Video: HACI).
Điểm cải tiến của T-14 là khung gầm lớn hơn, nhiều bánh chịu lực hơn, mở ra khả năng trang bị pháo chính 152mm trong tương lai. Pháo 152mm được dự đoán có khả năng xuyên giáp tới 1.000mm giáp thép đồng nhất ở khoảng cách 2km, vượt trội mọi MBT hiện có.
Ngoài ra, T-14 còn có góc nâng và hạ nòng lớn, khắc phục điểm yếu của các MBT Liên Xô trước đây, giúp xe tác chiến hiệu quả trong môi trường đô thị, đồi núi. Các giải pháp kỹ thuật như giáp phản ứng nổ Relix, hệ thống phòng thủ chủ động tích hợp, radar dẫn bắn chủ động hoạt động trong môi trường khói bụi và sương mù cũng được kế thừa từ T-95.
Nhờ những yếu tố này, quá trình phát triển T-14 Armata diễn ra nhanh chóng, chỉ mất khoảng 5 năm để ra mắt nguyên mẫu đầu tiên tại lễ duyệt binh Ngày Chiến thắng năm 2015. Sự xuất hiện của T-14 đã thúc đẩy cuộc chạy đua phát triển MBT mới tại châu Âu và Mỹ, điển hình là mẫu Leopard-2A8 (Đức).
Hiện đại đi đôi với giá thành cao
Mặc dù đã được chấp nhận vào biên chế Quân đội Nga, số lượng T-14 Armata hiện còn hạn chế. Tổng giám đốc điều hành Tập đoàn quốc phòng Rostec, Sergey Chemezov, giải thích rằng T-14 Armata có tính năng vượt trội nhưng giá thành quá cao, khiến việc trang bị đại trà gặp khó khăn, đặc biệt trong bối cảnh chiến dịch quân sự tại Ukraine.
Dù giá chính thức chưa được công bố, giới chuyên gia phương Tây ước tính mỗi chiếc T-14 Armata có giá từ 5-9 triệu USD, cao hơn đáng kể so với các MBT khác của Nga: T-72B3 (750.000 – 1,2 triệu USD), T-80BVM (khoảng 3 triệu USD) và T-90M (khoảng 4,5 triệu USD).
Hãng thông tấn RIA Novosti nhận định, T-14 Armata là dòng MBT hoàn toàn mới, dây chuyền sản xuất linh kiện chưa đạt hiệu suất cao như các MBT truyền thống. Quân đội Nga hiện chỉ biên chế số lượng hạn chế T-14 theo hợp đồng 100 xe, và con số này chưa có dấu hiệu tăng nhanh.
Tạp chí Topwar đánh giá T-14 vẫn đang trong giai đoạn tiền sản xuất, được hiệu chỉnh và nâng cấp dựa trên kinh nghiệm chiến đấu tại Ukraine. Giá thành và các vấn đề kỹ thuật còn tồn tại là trở ngại lớn khiến T-14 chưa được trang bị đại trà.
Ông Sergey Chemezov khẳng định T-90M vẫn là MBT tốt, hiệu quả với chi phí hợp lý trong điều kiện xung đột. Lịch sử đã chứng minh, vũ khí rẻ tiền, sản xuất quy mô lớn và dễ sử dụng mới là yếu tố cần thiết cho chiến tranh. “Chúng tôi cần ngân sách để phát triển MBT mới, vũ khí mới, có thể là những loại giá thành thấp hơn”, ông Chemezov nhấn mạnh.
Xe tăng T-14 Armata của Nga (Ảnh: BQP Nga).
Vì sao T-14 Armata chưa xuất chiến chính thức?
Theo Bộ Quốc phòng Nga, các đơn vị T-14 Armata đã tham chiến tại Ukraine từ năm 2023, nhưng ở quy mô nhỏ, bí mật, nhằm mục đích thử nghiệm công nghệ.
Lý do là chiến trường Ukraine đã chứng kiến sự thay đổi đáng kể trong chiến thuật chống tăng. Tên lửa chống tăng có sức xuyên hơn 1m thép, công nghệ tấn công đột nóc, và đặc biệt là sự phổ biến của UAV tự sát, đều có khả năng phá hủy các MBT hiện đại nhất.
Các MBT hiện đại như Leopard-2A6, Challenger-2, M1 Abrams, T-72BM-3, T-80BVM hay T-90M đều đã bị hạ gục. Điều này buộc chiến thuật sử dụng xe tăng phải thay đổi, từ đội hình lớn sang các mũi tấn công nhỏ, được yểm trợ bởi các đơn vị chống UAV.
Dù T-14 được trang bị công nghệ hiện đại, nhưng vẫn theo thiết kế xe tăng truyền thống. Điều gì sẽ đảm bảo an toàn cho dòng xe tăng đắt đỏ này? Ngay cả khi không bị phá hủy, việc T-14 bị bất động và kíp lái phải bỏ xe cũng tạo nguy cơ bị Ukraine và phương Tây thu giữ để nghiên cứu công nghệ và phục vụ mục đích truyền thông.
Thực tế đã chứng minh điều này với nhiều khí tài hiện đại của cả hai bên bị bỏ lại trên chiến trường Ukraine như T-90M, pháo tự hành Ceasar, xe chiến đấu Bradley hay Leopard-2.
Quân đội Nga hiện có nhiều lựa chọn an toàn và hiệu quả như T-72B3M, T-80BVM hay T-90M, vốn rẻ và dễ sản xuất hơn. Trong chiến tranh tiêu hao, đây là yếu tố cốt tử.
“Trên thực tế, T-14 Armata khá đắt đỏ. Về mặt chức năng, nó vượt trội các MBT hiện nay trên thế giới. Nhưng ở thời điểm hiện tại, những chiếc T-90 sẽ là giải pháp thích hợp hơn”, ông Sergey Chemezov cho biết.
Vì những lý do trên, khó có thể thấy xe tăng T-14 xuất hiện chính thức trên chiến trường, đặc biệt là Ukraine, khi chưa hoàn thiện được các công nghệ bảo vệ phù hợp.
Nguồn: https://dantri.com.vn/the-gioi/t-14-armata-xe-tang-chu-luc-cua-nga-nhung-biet-tam-o-chien-truong-ukraine-20251218155132518.htm
