Thái Lan chuẩn bị tổng tuyển cử sớm

Cuối ngày 11-12, Thủ tướng Thái Lan Anutin Charnvirakul thông báo “trao lại quyền lực cho nhân dân”. Vài giờ sau, Quốc vương Maha Vajiralongkorn phê chuẩn sắc lệnh giải tán Hạ viện gồm 500 thành viên. 

Theo luật Thái Lan, bầu cử phải diễn ra trong vòng 45 – 60 ngày, nghĩa là cử tri có thể đi bỏ phiếu từ cuối tháng 1 hoặc đầu tháng 2-2026.

Canh bạc từ xung đột

Công báo Hoàng gia Thái Lan giải thích: “Vì Chính phủ hiện tại là Chính phủ thiểu số và tình hình chính trị trong nước đang đối mặt với nhiều thách thức, nên Chính phủ không thể tiếp tục điều hành công việc nhà nước một cách liên tục, hiệu quả và ổn định. Do đó, giải pháp phù hợp là giải tán Hạ viện và tổ chức cuộc tổng tuyển cử mới”.

Theo Hãng tin Bloomberg, việc giải tán Quốc hội diễn ra sớm hơn dự kiến sau khi rộ tin Đảng Nhân dân – đảng đã dành sự ủng hộ có điều kiện cho Chính phủ ông Anutin – sẽ trình kiến nghị bất tín nhiệm chống lại ông. Điều này xảy ra sau khi nỗ lực đảm bảo tiếng nói lớn hơn cho các nghị sĩ được dân bầu trong kế hoạch sửa đổi Hiến pháp bị chặn lại. 

Một cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm như vậy có thể khiến liên minh cầm quyền của ông Anutin sụp đổ. Việc gấp rút kêu gọi bầu cử sớm diễn ra trong bối cảnh xung đột biên giới giữa Thái Lan và Campuchia leo thang, khiến nhiều binh sĩ Thái Lan thương vong và khoảng 400.000 dân thường phải sơ tán.

Hồi tháng 9, ông Anutin trở thành Thủ tướng sau khi bà Paetongtarn Shinawatra bị Tòa án Hiến pháp Thái Lan bãi nhiệm vì cách xử lý cuộc xung đột biên giới với Campuchia. Các nhà phân tích chỉ ra ông giữ lập trường cứng rắn trong các vụ đụng độ với Campuchia, và điều này được cho là sẽ mang lại lợi thế cho đảng bảo thủ của ông trong cuộc bầu cử tới.

Ông Titipol Phakdeewanich, giảng viên khoa học chính trị tại Đại học Ubon Ratchathani (Thái Lan), nhận định “canh bạc” đẩy nhanh thời điểm bầu cử của ông Anutin có thể mang lại kết quả tích cực, trong bối cảnh chủ nghĩa dân tộc gia tăng do giao tranh ở biên giới. 

“Ông Anutin đã tận dụng tinh thần dân tộc để huy động sự ủng hộ và mức độ ủng hộ dành cho ông đang tăng lên. Nếu để lâu hơn, ông có nguy cơ làm mất đà ủng hộ” – ông Titipol giải thích.

Tuy nhiên, ông Anutin đang đối mặt với sức ép quốc tế ngày càng lớn nhằm chấm dứt xung đột với Campuchia. Tổng thống Mỹ Donald Trump đã thông báo điện đàm với lãnh đạo Thái Lan và Campuchia để yêu cầu chấm dứt xung đột, giống như những gì ông đã làm vài tháng trước, thông qua đòn bẩy là các thỏa thuận thương mại.

Bất ổn chồng chất

Là cựu doanh nhân và người ủng hộ hợp pháp hóa cần sa, ông Anutin lên nắm quyền thông qua thỏa thuận với Đảng Nhân dân. Đảng này đòi Chính phủ của ông phải ủng hộ các nỗ lực sửa đổi Hiến pháp, tạo điều kiện cho cuộc trưng cầu ý dân nhằm thay thế Hiến pháp năm 2017 do chính quyền quân sự soạn thảo, cũng như giải tán Quốc hội trong vòng 4 tháng.

Tình trạng hỗn loạn đã xảy ra tại Quốc hội Thái Lan vào ngày 11-12, sau khi các nghị sĩ Đảng Bhumjaithai và các thượng nghị sĩ bảo thủ bỏ phiếu chống lại một điều khoản nhằm trao cho các nghị sĩ do dân bầu tiếng nói lớn hơn trong quá trình sửa đổi Hiến pháp. Lãnh đạo Đảng Nhân dân Natthaphong cho rằng động thái này đồng nghĩa với việc ông Anutin và đảng của vị Thủ tướng đã không giữ lời hứa.

Trên cương vị Thủ tướng, ông Anutin đã tung ra các gói hỗ trợ tiền mặt và nhiều biện pháp kích thích khác trong bối cảnh kinh tế Thái Lan giảm 0,6% trong quý 3-2025 so với quý trước đó, do sản lượng công nghiệp và lượng khách du lịch đều giảm.

Cuộc bầu cử sắp tới dự kiến sẽ là cuộc đối đầu giữa Đảng Bhumjaithai của ông Anutin và Đảng Nhân dân của chính trị gia Natthaphong Ruengpanyawut. Vấn đề quan trọng là liệu phe nào có thể giành thế đa số và chấm dứt chuỗi các chính quyền tồn tại ngắn ngủi.

Thái Lan chuẩn bị tổng tuyển cử sớm trong bối cảnh đối mặt nhiều áp lực từ bất ổn chính trị, giao tranh biên giới, lũ lụt nghiêm trọng ở miền Nam cho tới thuế quan của Mỹ. 

Bối cảnh kinh tế vĩ mô mong manh này đã được phản ánh trên thị trường tài chính, và nguy cơ tê liệt chính sách trong giai đoạn chuẩn bị cho cuộc bầu cử có thể khiến các nhà đầu tư nước ngoài tiếp tục thận trọng sau khi họ đã rút hơn 3 tỉ USD khỏi thị trường chứng khoán Thái Lan trong năm nay.

Đà phục hồi của chứng khoán Thái Lan từ mức thấp giữa năm nay đang có dấu hiệu suy yếu trong bối cảnh các nhà đầu tư trong nước rút vốn mạnh. Chỉ số SET tiếp tục nằm trong nhóm chỉ số chứng khoán có diễn biến tệ nhất thế giới năm 2025, giảm khoảng 13% trong 12 tháng qua.