Thông tư liên tịch 03/TTLT của TAND tối cao, Viện KSND tối cao quy định về thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án hình sự của TAND cấp tỉnh và phối hợp chuyển vụ án trong giai đoạn xét xử sơ thẩm sẽ có hiệu lực từ ngày 1.1.2026.
HĐXX sơ thẩm một vụ án hình sự tại TAND TP.HCM
Thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án hình sự của TAND khu vực
Trước đó, từ ngày 1.7.2025, tổ chức của TAND chuyển từ 4 cấp còn 3 cấp, gồm: TAND tối cao; TAND tỉnh, thành phố (TP) trực thuộc T.Ư (gọi chung là TAND cấp tỉnh); TAND khu vực.
Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm tài chính quốc tế (gọi chung là tòa án chuyên biệt); Tòa án Quân sự Trung ương, Tòa án Quân sự quân khu và tương đương, Tòa án Quân sự khu vực.
Từ những thay đổi trên, thì thẩm quyền xét xử của tòa án cũng có thay đổi nhất định.
Cụ thể, về thẩm quyền xét xử của tòa án theo điều 268 bộ luật Tố tụng hình sự được sửa đổi, bổ sung: TAND khu vực xét xử sơ thẩm những vụ án hình sự về tội phạm ít nghiêm trọng, tội phạm nghiêm trọng, tội phạm rất nghiêm trọng và tội phạm đặc biệt nghiêm trọng mà mức cao nhất của khung hình phạt do bộ luật Hình sự quy định đến 20 năm tù.
Thẩm quyền xét xử sơ thẩm của TAND cấp tỉnh
Về thẩm quyền xét xử sơ thẩm vụ án hình sự của TAND cấp tỉnh, theo khoản 2 điều 268 bộ luật Tố tụng hình sự, và điều 4 Thông tư liên tịch (TTLT) 03 thì:
TAND cấp tỉnh xét xử sơ thẩm vụ án hình sự về tội phạm đặc biệt nghiêm trọng mà mức cao nhất của khung hình phạt do bộ luật Hình sự quy định là tù chung thân hoặc tử hình.
Vụ án hình sự thuộc thẩm quyền xét xử của TAND khu vực nhưng thuộc một trong các trường hợp sau đây: có nhiều tình tiết phức tạp, liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành, dư luận xã hội đặc biệt quan tâm; khi xử lý có ảnh hưởng đến chính trị, đối ngoại; người phạm tội là cán bộ lãnh đạo chủ chốt từ cấp tỉnh trở lên; người phạm tội là người có chức sắc trong tôn giáo hoặc có uy tín cao trong dân tộc thiểu số.
Đồng thời, điều 3 TTLT 03 giải thích một số từ ngữ về thẩm quyền xét xử sơ thẩm của TAND cấp tỉnh, như sau:
Vụ án “có nhiều tình tiết phức tạp, liên quan đến nhiều cấp, nhiều ngành, dư luận xã hội đặc biệt quan tâm” là vụ án thuộc một trong các trường hợp sau đây:
- Vụ án có đủ các tình tiết sau: liên quan đến quyền và lợi ích của nhiều người; tài liệu, chứng cứ có nhiều mâu thuẫn, cần phải kiểm tra, xác minh, đánh giá, xử lý; hành vi phạm tội được thực hiện trên phạm vi địa phận từ 2 tỉnh, thành phố trở lên; tác động đến nhiều ngành, lĩnh vực; gây hoang mang, lo lắng, bất bình trong nhân dân;
- Vụ án thuộc diện Ban Chỉ đạo Trung ương, Ban Chỉ đạo cấp tỉnh về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo dõi, chỉ đạo;
- Vụ án có bị cáo bị truy tố về một hoặc một số tội thuộc thẩm quyền xét xử của Tòa án khu vực mà sau khi thụ lý vụ án phát hiện bị cáo đã bị áp dụng hình phạt tù chung thân hoặc tử hình tại một bản án khác và bản án đó đã có hiệu lực pháp luật.
Vụ án mà khi xử lý có ảnh hưởng đến chính trị, đối ngoại là vụ án mà khi xử lý có tác động, ảnh hưởng đến chủ trương, đường lối, chính sách, quan hệ đối ngoại, uy tín, vị thế của Đảng và Nhà nước.
Vụ án mà người phạm tội là cán bộ lãnh đạo chủ chốt từ cấp tỉnh trở lên là vụ án có người phạm tội là người giữ chức vụ lãnh đạo, quản lý từ cấp phó trở lên của HĐND, UBND, Mặt trận Tổ quốc Việt Nam cấp tỉnh; bí thư, phó bí thư cấp ủy cấp tỉnh, ủy viên Ban Thường vụ thành ủy, tỉnh ủy; thứ trưởng và tương đương thứ trưởng trở lên tại các bộ, cơ quan ngang bộ, cơ quan thuộc Chính phủ và tương đương hoặc các chức danh thuộc diện Bộ Chính trị, Ban Bí thư quản lý.
Người có chức sắc trong tôn giáo là người được phong phẩm hoặc suy cử làm hòa thượng, thượng tọa, ni trưởng, ni sư của Giáo hội Phật giáo Việt Nam; mục sư của các tổ chức Tin lành; phối sư trở lên của các Hội thánh Cao đài; giảng sư trở lên của Tịnh độ Cư sĩ Phật hội Việt Nam và các phẩm vị tương đương của tổ chức tôn giáo khác.
Người có uy tín cao trong dân tộc thiểu số là người gắn bó mật thiết với đồng bào dân tộc thiểu số, có khả năng quy tụ, tập hợp, được đông đảo đồng bào dân tộc thiểu số tin tưởng, nghe và làm theo.
Từ ngày 1.7.2025, thẩm quyền phúc thẩm của tòa án có thay đổi như sau:
TAND cấp tỉnh có thẩm quyền xét xử phúc thẩm bản án, quyết định của TAND khu vực bị kháng cáo, kháng nghị.
Tòa phúc thẩm TAND tối cao có thẩm quyền xét xử phúc thẩm bản án, quyết định của TAND cấp tỉnh bị kháng cáo, kháng nghị.
Về thẩm quyền giám đốc thẩm, quy định:
Hội đồng Thẩm phán TAND tối cao giám đốc thẩm bằng Hội đồng xét xử gồm 5 thẩm phán đối với bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa phúc thẩm TAND tối cao, TAND cấp tỉnh, Tòa án Quân sự T.Ư bị kháng nghị.
Hội đồng toàn thể thẩm phán TAND tối cao giám đốc thẩm đối với bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của Tòa phúc thẩm TAND tối cao, TAND cấp tỉnh, Tòa án Quân sự T.Ư bị kháng nghị, nhưng có tính chất phức tạp hoặc bản án, quyết định đã được Hội đồng thẩm phán TAND tối cao giám đốc thẩm bằng Hội đồng xét xử gồm 5 thẩm phán nhưng không thống nhất khi biểu quyết.
Ủy ban thẩm phán TAND cấp tỉnh giám đốc thẩm đối với bản án, quyết định đã có hiệu lực pháp luật của TAND khu vực bị kháng nghị.
Nguồn: https://thanhnien.vn/tham-quyen-xet-xu-so-tham-hinh-su-cua-tand-cap-tinh-tu-112026-185251213103207714.htm
