Thấy gì qua ngân sách quốc phòng kỷ lục vừa được Mỹ thông qua?

Theo Hãng tin Reuters, ngày 17-12 (giờ địa phương), Thượng viện Mỹ đã bỏ phiếu thông qua Dự luật Ủy quyền quốc phòng (NDAA) cho năm tài khóa 2026 với tỉ lệ ủng hộ áp đảo 77-20.

Đáng chú ý, NDAA 2026 phê duyệt ngân sách quốc phòng Mỹ ở mức cao kỷ lục 901 tỉ USD, cao hơn đến 8 tỉ USD so với đề xuất ban đầu của Tổng thống Mỹ Donald Trump.

Trước đó, dự luật này đã được Hạ viện Mỹ thông qua với tỉ lệ 312 – 112. Với việc cả hai viện đã “bật đèn xanh”, dự luật sẽ được trình lên Nhà Trắng và nhiều khả năng được ông Trump ký ban hành.

“Đây là năm thứ 65 liên tiếp Quốc hội vượt qua ranh giới đảng phái và lưỡng viện để gửi đến tổng thống một dự luật nhằm duy trì và củng cố nền quốc phòng”, Thượng nghị sĩ Roger Wicker, Chủ tịch Ủy ban Quân vụ Thượng viện, phát biểu.

Mỹ vẫn chưa bỏ châu Âu

Do cần được thông qua hằng năm, NDAA từ lâu đã trở thành phương tiện để Quốc hội Mỹ triển khai nhiều sáng kiến đa dạng dành cho lực lượng vũ trang của mình.

Một trong những nội dung đáng chú ý của NDAA năm 2026 là sự hiện diện của nhiều điều khoản tăng cường an ninh châu Âu, bất chấp việc Đảng Cộng hòa đang nắm đa số tại cả hai viện và thường xuyên tỏ rõ quan điểm không mấy mặn mà với “lục địa già”.

Dự luật cũng dành 800 triệu USD cho Ukraine (400 triệu USD/năm trong hai năm tới) thông qua Sáng kiến hỗ trợ an ninh Ukraine. Đây là chương trình chi trả cho các công ty Mỹ sản xuất vũ khí cung cấp cho quân đội Ukraine.

Ngoài ra, dự luật cho phép triển khai Sáng kiến an ninh Baltic với 175 triệu USD hỗ trợ quốc phòng cho Latvia, Lithuania và Estonia.

Dự luật còn hạn chế Bộ Quốc phòng giảm quân số đồn trú tại châu Âu xuống dưới 76.000 người, nhưng cũng cấm tư lệnh Mỹ tại châu Âu từ bỏ chức danh Tư lệnh tối cao Tổ chức Hiệp ước Bắc Đại Tây Dương (NATO).

Bên cạnh đó, NDAA còn thiết lập quy trình sàng lọc đầu tư ra nước ngoài vào Trung Quốc, yêu cầu công dân và doanh nghiệp Mỹ phải thông báo cho Bộ Tài chính khi đầu tư vào các công nghệ nhạy cảm tại Trung Quốc. Bộ Tài chính Mỹ cũng được trao thêm quyền chặn các thương vụ này.

Trước lo ngại Trung Quốc tấn công Đài Loan, Quốc hội Mỹ quyết định cấp đủ 1 tỉ USD cho Sáng kiến hợp tác an ninh Đài Loan, cho phép lực lượng Mỹ tiếp tục huấn luyện Đài Loan và yêu cầu Lầu Năm Góc thiết lập chương trình hợp tác với Đài Loan về hệ thống drone và chống drone.

NDAA cũng phê duyệt 1,5 tỉ USD hỗ trợ an ninh mới cho Philippines và có điều khoản hạn chế ông Trump giảm quân số Mỹ đồn trú tại Hàn Quốc.

Đảm bảo năng lực quốc phòng Israel

Tại Trung Đông, Washington tiếp tục chính sách hỗ trợ mạnh mẽ cho Israel, bao gồm tài trợ đầy đủ cho các chương trình phòng không hợp tác Iron Dome (Vòm Sắt) và David’s Sling (Ná David).

NDAA mới cũng yêu cầu đánh giá liên tục các lệnh cấm vận vũ khí quốc tế nhằm vào Israel (như những lệnh phản ứng với cuộc chiến ở Gaza) và xem xét liệu Mỹ có thể bù đắp nhu cầu sản xuất quốc phòng cho Israel hay không.

Với Syria, NDAA bãi bỏ các lệnh trừng phạt khắc nghiệt được áp đặt dưới thời cựu Tổng thống Bashar al-Assad. Đây là động thái được xem là then chốt cho sự phục hồi kinh tế Syria.

Dự luật cũng bãi bỏ các Ủy quyền sử dụng vũ lực quân sự (AUMF) năm 1991 và 2002 liên quan đến Iraq, qua đó khẳng định lại vai trò của Quốc hội trong quyết định đưa quân tham chiến.

Giới lập pháp Mỹ từ lâu đã cho rằng Quốc hội đang nhường quá nhiều quyền cho tổng thống khi thông qua rồi không bãi bỏ các ủy quyền quân sự rộng và không giới hạn, để tổng thống lấy đó làm cơ sở pháp lý cho các hành động quân sự khắp toàn cầu.