Tổ hợp phòng không S-400 Nga ở Crimea (Ảnh: Sputnik).
Động thái kể trên có thể mở đường cho việc Thổ Nhĩ Kỳ tái gia nhập chương trình máy bay chiến đấu F-35. Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan được cho là đã đích thân nêu vấn đề này với Tổng thống Nga Vladimir Putin trong cuộc gặp tuần trước, theo các nguồn tin thân cận của Bloomberg.
Yêu cầu này diễn ra trong bối cảnh Nga mở chiến dịch quân sự đặc biệt ở Ukraine, khi Ankara duy trì quan hệ với cả hai bên, đồng thời ngăn chặn tàu hải quân của Moscow và Kiev tiến vào Biển Đen theo Công ước Montreux.
Thổ Nhĩ Kỳ, cường quốc quân sự lớn thứ hai của NATO, đang cố gắng cân bằng giữa Đông và Tây bằng cách tránh các lệnh trừng phạt đối với Nga trong khi hạn chế quyền tiếp cận hải quân của nước này và cung cấp vũ khí cho Ukraine.
Ông Erdogan yêu cầu trả lại hệ thống S-400 cho Nga?
Theo Bloomberg, ông Erdogan đã yêu cầu Tổng thống Nga Vladimir Putin nhận lại hệ thống tên lửa S-400 mà Thổ Nhĩ Kỳ đã mua nhiều năm trước. Hai nhà lãnh đạo đã gặp nhau tại Turkmenistan tuần trước, và yêu cầu này được đưa ra sau các cuộc thảo luận kín đáo trước đó giữa các quan chức Thổ Nhĩ Kỳ và Nga.
Tuy nhiên, Điện Kremlin phủ nhận rằng yêu cầu như vậy đã được đưa ra trong cuộc gặp.
Ankara được cho là không chỉ đề nghị trả lại các hệ thống phòng không do Nga sản xuất mà còn yêu cầu hoàn tiền. Một phương án khả thi đang được xem xét là khấu trừ số tiền này từ các khoản thanh toán của Thổ Nhĩ Kỳ cho dầu mỏ và khí đốt tự nhiên của Nga nhưng điều này vẫn cần thêm các cuộc đàm phán giữa hai bên.
Thổ Nhĩ Kỳ đã đồng ý mua hệ thống phòng không S-400 của Nga trong một thỏa thuận trị giá 2,5 tỷ USD được ký kết năm 2017, điều này đã gây ra sự phản đối từ phía Mỹ. Ankara đã bảo vệ thương vụ này bằng cách viện dẫn việc Washington từ chối bán các hệ thống Patriot được nâng cấp.
Sau đợt giao hàng đầu tiên vào tháng 7/2019, Ankara đã bị loại khỏi chương trình F-35, và các lệnh trừng phạt của Mỹ đã được áp đặt vào tháng 12/2020. Đến năm 2020, Thổ Nhĩ Kỳ đã nhận được 4 tổ hợp S-400.
Tiêm kích F-35 do Mỹ sản xuất (Ảnh: RNoAF).
Áp lực từ Mỹ gia tăng về vấn đề S-400
Động thái của Tổng thống Thổ Nhĩ Kỳ diễn ra trong bối cảnh áp lực từ Washington ngày càng tăng đối với việc từ bỏ hệ thống S-400. Vấn đề này lại được nêu ra trong cuộc gặp giữa ông Erdogan và Tổng thống Mỹ Donald Trump tại Nhà Trắng vào tháng 9, theo Bloomberg.
Tom Barrack, đồng minh thân cận của ông Trump và hiện là Đại sứ Mỹ tại Thổ Nhĩ Kỳ, đã nói với giới truyền thông trong tháng này rằng Ankara đang “gần hơn” với việc từ bỏ các tên lửa Nga. Ông cho biết tranh chấp có thể được giải quyết trong vòng 4 đến 6 tháng.
Theo các nguồn tin, việc từ bỏ thiết bị quân sự Nga có thể mở đường cho việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với ngành công nghiệp quốc phòng Thổ Nhĩ Kỳ.
Một nhà ngoại giao cấp cao Thổ Nhĩ Kỳ được cho là đã nói rằng ông hy vọng các lệnh trừng phạt sẽ được dỡ bỏ vào năm tới. Các nguồn tin cho biết, giá trị ngoại giao của việc từ bỏ các hệ thống này có thể lớn hơn hàng tỷ đô la đã được chi để mua chúng.
Tên lửa S-400 vẫn nằm im trong bối cảnh NATO lo ngại
Bloomberg cho biết Thổ Nhĩ Kỳ chưa bao giờ kích hoạt các hệ thống S-400 kể từ khi chúng được chuyển giao. NATO đã cảnh báo rằng việc vận hành hệ thống của Nga cùng với máy bay phương Tây có thể làm lộ thông tin nhạy cảm cho Moscow.
Những lo ngại này đã góp phần thúc đẩy quyết định của Mỹ loại bỏ Thổ Nhĩ Kỳ khỏi chương trình F-35 vào năm 2019. Một năm sau, Washington áp đặt các biện pháp trừng phạt theo Đạo luật Chống lại các đối thủ của Mỹ thông qua trừng phạt (CAATSA), cắt đứt quyền tiếp cận của Thổ Nhĩ Kỳ với công nghệ quân sự nhạy cảm của Mỹ.
Tiêm kích tàng hình F-35 của Lockheed Martin vẫn là mục tiêu chính của Thổ Nhĩ Kỳ. Bằng việc trả lại các hệ thống S-400, Ankara hy vọng sẽ mở lại quyền tiếp cận với những chiếc máy bay này và tái gia nhập hoàn toàn vào khối quốc phòng phương Tây.
Nguồn: https://dantri.com.vn/the-gioi/tho-nhi-ky-yeu-cau-nga-nhan-lai-he-thong-ten-lua-s-400-da-ban-20251218124749550.htm
