Thượng nghị sĩ Cộng hòa đề nghị quốc hội kiểm soát công cụ thuế

Chuck Grassley, chủ tịch Ủy ban Tư pháp Thượng viện, ngày 3/4 trình dự thảo “Đạo luật Rà soát Thương mại 2025”, trong đó quy định mọi quyết định áp thuế của chính phủ phải được trình lên lưỡng viện quốc hội phê duyệt.

Grassley, thượng nghị sĩ Cộng hòa đại diện bang Iowa, nơi có nền kinh tế phụ thuộc nhiều vào thương mại nông nghiệp toàn cầu, đã hợp tác với thượng nghị sĩ Dân chủ Maria Cantwell của bang Washington để xây dựng dự luật. Dự luật được đệ trình một ngày sau khi Tổng thống Donald Trump công bố đánh thuế đối ứng với hầu hết đối tác thương mại trên toàn thế giới.

Hai thượng nghị sĩ yêu cầu mọi mức thuế mới phải được chuyển cho quốc hội xem xét trong vòng 60 ngày từ khi được Nhà Trắng công bố. Bất kỳ lệnh áp thuế nào không được quốc hội phê duyệt đều sẽ bị chặn thi hành.

Bà Cantwell cho rằng những lệnh áp thuế mới từ Tổng thống Trump có thể gây thiệt hại về lâu dài cho nền kinh tế Mỹ. “Chúng ta không thể chấp nhận một cuộc chiến thương mại kéo dài hai hoặc ba năm, khiến sản phẩm của chúng ta biến mất khỏi kệ hàng. Chúng ta không thể để những chính sách bốc đồng gây ra hỗn loạn và bất ổn”, bà nói.

Ông Trump nhiều lần tuyên bố chiến lược áp thuế của ông, có quy mô và mức độ lớn nhất trong hơn một thế kỷ qua, sẽ vừa giúp tăng thu ngân sách liên bang, vừa thúc đẩy chuyển dịch ngành sản xuất trở lại Mỹ. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia kinh tế đã bày tỏ hoài nghi về cả hai mục tiêu ông Trump đặt ra khi đánh thuế với hầu hết đồng minh và đối tác.

Nghị sĩ Grassley không chỉ trích trực tiếp ông Trump khi giới thiệu dự luật. Ông nhắc rằng mình từng đề xuất cách tiếp cận tương tự trong nhiệm kỳ đầu tiên của ông Trump, viện dẫn Hiến pháp Mỹ quy định quốc hội có thẩm quyền đối với các vấn đề thương mại, nhưng nhánh lập pháp đã dần nhường lại quyền này cho nhánh hành pháp.

Bất đồng đang gia tăng trong nội bộ đảng Cộng hòa khi các biện pháp áp thuế mạnh tay của ông Trump khiến lo ngại suy thoái gia tăng và khiến Phố Wall trải qua ngày tồi tệ nhất kể từ năm 2022, còn thị trường tài chính toàn cầu chao đảo.

“Tôi đã mong đợi các mức thuế được áp dụng có chọn lọc, chủ yếu đối phó các quốc gia đang lợi dụng Mỹ và có quy mô khiêm tốn hơn”, thượng nghị sĩ Cộng hòa Jerry Moran nói, đồng thời không ủng hộ mức thuế nặng tay nhắm các đồng minh và đối tác ở Đông Nam Á.

Trong khi đó, thượng nghị sĩ Cộng hòa James Lankford nói ông bất ngờ với mức thuế 17% áp dụng cho Israel và hy vọng Đại diện Thương mại Mỹ giải thích lý do nước này được hưởng mức thuế thấp hơn nhiều bên khác như vậy.

Khảo sát được Reuters/Ipsos công bố hôm 2/4 cho thấy khoảng một nửa người dân Mỹ, trong đó có 20% cử tri Cộng hòa, tin rằng tăng thuế nhập khẩu sẽ gây hại nhiều hơn là mang lại lợi ích. Một ngày trước khi Grassley và Catwell trình dự luật, bốn thượng nghị sĩ Cộng hòa khác đã bỏ phiếu ủng hộ một nghị quyết do phe Dân chủ đệ trình, kêu gọi hủy đòn thuế nhắm vào hàng hóa Canada.

“Thuế quan làm tăng chi phí hàng hóa và dịch vụ. Chúng thực chất là một loại thuế áp lên người lao động bình dân Mỹ “, thượng nghị sĩ Mitch McConnel, một trong 4 thành viên đảng Cộng hòa bỏ phiếu, nhận định.

Tuy nhiên, cả dự luật của Grassley lẫn nghị quyết được Thượng viện thông qua hôm 2/4 khó có cơ hội được luật hóa, bởi chúng nhiều khả năng sẽ bị Hạ viện bác bỏ. Phần lớn thành viên đảng Cộng hòa ở Hạ viện vẫn trung thành với ông Trump và Tổng thống Mỹ cũng có quyền phủ quyết những dự luật đã được quốc hội thông qua.

“Tổng thống Trump nói Mỹ đã chịu bất công về thương mại suốt 40 năm qua. Ông ấy rất nhất quán trong vấn đề này. Về lâu dài, tôi nghĩ đây là biện pháp cần thiết cho đất nước: mang việc làm và sản xuất trở lại, tập trung vào nền kinh tế của chúng ta”, thượng nghị sĩ John Barrasso, thành viên quyền lực thứ hai trong đảng Cộng hòa tại Thượng viện, tuyên bố.

Thanh Danh (Theo Reuters)