Tỉ phú Musk và sự sốt ruột từ đảng Dân chủ

Hơn một tháng sau khi Tổng thống Donald Trump trở lại Nhà Trắng, tỉ phú Elon Musk – một đồng minh của ông Trump – đã và đang cho thấy sức ảnh hưởng ngày càng lớn trong chính quyền. Điều này thể hiện rõ nhất thông qua Bộ Hiệu suất chính phủ (DOGE) – cơ quan do tỉ phú Musk đứng đầu, đang hướng tới nhiệm vụ cắt giảm ngân sách, nhân sự và giải thể các cơ quan chính phủ.

Đảng Dân chủ miêu tả tỉ phú Musk là một nhà tài phiệt không được bầu nhưng đang giữ vai trò như kiến ​​trúc sư trưởng, người thực hiện và người hưởng lợi từ chính quyền mới. Theo đảng Dân chủ, tỉ phú Musk không chỉ đang ăn cắp tiền của người nộp thuế mà còn đang phá hoại Hiến pháp Mỹ.

Đảng Dân chủ huy động lực lượng ứng phó ông Musk

Tuần trước, các nghị sĩ Dân chủ trong Ủy ban Giám sát và Cải cách chính phủ của Hạ viện Mỹ đã mở cuộc điều tra về tư cách nhân viên của ông Musk trong chính phủ Mỹ, viện dẫn những phát ngôn mâu thuẫn về vai trò của ông trong chính quyền Trump và quyền lực đối với DOGE.

Theo lập luận của các nghị sĩ này, trong một hồ sơ pháp lý đăng tải hôm 17-2, quan chức Nhà Trắng Joshua Fisher khẳng định ông Musk không phải là lãnh đạo chính thức của DOGE mà chỉ là cố vấn cấp cao và “không có quyền lực lớn hơn các cố vấn cấp cao khác tại Nhà Trắng”. Tuy nhiên, phát biểu trước báo giới ngày 19-2, Tổng thống Trump lại nói điều ngược lại.

“Để đảm bảo tính minh bạch đối với thẩm quyền mà ông đã trao cho ông Musk cũng như cơ sở pháp lý để ông ấy điều hành DOGE, tôi đề nghị ông cung cấp tài liệu chính thức về vị trí của ông ấy’” – Hạ nghị sĩ Gerry Connolly của đảng Dân chủ viết trong thư gửi Tổng thống Trump.

Trước đó, vào ngày 13-2 đảng Dân chủ đã biến phiên điều trần đầu tiên của Hạ viện về DOGE thành một cuộc chỉ trích nhắm vào tỉ phú Musk, theo tờ The Hill. Tại phiên điều trần, hạ nghị sĩ Melanie Stansbury của đảng Dân chủ nói rằng các nhà lập pháp “không thể chỉ ngồi và giả vờ như mọi thứ vẫn bình thường”.

Bà Stansbury cáo buộc đảng Cộng hòa che chở cho tỉ phú Musk và Tổng thống Trump dù “họ rõ ràng đang vi phạm pháp luật”. “Hãy đến và tuyên thệ với người dân Mỹ vì chúng tôi muốn biết ông đang làm gì” – bà Stansbury nhắn tỉ phú Musk.

Các đảng viên Dân chủ khác bày tỏ phẫn nộ trước sự can thiệp ngày càng sâu của tỉ phú Musk vào các cơ quan chính phủ, cho rằng ông Musk đang phá huỷ bộ máy liên bang.

Cho đến nay, đội ngũ của tỉ phú Musk tiếp cận hàng loạt cơ quan liên bang, bao gồm Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh (CDC), Trung tâm Dịch vụ Medicare & Medicaid, các Bộ Giáo dục, Thương mại, Quốc phòng, Năng lượng, Cơ quan Bảo vệ Môi trường (EPA), Cơ quan Quản lý Khẩn cấp Liên bang (FEMA), Cơ quan Quản lý Khí quyển và Đại dương Quốc gia (NOAA), và Cục Hàng không Liên bang (FAA), Cơ quan Phát triển Quốc tế Mỹ (USAID) cùng nhiều cơ quan khác.

Đảng Dân chủ cho rằng thông qua các cơ quan này, ông Musk đã thu thập dữ liệu nhạy cảm của hàng trăm triệu người Mỹ, bao gồm số An sinh Xã hội, địa chỉ nhà riêng và hồ sơ y tế.

Ngày 5-2, Lãnh đạo phe thiểu số Dân chủ tại Thượng viện – ông Chuck Schumer và Lãnh đạo phe thiểu số Dân chủ tại Hạ viện – ông Hakeem Jeffries đã giới thiệu Đạo luật “Ngăn chặn đánh cắp” , nhằm vào DOGE và tỉ phú Musk, với mục tiêu “ngăn chặn sự can thiệp trái phép vào hệ thống thanh toán của Bộ Tài chính và bảo vệ người dân Mỹ trên khắp cả nước”.

Đáp lại, Nhà Trắng cho biết nhân viên DOGE chỉ có quyền “đọc” dữ liệu. Một quan chức Nhà Trắng khẳng định ông Musk và đội ngũ của ông đang hoạt động “hoàn toàn tuân thủ luật liên bang, có các giấy phép an ninh phù hợp, và với tư cách là nhân viên của các cơ quan liên quan, chứ không phải cố vấn hay tổ chức bên ngoài”.

Các đảng viên Dân chủ và các nhóm đồng minh cũng đã xuất hiện trước trụ sở các cơ quan chịu ảnh hưởng do động thái của DOGE. Phía Dân chủ tổ chức các cuộc biểu tình, họp báo, đồng thời đề xuất các dự luật nhằm chống lại nỗ lực của chính quyền trong việc xóa bỏ các cơ quan liên bang và sa thải nhân viên chính phủ.

“Cuộc chiến này không chỉ xoay quanh USAID hay Bộ Giáo dục, mà là về việc liệu người dân và các đại diện được bầu của họ có quyền quản lý, hay người giàu nhất thế giới sẽ quyết định mọi thứ. Đây chính là cuộc chiến mà đảng Dân chủ cần theo đuổi để giành lại sự ủng hộ của các cử tri do dự” – Hạ nghị sĩ Dân chủ Greg Casar nói tại cuộc biểu tình.

Ngay cả trước lễ nhậm chức của ông Trump, đảng Dân chủ cũng từng chế giễu ông Musk mới là người đóng vai trò tổng thống, sau khi vị tỉ phú góp phần khiến dự luật lưỡng đảng về chi tiêu chính phủ sụp đổ. Tổng thống Joe Biden khi đó cảnh báo về “sự tập trung quyền lực nguy hiểm trong tay một nhóm rất ít người siêu giàu” và nguy cơ hình thành chế độ tài phiệt tại Mỹ.

Ông Musk thành tâm điểm tranh cãi nội bộ Dân chủ

Dù hầu hết các thành viên Dân chủ không hài lòng với quyền lực ngày càng tăng của ông Musk, nhưng một số đảng viên Dân chủ lo ngại rằng đảng của họ đang phạm phải sai lầm khác khi quá tập trung vào ông Musk.

“Tại sao chúng ta lại bị phân tâm như vậy? Mục tiêu duy nhất của chúng ta phải là ông Trump, chứ không phải bị cuốn vào thứ hào nhoáng mà ông Musk đang thể hiện” – một chiến lược gia hàng đầu của đảng Dân chủ nói với The Hill.

Bên cạnh đó, một số đảng viên Dân chủ cho rằng phe Cộng hòa đang xem tỉ phú Musk là một tấm khiên thu hút mọi chỉ trích thay cho Tổng thống Trump. “Ông Musk chỉ là yếu tố gây xao lãng. Chúng ta cần tập trung vào người thực sự đang ngồi trong Phòng Bầu dục, chứ không phải một phiên bản Hollywood của câu chuyện này” – một nhà tài trợ của đảng Dân chủ nhận định.

Trong khi đó, một số thành viên đảng Dân chủ cho rằng ông Musk là mục tiêu công kích lý tưởng vì ông ấy là một tỉ phú nổi tiếng, thất thường và xa rời cuộc sống của người dân bình thường. Những người này lập luận rằng ông Musk nên trở thành tâm điểm chỉ trích vì DOGE đang gây hại nhiều hơn là mang lại lợi ích.

Các nhân vật quyền lực nhất trong đảng Dân chủ dường như cũng chia sẻ quan điểm trên, khi các cuộc tấn công nhắm vào ông Musk ngày càng leo thang. “Nhắm vào ông Musk và DOGE không thể giải quyết mọi vấn đề, nhưng chắc chắn đó là một khởi đầu không tồi” – chiến lược gia đảng Dân chủ Eddie Vale nhận định.

Một chiến lược gia khác của đảng Dân chủ cho rằng “đảng Dân chủ có lợi khi có một kẻ phản diện khác ngoài ông Trump để công kích, đặc biệt là một người có danh tiếng cao và dường như sẵn sàng đóng vai phản diện”.

Tuy nhiên, một số nhà quan sát chính trị cho rằng đảng Dân chủ cần có chiến lược thông minh hơn trong cách công kích tỉ phú Musk. Chiến lược gia đảng Cộng hòa Susan Del Percio, người chưa từng ủng hộ Tổng thống Trump, cho rằng chỉ nhắm vào ông Musk là chưa đủ mà cần “đính kèm” ông Musk với ông Trump.

“Tôi hiểu vì sao họ đang tấn công ông Musk, nhưng để làm gì? Nó giúp họ đạt được điều gì hay gây tổn hại thế nào đến tổng thống? Nếu đảng Dân chủ đã quyết tâm tấn công ông Musk, thì hãy làm triệt để” – bà Del Percio nêu ý kiến.

Chiến lược gia đảng Dân chủ Lynda Tran cũng đồng tình, cho rằng đảng Dân chủ phải “thận trọng” vì chỉ trích riêng ông Musk là chưa đủ. “Họ cần diễn giải rõ ràng điều gì đáng lo ngại về những việc ông ấy đang làm và vì sao nó quan trọng.”