Tiếp thêm sức mạnh cho Nam Bán cầu

Quy tụ sự tham gia của các nhà ngoại giao hàng đầu G20, Hội nghị Bộ trưởng Ngoại giao G20 vừa diễn ra tại Nam Phi thu hút sự quan tâm và trông đợi của dư luận quốc tế, khi đây là lần đầu tiên một nước châu Phi tiếp quản “ghế nóng” của G20. Trong bài phát biểu khai mạc hội nghị, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa nhấn mạnh, việc một quốc gia châu Phi “cầm trịch” G20 là cơ hội để thế giới lắng nghe tiếng nói của Nam Bán cầu về các vấn đề toàn cầu quan trọng, như phát triển bền vững, thúc đẩy nền kinh tế số và chuyển đổi xanh.

Chiếm tới 42% GDP toàn cầu, 44% giá trị xuất khẩu hàng hóa và 65% dòng vốn đầu tư trực tiếp nước ngoài (FDI), song các nước Nam Bán cầu chưa có được vị trí xứng đáng trên bản đồ chính trị và kinh tế thế giới. Vì vậy, trong vai trò Chủ tịch G20, đồng thời là đại diện tiêu biểu của các nước đang phát triển, Nam Phi đang nỗ lực giải quyết những thách thức về tăng cường khả năng phục hồi sau thảm họa khí hậu, xử lý “núi nợ công” khổng lồ và huy động nguồn tài chính cho tiến trình chuyển đổi năng lượng công bằng.

Giới chuyên gia nhận định, đây đều là những bài toán khó giải. Nhiều nền kinh tế đang phát triển mắc kẹt trong tình trạng nợ công cao. Báo cáo mới đây của Hội nghị Liên hợp quốc về Thương mại và Phát triển (UNCTAD) phác họa nên bức tranh ảm đạm về tình hình tài chính của châu Phi, khi gần một nửa số nước tại Lục địa Ðen đối mặt khối nợ chiếm hơn 60% GDP. Gánh nặng nợ công khiến nhiều nước rơi vào vòng luẩn quẩn, khi phải ưu tiên trả nợ thay vì tăng đầu tư để thúc đẩy tăng trưởng kinh tế. Một số chính phủ buộc phải chi nhiều tiền thu thuế để trả lãi, hơn là đầu tư cho giáo dục hoặc y tế.

Bên cạnh đó, châu Phi là bên “đứng mũi chịu sào”, khi chịu ảnh hưởng nặng nề từ các hiện tượng thời tiết cực đoan.

Thư ký điều hành Công ước khung của Liên hợp quốc về biến đổi khí hậu (UNFCCC) Simon Stiell nhấn mạnh, cuộc khủng hoảng khí hậu là một “hố sâu” hút cạn động lực tăng trưởng kinh tế của các nước đang phát triển.

Báo cáo do Tổ chức Khí tượng Thế giới (WMO) cho thấy, các nước châu Phi mất tới 5% GDP mỗi năm do biến đổi khí hậu. Các nước giàu đã cam kết từ nay đến năm 2035 sẽ chi ít nhất 300 tỷ USD/năm, để giúp các nước đang phát triển “xanh hóa” nền kinh tế và nâng cao khả năng ứng phó thảm họa khí hậu. Tuy nhiên, nhiều chuyên gia cho rằng, con số này chỉ như “muối bỏ bể”, không thể đáp ứng nhu cầu thực tế.

Trước những thách thức phức tạp, Tổng thống Nam Phi Cyril Ramaphosa khẳng định sẽ tiếp tục tận dụng mọi cơ hội để thúc đẩy các mục tiêu ưu tiên của Nam Bán cầu. Chương trình nghị sự G20 năm 2025 tập trung giúp các nước đang phát triển huy động tài chính khí hậu, giảm nhẹ gánh nặng nợ công, chuyển đổi sang năng lượng tái tạo và ngăn chặn khai thác tận diệt nguồn nguyên liệu thô và khoáng sản tại châu Phi.

Trong bối cảnh thế giới đang đối mặt hàng loạt biến động khôn lường, nỗ lực hiện thực hóa những mục tiêu đầy tham vọng trong nhiệm kỳ Chủ tịch G20 chắc chắn sẽ đối mặt không ít thách thức. Nam Phi được kỳ vọng phát huy tốt vai trò “thuyền trưởng G20”, qua đó mở ra những cơ hội mới cho các nước Nam Bán cầu.