Tòa chuyên biệt ở Việt Nam có thể thuê thẩm phán người nước ngoài

Sáng 11/12, Quốc hội thông qua dự án Luật Tòa án chuyên biệt tại Trung tâm Tài chính quốc tế. Luật quy định Tòa án chuyên biệt là Tòa án thuộc hệ thống Tòa án nhân dân, có thẩm quyền xét xử, giải quyết các vụ việc tại Trung tâm tài chính quốc tế.

Thẩm phán Tòa án chuyên biệt được Chủ tịch nước bổ nhiệm từ người nước ngoài với các tiêu chuẩn như: chuyên gia có uy tín, kiến thức chuyên môn phù hợp; ít nhất 10 năm kinh nghiệm tham gia xét xử, giải quyết vụ việc liên quan đến hoạt động đầu tư, kinh doanh; không quá 75 tuổi, có trình độ tiếng Anh…

Công dân Việt Nam gồm thẩm phán, công chức, luật sư, trọng tài viên, giảng viên đại học, nhà khoa học, chuyên gia có uy tín, phẩm chất đạo đức tốt, kiến thức chuyên môn phù hợp và cũng phải đáp ứng các điều kiện như trên.

TAND Tối cao giải thích Trung tâm tài chính quốc tế tại Việt Nam có nhiều chính sách đặc thù, vượt trội về ngoại hối, ngân hàng, thuế và đặc biệt là cơ chế giải quyết tranh chấp. Tranh chấp phát sinh tại trung tâm tài chính quốc tế có tính phức tạp, chuyên sâu đòi hỏi phải có những quy định mang tính đặc thù về áp dụng pháp luật, trình tự, thủ tục tố tụng, ngôn ngữ, năng lực, trình độ của thẩm phán. Tòa án Việt Nam hiện nay chưa thể đáp ứng được yêu cầu giải quyết các tranh chấp phát sinh trong trung tâm tài chính quốc tế theo chuẩn mực và thông lệ quốc tế.

TAND Tối cao cho rằng việc thành lập Tòa án chuyên biệt sẽ là yếu tố quan trọng góp phần hoàn thiện môi trường đầu tư, kinh doanh; tăng khả năng cạnh tranh của Trung tâm tài chính quốc tế Việt Nam với các trung tâm tài chính trong khu vực và thế giới.

Qua thảo luận, một số ý kiến đề nghị quy định trình tự, thủ tục tố tụng giải quyết tranh chấp tại Tòa án chuyên biệt ngay trong Luật này; quy định cụ thể, chi tiết hơn thủ tục tố tụng tại các điều luật.

Chánh án TAND Tối cao Nguyễn Văn Quảng cho biết quy tắc tố tụng của các Tòa án tại Trung tâm tài chính ở nước ngoài rất chi tiết, cụ thể và có nhiều khác biệt, đặc thù so với các quy định trong pháp luật tố tụng hiện hành của Việt Nam. Luật đã quy định giao TAND Tối cao xây dựng Quy tắc tố tụng của Tòa án này. Quy định như vậy để phù hợp với thông lệ quốc tế và bảo đảm tính linh hoạt, tính đặc thù, vượt trội của thủ tục tố tụng tại Tòa án chuyên biệt theo hệ thống pháp luật thông luật.

Việc quy định toàn bộ, chi tiết trình tự, thủ tục tố tụng giải quyết vụ việc theo hệ thống thông luật vào trong Luật này sẽ không bảo đảm tính khả thi, không phù hợp với thủ tục tố tụng linh hoạt, hiệu quả theo chuẩn mực và thông lệ quốc tế.

Luật có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.

Sơn Hà