Tòa nhà hơn 100 năm TP.HCM, Cục Hải quan TP.HCM, là một trong những công trình mang đậm dấu ấn lịch sử của thành phố. PV Thanh Niên đã khám phá di sản kiến trúc này, tọa lạc gần nhà thờ Đức Bà TP.HCM. Với hơn một thế kỷ tồn tại, tòa nhà không chỉ thể hiện vẻ đẹp kiến trúc mà còn lưu giữ những câu chuyện về thời gian. Đây chính là điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích tìm hiểu văn hóa và lịch sử của TP.HCM.
Đây là một trong những công trình cổ kính bậc nhất thành phố, gắn liền với quá trình hình thành và phát triển của đô thị Sài Gòn – TP.HCM.
Toàn cảnh tòa nhà hơn 100 năm ở TP.HCM giữa trung tâm phường Sài Gòn, nổi bật với mái ngói đỏ và tường vàng cổ kính
Kiến trúc Pháp trong tòa nhà hơn 100 năm ở TP.HCM
Theo tác phẩm Hạ tầng đô thị Sài Gòn buổi đầu của tác giả Trần Hữu Quang, ban đầu công trình này vốn là Cosmopolitan Hotel, nằm gần bờ sông Sài Gòn.
Đây là tòa nhà của ông Wang Tai (Vương Đại), một thương nhân Hoa kiều giàu có và nổi tiếng ở Sài Gòn thế kỷ 19, xây dựng vào năm 1872. Vì thế, công trình này còn được gọi là Maison Wang-Tai. Tòa nhà của ông Wang Tai gồm 1 tầng trệt và 2 tầng lầu, được xem là công trình đồ sộ và sang trọng bậc nhất thời bấy giờ.
Tòa nhà Cục Hải quan TP.HCM (số 2 Hàm Nghi và 21 Tôn Đức Thắng, phường Sài Gòn)
Từ nhà ông Wang Tai hướng về cảng thương mại Sài Gòn, dọc theo rạch Bến Nghé là các xưởng gạch và ngói của ông Wang Tai. Trong các ngói đỏ hơn trăm năm, trên nóc nhà thờ Đức Bà Sài Gòn là một số ngói làm từ các xưởng gạch này của ông, số còn lại được nhập từ Pháp.
Tác giả Nguyễn Đức Hiệp mô tả đây là “ngôi nhà lớn và đẹp nhất Sài Gòn”, thậm chí còn đồ sộ hơn cả Dinh Thống đốc (nay là Dinh Độc Lập hay Hội trường Thống Nhất, ở phường Bến Thành) lúc bấy giờ, khi chỉ là một ngôi nhà cây mua ở Singapore chở sang rồi lắp ráp tại Sài Gòn.
Những hàng cột vuông, vòm cửa cong và hoa văn tinh xảo thể hiện phong cách kiến trúc châu Âu
Với diện tích khuôn viên gần 4.000 m², tòa nhà được xây dựng theo dạng chữ L, sử dụng sắt, thép, xi măng nhập từ Pháp, kết hợp cùng gỗ và ngói trong nước
Hệ thống cửa ra vào và cửa sổ bằng gỗ, cao gần sát trần, giúp không gian tòa nhà luôn thông thoáng và tràn ngập ánh sáng tự nhiên
Công trình mới được thiết kế bởi kiến trúc sư A.Foulhoux, mang phong cách kiến trúc châu Âu kết hợp với vật liệu bản địa, tạo nên một tổng thể hài hòa và tinh tế. Trong suốt quá trình tồn tại, nơi đây từng mang nhiều chức năng khác nhau: vừa là nơi ở, vừa là khách sạn, đồng thời cũng là trụ sở làm việc của một số cơ quan chính quyền.
Những khung cửa gỗ cổ, hệ thống thông gió tự nhiên giúp không gian tòa nhà luôn sáng và thoáng mát
Trên các mảng tường, vòm cửa và đầu cột, hoa văn đắp nổi được mang đặc trưng của kiến trúc cổ điển Pháp
Giá trị di sản và hành trình được xếp hạng di tích
Năm 1976, khuôn viên phía sau được xây thêm một số hạng mục phục vụ nhu cầu làm việc, tuy nhiên tòa nhà vẫn giữ được gần như nguyên vẹn phong cách kiến trúc cổ ban đầu.
Theo Danh mục kiểm kê di tích lịch sử – văn hóa, danh lam thắng cảnh TP.HCM giai đoạn 2016 – 2020 của UBND TP.HCM, đến năm 1887, chính quyền đã phá bỏ ngôi nhà cũ từng thuê của ông Wang Tai để xây dựng trụ sở hải quan.
Kiến trúc của công trình toát lên vẻ bề thế, cân đối, với hành lang rộng, cột vuông, vòm cửa cùng những hoa văn trang trí tinh xảo
Sau hơn một thế kỷ tồn tại, tòa nhà Cục Hải quan TP.HCM không chỉ là di sản kiến trúc quý giá mà còn là chứng nhân lịch sử, gắn liền với sự phát triển của ngành Hải quan thành phố cũng như khu vực phía nam.
Với những giá trị lịch sử, văn và kiến trúc đặc biệt, tháng 11.2024, tòa nhà hơn 100 tuổi ở TP.HCM này được xếp hạng di tích cấp thành phố; đánh dấu một cột mốc quan trọng trong hành trình bảo tồn và phát huy di sản đô thị Sài Gòn – TP.HCM.
Từ hành lang, khung cửa cao gần chạm trần, mọi chi tiết trong tòa nhà đều toát lên vẻ bề thế và thanh thoát đặc trưng của kiến trúc Pháp
Tòa nhà mang đậm phong cách kiến trúc Pháp cổ điển với bố cục cân xứng, mái ngói dốc và các chi tiết trang trí tinh xảo
Đây không chỉ là trụ sở hành chính mà còn là công trình di sản kiến trúc đô thị, gắn liền với lịch sử phát triển của ngành hải quan Việt Nam. Ngày nay, phần mái ngói đỏ đã nhuốm màu thời gian, xen lẫn những mảng ngói sẫm màu, nhưng người nhìn có thể cảm nhận rõ hơi thở của kiến trúc Pháp pha lẫn nét Sài Gòn xưa. Giữa hàng loạt cao ốc hiện đại vươn cao trên trục đường Hàm Nghi và Tôn Đức Thắng, phường Sài Gòn (quận 1 cũ), tòa nhà Hải quan với mái ngói đỏ, tường trắng kem, những hàng cột vòm mềm mại vẫn nổi bật như một dấu son kiến trúc giữa lòng đô thị hiện đại.
Từ trên cao, mái ngói đỏ nâu của tòa nhà nổi bật giữa khu trung tâm hiện đại, tạo nên nét tương phản ấn tượng giữa cổ điển và đương đại giữa lòng TP.HCM
Giữa nhịp sống đô thị hiện đại, công trình hơn trăm năm tuổi vẫn sừng sững như “chứng nhân” cho lịch sử phát triển của đô thị Sài Gòn – TP.HCM
Từ trên cao, mái ngói đỏ nâu của tòa nhà nổi bật giữa khu trung tâm hiện đại, tạo nên nét tương phản ấn tượng giữa cổ điển và đương đại giữa lòng TP.HCM
Nguồn: https://thanhnien.vn/toa-nha-hon-100-nam-o-tphcm-tung-do-so-hon-dinh-doc-lap-185251028145418291.htm
