Tổng Bí thư Tô Lâm: Phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực phải làm thường xuyên, liên tục

Ngày 11-12, Tổng Bí thư Tô Lâm chủ trì và có phát biểu chỉ đạo tại Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng.

PLO trân trọng giới thiệu toàn văn phát biểu chỉ đạo này của Tổng Bí thư.

*****

Thưa các đồng chí Ủy viên Bộ Chính trị, Ủy viên Ban Bí thư, Ủy viên Ban Chấp hành Trung Đảng,

Thưa các đồng chí đại biểu tham dự Hội nghị,

Hôm nay, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực tổ chức Hội nghị toàn quốc tổng kết công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng. Đây là Hội nghị có ý nghĩa rất quan trọng, không chỉ đánh giá tình hình, kết quả trong nhiệm kỳ Đại hội XIII, mà còn nhìn lại sau 20 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 (khóa X) về tăng cường sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí.

Quan trọng hơn là chúng ta rút ra những bài học kinh nghiệm và thống nhất những định hướng lớn về công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong thời gian tới. Đây là công việc hệ trọng, liên quan đến sự tồn vong của Đảng và chế độ, được cán bộ, đảng viên và Nhân dân rất quan tâm, yêu cầu, đòi hỏi ngày càng cao.

Thay mặt Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chỉ đạo Trung ương về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, tôi nhiệt liệt hoan nghênh và xin gửi đến các đồng chí gửi lời chào thân ái, lời chúc mừng tốt đẹp nhất.

Thưa các đồng chí,

Sau một buổi làm việc khẩn trương, nghiêm túc, Hội nghị của chúng ta đã hoàn thành chương trình đề ra. Các tài liệu của Hội nghị được Ban Nội Chính Trung ương – Cơ quan Thường trực của Ban Chỉ đạo chuẩn bị rất công phu; các ý kiến phát biểu rất tâm huyết, trách nhiệm, cơ bản các đồng chí đồng tình nội dung Dự thảo Báo cáo và bổ sung, làm rõ thêm một số nội dung sâu sắc, từ thực tiễn. Tôi đề nghị Cơ quan Thường trực tiếp thu đầy đủ, hoàn thiện Báo cáo, trình Thường trực Ban Chỉ đạo để ban hành và tổ chức thực hiện.

Để kết thúc Hội nghị, tôi phát biểu có tính chất khái quát, làm rõ thêm một số vấn đề để chúng ta thống nhất cao về nhận thức, quyết liệt trong hành động, kiên quyết, kiên trì đấu tranh chống “giặc nội xâm” – Cuộc chiến không tiếng súng nhưng vô cùng cam go, quyết liệt, góp phần tổ chức thành công Đại hội XIV của Đảng, xây dựng Đảng ta ngày càng trong sạch, vững mạnh, là đạo đức, là văn minh.

I. Nhìn lại công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực nhiệm kỳ Đại hội XIII và sau 20 năm thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 khoá X

Thưa các đồng chí!

Trong quá trình lãnh đạo cách mạng, Đảng ta luôn nhất quán, kiên định, kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, như lời Bác Hồ đã dạy: “Kiên quyết chống tham ô là trách nhiệm chung của toàn Đảng, toàn dân”, “là việc rất cần thiết và phải làm thường xuyên”. Nhìn lại 20 năm, qua bốn nhiệm kỳ thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 (khoá X), chúng ta vui mừng nhận thấy công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đã có bước tiến mạnh, cơ bản hoàn thành các mục tiêu, yêu cầu mà Nghị quyết đề ra.

Nhất là, trong nhiệm kỳ Đại hội XIII, trong bối cảnh đất nước ta gặp nhiều khó khăn, thách thức, khó khăn nhiều hơn thuận lợi, nhiều vấn đề rất mới, chưa có tiền lệ. Đặc biệt sự ra đi của cố Tổng Bí thư Nguyễn Phú Trọng là mất mát rất lớn của Đảng, Nhà nước và Nhân dân ta. Có thời điểm cán bộ, đảng viên và Nhân dân băn khoăn, lo lắng, kể cả dư luận nước ngoài cũng quan tâm theo dõi công cuộc phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực của chúng ta có được tiếp tục, hay “chững lại, chùng xuống”.

Trong bối cảnh đó, Đảng ta đã thể hiện là một khối đoàn kết, thống nhất, bản lĩnh, vững vàng lãnh đạo đất nước vượt qua những thời khắc khó khăn; kiên định, nhất quán đường lối, mục tiêu, kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực không ngừng, không nghỉ, không có vùng cấm, không có ngoại lệ. Có thể khẳng định chưa bao giờ công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực được triển khai mạnh mẽ, quyết liệt, bài bản, đồng bộ, hiệu quả như trong nhiệm kỳ Đại hội XIII.

Công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực có bước tiến mạnh, đột phá lớn, đạt nhiều kết quả rất quan trọng, góp phần xây dựng Đảng và hệ thống chính trị ngày càng trong sạch, vững mạnh, thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội, củng cố niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ.

Các kết quả cụ thể đã được nêu rất đầy đủ trong Dự thảo Báo cáo tổng kết và các ý kiến phát biểu. Tôi xin nhấn mạnh năm kết quả lớn sau đây:

Một là, đổi mới mạnh mẽ tư duy và cách làm, chọn đúng trọng tâm, khâu đột phá, những vấn đề tồn tại kéo dài để tập trung lãnh đạo, chỉ đạo, tạo bước tiến mới trong nhận thức, lý luận về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Dấu mốc của sự đổi mới, trước hết là chúng ta đã mở rộng, bổ sung phạm vi về phòng, chống tiêu cực và phòng, chống lãng phí. Đồng thời thành lập Ban Chỉ đạo phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực cấp tỉnh, tạo sự gắn kết chặt chẽ giữa phòng, chống tham nhũng với phòng, chống tiêu cực; giữa phòng, chống tham nhũng, tiêu cực với phòng, chống lãng phí; sự đồng bộ, thông suốt giữa Trung ương và địa phương.

Đã kịp thời bổ sung chức năng, nhiệm vụ về phòng, chống lãng phí, đưa công tác phòng, chống lãng phí có vị trí tương đương với phòng, chống tham nhũng, tiêu cực; nhiều khó khăn, vướng mắc, nhiều “điểm nghẽn” cản trở sự phát triển kinh tế – xã hội, gây lãng phí được chỉ đạo tháo gỡ, tạo sự lan tỏa tích cực trong toàn xã hội.

Theo số liệu Báo cáo, chúng ta đã rà soát, xử lý khó khăn, vướng mắc trên 3.000 công trình, dự án chậm tiến độ, kéo dài, nguy cơ thất thoát, lãng phí với tổng giá trị khoảng gần 6 triệu tỉ đồng (tương đương 235 tỉ USD) và trên 347 nghìn ha đất. Qua đó cho thấy mức độ nghiêm trọng của lãng phí và nhu cầu bức thiết phải xử lý các hành vi lãng phí; khẳng định việc kịp thời bổ sung chức năng, nhiệm vụ về phòng, chống lãng phí là rất đúng, rất trúng, được cán bộ, đảng viên và Nhân dân đánh giá cao và mong chờ sự chuyển biến mạnh mẽ hơn nữa về công tác này trong thời gian tới.

Có thể khẳng định, cuộc đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực của chúng ta ngày càng trưởng thành, đáp ứng yêu cầu đòi hỏi của thực tiễn, đi vào chiều sâu; không có vùng cấm, không có ngoại lệ, không chỉ là khẩu hiệu, lời nói suông mà đã trở thành hiện thực sinh động, là mệnh lệnh chính trị được Nhân dân ghi nhận, đánh giá cao.

Hai là, công tác phát hiện, xử lý tham nhũng, lãng phí, tiêu cực được chỉ đạo quyết liệt; xử lý kiên quyết, nghiêm minh, đồng bộ, nhân văn các sai phạm theo đúng phương châm “không có vùng cấm, không có ngoại lệ”, “xử lý một vụ, cảnh tỉnh cả vùng, cả lĩnh vực” và thu hồi tối đa tài sản cho Nhà nước.

Tôi biểu dương các cơ quan nội chính, kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử, thi hành án đã nỗ lực lớn, quyết tâm cao, phối hợp chặt chẽ, nhịp nhàng, chủ động nhận diện, phát hiện, xử lý nghiêm minh, đồng bộ giữa xử lý kỷ luật của Đảng, xử lý hành chính và xử lý hình sự nhiều vụ, việc tham nhũng, lãng phí, tiêu cực nghiêm trọng, phức tạp, theo đúng nguyên tắc: “Có vụ việc thì phải xác minh làm rõ; tích cực, khẩn trương, rõ đến đâu thì xử lý đến đó; xử lý cả hành vi tham nhũng, lãng phí, tiêu cực và hành vi dung túng, bao che, can thiệp, cản trở việc chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; có dấu hiệu tội phạm thì phải khởi tố, điều tra và đã kết luận có tội thì phải truy tố, xét xử theo quy định pháp luật; vụ việc chưa đến mức xử lý hình sự thì phải xử lý kỷ luật nghiêm minh theo quy định của Đảng, Nhà nước, đoàn thể”; “xử lý nghiêm minh, nhưng cũng rất nhân văn”.

Đặc biệt, các đồng chí đã xác định được “điểm đột phá” của vụ án, lần theo chuỗi lợi ích và dòng tiền để “mở khóa”, làm rõ bản chất tham nhũng, chiếm đoạt, sự cấu kết, móc nối giữa “quan chức – doanh nhân – tội phạm”, hình thành “nhóm lợi ích” để trục lợi; điều tra, truy tố, xét xử vắng mặt cả bị can, bị cáo bỏ trốn; thực hiện phân hóa xử lý các đối tượng vi phạm, đảm bảo vừa nghiêm khắc vừa nhân văn, tạo bước tiến mới trong phát hiện, xử lý tham nhũng, lãng phí, tiêu cực (đã xử lý kỷ luật 174 cán bộ diện Trung ương quản lý, có cả một số đồng chí nguyên lãnh đạo chủ chốt của Đảng, Nhà nước, trong đó xử lý hình sự 66 cán bộ).

Cùng với xử lý nghiêm cán bộ, đảng viên vi phạm, các cơ quan chức năng đã quyết liệt, áp dụng nhiều biện pháp mạnh mẽ, cơ chế đặc thù để thu hồi tối đa tài sản cho Nhà nước; tỉ lệ tài sản thu hồi tăng cao nhất so với các thời kỳ trước đây (riêng giai đoạn thi hành án thu hồi gần 91.000 tỉ, tăng 53% so với nhiệm kỳ trước); nhiều vụ án khắc phục triệt để thiệt hại, thu hồi 100% tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt (như vụ Tân Hoàng Minh, vụ FLC, vụ Phúc Sơn;…). Nhất là đã giải toả, xử lý sớm nhiều tài sản, vật chứng từ giai đoạn điều tra, truy tố, xét xử, đưa vào lưu thông, tránh thất thoát, lãng phí.

Ba là, đẩy mạnh xây dựng, hoàn thiện thể chế; thực hiện ngày càng thực chất, hiệu quả các giải pháp phòng ngừa tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, gắn với xây dựng, vận hành chính quyền địa phương hai cấp và thúc đẩy phát triển kinh tế – xã hội.

Trong nhiệm kỳ qua, công tác xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật đã đặc biệt được coi trọng, thực sự là “đột phá của đột phá”, từng bước khắc phục, thu hẹp “khoảng trống”, hạn chế nguy cơ tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Chúng ta đã sửa đổi, bổ sung, ban hành một khối lượng văn bản của Đảng và pháp luật của Nhà nước lớn nhất từ trước tới nay, trên tất cả các lĩnh vực, từ xây dựng, chỉnh đốn Đảng, tổ chức bộ máy đến kinh tế – xã hội, văn hóa, giáo dục, khoa học, công nghệ, môi trường,… vừa phục vụ nhiệm vụ trọng tâm, chiến lược phát triển đất nước, vừa khắc phục sơ hở, bất cập, tạo bước tiến mới trong hoàn thiện thể chế để không thể tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Tôi biểu dương, đánh giá cao các cấp ủy, tổ chức đảng đã tập trung lãnh đạo, chỉ đạo hoàn thành việc sắp xếp, tinh gọn tổ chức bộ máy, triển khai chính quyền địa phương hai cấp, vừa tạo không gian phát triển mới, vừa tiết kiệm rất lớn chi phí, loại bỏ nhiều nguyên nhân, điều kiện nảy sinh tham nhũng, lãng phí, tiêu cực (giai đoạn 2026-2030 dự kiến tiết kiệm khoảng 190.500 tỉ đồng chi cho lương và chi hành chính, chưa kể các chi phí khác).

Đồng thời, đã đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, tăng cường kiểm soát quyền lực, xử lý các sai phạm trong công tác cán bộ; hoàn thành bố trí 100% bí thư cấp ủy, chủ tịch ủy ban nhân dân cấp tỉnh và một số chức danh không là người địa phương; quan tâm giáo dục cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư, xây dựng văn hóa liêm chính, cải cách chính sách tiền lương, góp phần nâng cao đời sống của cán bộ, đảng viên, từng bước thực hiện mục tiêu “không muốn”, “không cần” tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Bốn là, tình trạng “trên nóng dưới lạnh” trong phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đã được khắc phục, góp phần đảm bảo hoạt động của chính quyền địa phương hai cấp trong những ngày đầu vận hành. Các địa phương đã mạnh dạn, quyết liệt xử lý nghiêm nhiều vụ án, vụ việc tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, nhất là các vụ án, vụ việc liên quan đến cán bộ lãnh đạo, nguyên lãnh đạo ở địa phương; khẳng định chủ trương thành lập Ban Chỉ đạo cấp tỉnh là đúng đắn, phù hợp với thực tiễn.

Năm là, thước đo và thành quả quan trọng nhất của công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực là niềm tin của Nhân dân đối với Đảng, Nhà nước và chế độ được củng cố, ngày càng tăng cao.

Nhân dân đánh giá rất cao kết quả công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong nhiệm kỳ Đại hội XIII và thời gian qua; ngày càng tin tưởng vào sự lãnh đạo và quyết tâm chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực của Đảng, Nhà nước (theo báo cáo của Ban Tuyên giáo và Dân vận Trung ương, tỉ lệ cán bộ, đảng viên quan tâm đến công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, tin tưởng vào sự lãnh đạo của Đảng đối với công tác này đạt gần như tuyệt đối, 98%).

Điều đó khẳng định, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực đã thực sự trở thành xu thế không thể đảo ngược, đồng thời là đòn phản bác mạnh mẽ, thuyết phục nhất đối với các luận điệu tuyên truyền xuyên tạc của các thế lực thù địch, phần tử xấu để chống phá Đảng, Nhà nước ta.

Thay mặt Bộ Chính trị, Ban Bí thư, Ban Chỉ đạo, tôi nhiệt liệt biểu dương, khen ngợi, đánh giá cao sự nỗ lực, cố gắng và những thành tích, kết quả đã đạt được trong công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực nhiệm kỳ Đại hội XIII của Đảng và trong suốt thời gian qua.

Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đạt được, vẫn còn những tồn tại, hạn chế như Báo cáo đã nêu, nhất là: Một bộ phận cán bộ, đảng viên thiếu tu dưỡng, rèn luyện, suy thoái về tư tưởng chính trị, đạo đức, lối sống, có biểu hiện đùn đẩy, né tránh, sợ sai, không dám làm. Thể chế, pháp luật trên một số lĩnh vực vẫn còn sơ hở, bất cập. Việc thực hiện một số giải pháp phòng ngừa chưa thực chất, hiệu quả.

Tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trên một số lĩnh vực vẫn còn phức tạp, nghiêm trọng, nhiều vi phạm có tính phổ biến, lặp đi lặp lại kéo dài, nhất là xảy ra một số vụ, việc có sự cấu kết, móc nối giữa cán bộ thoái hóa, biến chất với doanh nghiệp, hình thành “nhóm lợi ích” để trục lợi, thậm chí chi phối, lũng đoạn quyền lực, gây hậu quả đặc biệt nghiêm trọng, gây bức xúc trong dư luận và Nhân dân.

Đề nghị các đồng chí xác định rõ trách nhiệm, có kế hoạch, biện pháp khắc phục hiệu quả, không để phải nhắc lại, tuyệt đối không được để tái diễn trong thời gian tới.

Thưa các đồng chí,

Thực tiễn sinh động của công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trong nhiệm kỳ Đại hội XIII đã để lại nhiều bài học kinh nghiệm quý. Tôi đồng tình với bảy bài học mà Báo cáo tổng kết đã rút ra và xin khái quát thành 05 chữ sau để dễ nhớ, dễ thực hiện, đó là: “Kiên trì, Quyết tâm, Đồng thuận, Toàn diện, Đột phá”.

Trước hết, phải kiên trì sự lãnh đạo của Đảng; kiên trì chủ trương, đường lối đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực không ngừng, không nghỉ, không có vùng cấm, không có ngoại lệ, đó là lập trường chính trị rõ ràng, nhất quán của Đảng; phải kiên trì xây dựng, hoàn thiện thể chế chặt chẽ để không thể tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; kiên trì xử lý nghiêm minh để không dám tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; kiên trì giáo dục, xây dựng văn hóa liêm chính và nâng cao đời sống để không muốn và không cần tham nhũng, tiêu cực.

Thứ hai, phải có quyết tâm chính trị rất cao, hành động mạnh mẽ, quyết liệt, không vì bất cứ khó khăn nào mà “chùn bước”; biến quyết tâm chính trị thành hành động thực tiễn, tháo gỡ điểm nghẽn, nút thắt, giải quyết được những vấn đề khó, tồn đọng kéo dài.

Thứ ba, phải tạo được sự đồng thuận trong Đảng, cả hệ thống chính trị và toàn xã hội, nhất là sự phối hợp chặt chẽ của các cơ quan chức năng phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, tạo thành sức mạnh tổng hợp. Đặc biệt, phải xây dựng được “thế trận lòng dân”, sự đồng lòng, ủng hộ của Nhân dân là thước đo niềm tin đối với sự lãnh đạo của Đảng; phải dựa vào dân, lắng nghe dân, phải “động viên quần chúng, phải thực hành dân chủ, phải làm cho quần chúng hiểu rõ, làm cho quần chúng hăng hái tham gia mới chắc chắn thành công”, như lời căn dặn của Bác Hồ kính yêu.

Thứ tư, phải tiến hành toàn diện cả các biện pháp phòng ngừa và phát hiện, xử lý, trong đó, phòng là chính, là cơ bản, lâu dài, phát hiện, xử lý là quan trọng, đột phá; phải toàn diện cả phòng, chống tham nhũng với phòng, chống tiêu cực và lãng phí; cả ở Trung ương và địa phương, cơ sở, cả trong khu vực nhà nước và khu vực ngoài nhà nước, cả trong nước và nước ngoài.

Thứ năm, phải đột phá cả về nhận thức và hành động trong công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, với những chủ trương, quyết sách đúng đắn, kịp thời, phù hợp với thực tiễn; tất cả vì dân, vì nước, phải đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc, của Nhân dân lên trên hết, phục vụ tốt nhất cho nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội; các giải pháp phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực phải vừa kế thừa, vừa đổi mới, tiếp thu chọn lọc kinh nghiệm của quốc tế, phù hợp với truyền thống văn hoá của dân tộc, với thể chế kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

II. Về yêu cầu, nhiệm vụ công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực nhiệm kỳ Đại hội XIV và thời gian tới

Thưa các đồng chí,

Tham nhũng là khuyết tật bẩm sinh của quyền lực; đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực là cuộc đấu tranh ngay trong chính bản thân mỗi con người, rất khó khăn, phức tạp và lâu dài. Tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vẫn là một trong những nguy cơ lớn đe dọa sự tồn vong của Đảng và chế độ ta. Đặc biệt, trong giai đoạn tới nhiều công trình, dự án lớn sẽ được triển khai, nhiều chủ trương, chính sách mới được áp dụng với cơ chế “thông thoáng” hơn để phát triển kinh tế – xã hội, bên cạnh mặt tích cực sẽ tiềm ẩn nguy cơ phát sinh tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Do vậy, tuyệt đối không được chủ quan với những kết quả đạt được, mà phải tiếp tục đẩy mạnh, kiên quyết, kiên trì đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực không có vùng cấm, không có ngoại lệ, với quyết tâm chính trị rất cao, từ Trung ương đến cơ sở. Tôi đồng tình với các nhiệm vụ, giải pháp đã nêu trong Báo cáo, đồng thời nhấn mạnh 03 yêu cầu, 05 trọng tâm và 03 đột phá sau đây:

1. Về ba yêu cầu chung:

(1) Phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực phải đặt lợi ích quốc gia – dân tộc, lợi ích của Nhân dân lên trên hết, góp phần xây dựng Đảng và hệ thống chính trị trong sạch, vững mạnh, hiệu năng, hiệu lực, hiệu quả, thực sự liêm chính, phục vụ Nhân dân.

(2) Đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực phải được tiến hành kiên quyết, kiên trì, thường xuyên, liên tục, không ngừng, không nghỉ, xử lý nghiêm minh, nhân văn, không có vùng cấm, không có ngoại lệ; bảo vệ cán bộ đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, vì lợi ích chung; ưu tiên thu hồi tối đa tài sản cho Nhà nước, áp dụng các biện pháp về dân sự, kinh tế, hành chính trước, xử lý hình sự là biện pháp cuối cùng,

(3) Chuyển mạnh sang phòng ngừa, lấy phòng ngừa là chính, là trọng tâm, phát huy vai trò, tính chiến đấu của các tổ chức cơ sở đảng và sự giám sát của Nhân dân; chủ động nhận diện, dự báo, cảnh báo vi phạm từ sớm, từ xa, từ cơ sở, chi bộ, không để vi phạm nhỏ tích tụ thành vi phạm lớn, kiên quyết không để tái diễn các sai phạm cũ; tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, “điểm nghẽn”, khơi thông nguồn lực, phục vụ tốt nhất nhiệm vụ phát triển kinh tế – xã hội, với mục tiêu tăng trưởng hai con số trong nhiều năm liên tục.

2. Về năm nhóm nhiệm vụ trọng tâm

Một là, thực hiện đồng bộ các giải pháp phòng ngừa tham nhũng, lãng phí, tiêu cực từ sớm, từ xa, từ gốc để “không thể” tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Phòng ngừa tham nhũng, lãng phí, tiêu cực phải là một yêu cầu bắt buộc trong từng chương trình, kế hoạch, nhiệm vụ xây dựng Đảng và hệ thống chính trị, phát triển kinh tế – xã hội ở mỗi cơ quan, đơn vị, địa phương.

Trước hết, tập trung xây dựng, hoàn thiện thể chế, pháp luật dân chủ, công bằng, đồng bộ, thống nhất, công khai, minh bạch, khả thi. Khẩn trương cụ thể hóa, thể chế hóa các chủ trương, nhiệm vụ, giải pháp phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực của Đảng, trước hết là trong Văn kiện Đại hội XIV. Đồng thời, phải kiểm soát chặt chẽ, phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, “lợi ích nhóm” trong xây dựng và thi hành pháp luật.

Đổi mới công tác kiểm tra, giám sát (cả của Đảng, các cơ quan dân cử, Mặt trận Tổ quốc và các đoàn thể), công tác thanh tra, kiểm toán; chuyển mạnh từ “đi sau xử lý” sang chủ động giám sát thường xuyên, giám sát ngay từ đầu, từ khi mới ban hành chủ trương, chính sách và xuyên suốt quá trình thực hiện để “đi trước phòng ngừa”, cảnh báo sớm, không để xảy ra vi phạm.

Tăng cường kiểm soát quyền lực, phòng, chống tham nhũng, tiêu cực trong công tác cán bộ; kiên quyết loại khỏi bộ máy những cán bộ tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, đùn đẩy, né tránh trách nhiệm, không dám làm. Thực hiện nghiêm việc bố trí người đứng đầu cấp ủy, chính quyền cấp tỉnh không là người địa phương; từng bước mở rộng đối với cấp xã và một số chức danh khác để phòng ngừa các quan hệ mang tính lợi ích nhóm, cục bộ.

Đẩy mạnh ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, công khai, minh bạch, trách nhiệm giải trình, triệt tiêu các nguyên nhân, điều kiện nảy sinh tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Đề nghị các cơ quan, đơn vị phải thực hiện 3 công khai: công khai tiến độ, công khai trách nhiệm, công khai kết quả để Nhân dân giám sát. Kiểm soát chặt chẽ tài sản, thu nhập; thực hiện đăng ký, quản lý các loại tài sản, nhất là tài sản có giá trị lớn, kể cả tài sản vô hình, tài sản số; nghiên cứu cơ chế phù hợp xử lý tài sản tăng thêm nhưng không giải trình hợp lý được nguồn gốc; có lộ trình kiểm soát tài sản của toàn xã hội; đẩy mạnh thanh toán không dùng tiền mặt, kiểm soát tất cả các giao dịch lớn qua hệ thống ngân hàng (thành lập sàn giao dịch vàng, bất động sản, ô tô, tài sản mã hóa…).

Quán triệt tư duy “hạch toán kinh tế” ngay từ khâu hoạch định chủ trương, chính sách; xây dựng quy hoạch; thiết kế từng chương trình, dự án, công trình và trong cả quá trình tổ chức thực hiện, dứt khoát khắc phục tình trạng đầu tư dàn trải, kéo dài, hiệu quả thấp, lãng phí (chúng ta đầu tư phải ra tấm ra món, không dàn trải, manh mún, không chạy theo theo số lượng; năm 2026 Trung ương quyết định rồi, cả nước đầu tư không quá 3.000 dự án).

Hai là, kiên trì tuyên truyền, giáo dục, thực hành văn hóa liêm chính, hướng đến xây dựng quốc gia liêm chính, xã hội liêm chính và thúc đẩy các điều kiện đảm bảo để cán bộ, đảng viên “không cần”, “không muốn” tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Đây là vấn đề căn cơ nhất, bởi xét đến cùng, tham nhũng, lãng phí, tiêu cực là do chủ nghĩa cá nhân. Trong lúc khó khăn, cấp bách nhất của cách mạnh, ngay tại phiên họp đầu tiên của Chính phủ lâm thời ngày 03/9/1945, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã xác định một trong sáu nhiệm vụ trọng tâm lúc bấy giờ là giáo dục liêm chính.

Do vậy, chúng ta càng không được phép sao nhãng nhiệm vụ này. Phải đưa việc giáo dục, thực hành cần, kiệm, liêm, chính, chí công vô tư trở thành nội dung, yêu cầu bắt buộc ở tất cả các cấp học, cơ sở giáo dục, trong từng tổ chức đảng, cơ quan, đơn vị. Xây dựng Chiến lược hành động, quyết tâm thực hiện bằng được mục tiêu xây dựng quốc gia liêm chính, xã hội liêm chính theo yêu cầu của Bộ Chính trị, với 3 trụ cột trọng tâm là: thể chế liêm chính, nền công vụ liêm chính, và đội ngũ cán bộ, công chức liêm chính. Giáo dục liêm chính, không tham nhũng, lãng phí, tiêu cực phải trở thành việc làm thường xuyên, “tự giác”, “tự nguyện”, “như cơm ăn, nước uống, áo mặc hàng ngày”.

Sớm cải cách mạnh mẽ chính sách tiền lương, chính sách nhà ở, đảm bảo cuộc sống để cán bộ, đảng viên “không cần” tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Biểu dương, khen thưởng kịp thời những người dũng cảm đấu tranh chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, những người có nhiều sáng kiến giúp tiết kiệm, làm lợi cho Nhà nước để cổ vũ, lan tỏa giá trị liêm chính trong toàn xã hội.

Ba là, tiếp tục xu thế chủ động tiến công, phát hiện, xử lý nghiêm minh, đồng bộ các hành vi tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo nguyên tắc “bất vị thân”, không ai được phép vượt quá “lằn ranh đỏ”. Tập trung kiểm tra, giám sát, thanh tra, kiểm toán các lĩnh vực, địa bàn dễ phát sinh tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, có nhiều thông tin, dư luận “bức xúc” và trách nhiệm người đứng đầu trong phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Chủ động nhận diện, kịp thời phát hiện, xử lý các vụ, việc nghiêm trọng, phức tạp, dư luận quan tâm, xảy ra trong các lĩnh vực trọng yếu của nền kinh tế; kiên quyết ngăn chặn, không để hình thành “nhóm lợi ích”, sự câu kết, móc nối giữa “quan chức – doanh nhân – tội phạm” để trục lợi như đã xảy ra trong một số vụ án vừa qua; đồng thời quan tâm xử lý kịp thời những vấn đề bức xúc trong Nhân dân.

Nghiêm cấm việc lợi dụng chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực để trục lợi hoặc can thiệp, cản trở hoạt động bình thường của cơ quan, tổ chức, cá nhân; không hình sự hóa các quan hệ kinh tế, dân sự; không dùng biện pháp hành chính để can thiệp, giải quyết các tranh chấp dân sự, kinh tế. Tăng cường hợp tác quốc tế, xử lý có hiệu quả các vụ án, vụ việc tham nhũng có yếu tố nước ngoài, nhất là truy bắt tội phạm bỏ trốn và thu hồi tài sản tham nhũng tẩu tán ra nước ngoài, đảm bảo xử lý đến cùng, không giới hạn về thời gian, không gian.

Bốn là, đẩy mạnh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực ở địa phương, cơ sở, đảm bảo xây dựng bộ máy chính quyền địa phương hai cấp thực sự liêm chính, gần dân, phục vụ Nhân dân. Chính quyền địa phương hai cấp có sự thay đổi căn bản về phương thức vận hành, được phân cấp, phân quyền nhiều hơn, tính tự chủ cao hơn, chuyển từ nặng về quản lý sang chủ động phục vụ Nhân dân.

Do vậy, phải thường xuyên nắm tình hình, nhận diện đầy đủ, chính xác những sơ hở, bất cập có thể phát sinh tham nhũng, lãng phí, tiêu cực để khắc phục; không để xảy ra tình trạng chậm trễ, đùn đẩy, né tránh trách nhiệm, phát hiện, xử lý nghiêm các hành vi nhũng nhiễu, gây phiền hà cho người dân, doanh nghiệp, nhất là trong thực hiện các thủ tục hành chính, dịch vụ công…

Hoàn thiện và thực hiện hiệu quả cơ chế giám sát trực tiếp của Nhân dân; phát huy vai trò của Mặt trận Tổ quốc, các đoàn thể ở cơ sở, Ban Thanh tra nhân dân trong phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Chủ động, kịp thời nắm bắt dư luận, nghe cho đủ, hiểu cho thấu, giải quyết đến cùng các kiến nghị, phản ánh, khiếu nại, tố cáo, bức xúc của Nhân dân theo đúng phương châm lấy Nhân dân làm trung tâm, tất cả vì lợi ích của Nhân dân.

Năm là, tiếp tục kiện toàn tổ chức, nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động và sự phối hợp giữa các cơ quan chức năng phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực. Tiếp tục nâng cao năng lực, hiệu quả hoạt động, phát huy vai trò nòng cốt và sự phối hợp chặt chẽ, đồng bộ, nhịp nhàng, kịp thời, hiệu quả của các cơ quan chức năng phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; bảo đảm sự liêm chính trước hết phải được tiến hành có hiệu quả trong các cơ quan chức năng phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; phải “chống tham nhũng chính ngay trong các cơ quan chống tham nhũng”.

Nghiên cứu, thiết lập tổ chức bộ máy các cơ quan chức năng phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, như Nội chính, Kiểm tra của Đảng, Thanh tra Nhà nước theo ngành dọc, hoạt động theo cơ chế kiểm soát “song trùng” cả Trung ương và địa phương.

3. Về ba đột phá

Thứ nhất, đột phá trong hoàn thiện thể chế, kiểm soát chặt chẽ quyền lực, xây dựng đội ngũ cán bộ liêm chính, vì dân. Quyết tâm hoàn thành cơ chế phòng ngừa chặt chẽ, cơ bản khắc phục các “điểm nghẽn”, sơ hở, bất cập trong các quy định pháp luật để “không thể” tham nhũng, lãng phí, tiêu cực theo yêu cầu Nghị quyết 66 của Bộ Chính trị ngay trong năm đầu của nhiệm kỳ Đại hội XIV, để không chấp nhận việc đổ lỗi do cơ chế, pháp luật khi xảy ra vi phạm.

Sớm cụ thể hóa, thể chế hóa rõ hơn, mạnh mẽ hơn nữa các chủ trương, quan điểm của Đảng trong xử lý các sai phạm về đất đai từ trước năm 2024; về xử lý các sai phạm theo hướng ưu tiên áp dụng các biện pháp hành chính, dân sự, kinh tế trước, xử lý hình sự là biện pháp cuối cùng theo Nghị quyết 68 của Bộ Chính trị; về khuyến khích, bảo vệ cán bộ đổi mới, sáng tạo, dám nghĩ, dám làm, vì lợi ích chung.

Tiếp tục xây dựng các quy định về kiểm soát quyền lực trên một số lĩnh vực liên quan trực tiếp đến quyền lợi của người dân, doanh nghiệp (như giải quyết các thủ tục hành chính, dịch vụ công; quản lý các ngành, nghề kinh doanh có điều kiện,…). Hoàn thiện Bộ chỉ số đánh giá hiệu quả công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực áp dụng thống nhất trong cả nước, phải chỉ rõ địa chỉ yếu kém và người chịu trách nhiệm trong công tác này.

Siết chặt kỷ luật, kỷ cương, tăng cường quản lý, giám sát cán bộ; đồng thời mỗi cán bộ, đảng viên phải gương mẫu, tự giác, khép mình vào tổ chức, tuân thủ các quy định, vượt qua những cám dỗ, nhận thức rõ công quỹ là của dân, công quyền là vì dân, nên mọi việc đều xuất phát từ dân, vì dân, không được vì riêng tư, làm ảnh hưởng đến niềm tin của Nhân dân, như cổ nhân đã dạy “Mình thiệt, lợi dân, dân gắn bó/ Đẽo dân, mình béo, dân căm hờn”.

Tôi cũng đã nói nhiều lần rồi, xin nhắc lại, bất kỳ ai có hành vi tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, cản trở đổi mới, cản trở phát triển đất nước không chỉ có lỗi rất lớn mà còn có tội với Đảng, Nhà nước, Nhân dân và sẽ bị xử lý nghiêm khắc.

Thứ hai, đột phá trong tự kiểm tra, giám sát, ngăn chặn từ sớm các sai phạm ngay từ chi bộ, cơ sở, không để các sai phạm cũ tái diễn, thu hồi tối đa tài sản tham nhũng, khơi thông nguồn lực phục vụ phát triển kinh tế – xã hội. Từ bây giờ trở đi, cơ quan, đơn vị, địa phương nào tự kiểm tra, giám sát không phát hiện tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, mà các cơ quan chức năng vào cuộc phát hiện thì người đứng đầu, tập thể lãnh đạo nơi đó phải chịu trách nhiệm và bị xử lý nghiêm khắc.

Yêu cầu các cơ quan chức năng trong quá trình kiểm tra, thanh tra, kiểm toán, điều tra, truy tố, xét xử phải làm rõ và có biện pháp thu hồi tối đa tài sản bị thất thoát, chiếm đoạt; có cơ chế mạnh mẽ khuyến khích đối tượng tự nguyện bồi thường, khắc phục hậu quả; tổng kết việc thực hiện thí điểm cơ chế xử lý tài sản, vật chứng trong quá trình điều tra, truy tố, xét xử để thực hiện thống nhất, sớm đưa các tài sản vào lưu thông, tránh thất thoát, lãng phí.

Giải quyết dứt điểm các công trình, dự án chậm tiến độ, tồn đọng kéo dài; các ngân hàng thương mại yếu kém; sớm hoàn thành cổ phần hóa, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp Nhà nước, xử lý các cơ sở nhà, đất dôi dư sau sắp xếp bộ máy, đơn vị hành chính, không để thất thoát, lãng phí.

Thứ ba, đột phá trong ứng dụng khoa học, công nghệ, chuyển đổi số, thực hiện phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực trên môi trường số. Trong kỷ nguyên mới, khoa học, công nghệ, chuyển đổi số phải được xem là công cụ chính để phòng ngừa, phát hiện, xử lý tham nhũng, lãng phí, tiêu cực.

Đẩy nhanh tiến độ hoàn thành các cơ sở dữ liệu quốc gia, cơ sở dữ liệu chuyên ngành; xây dựng Cơ sở dữ liệu quốc gia về phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực, kết nối với các Cơ sở dữ liệu khác, hình thành hệ thống dữ liệu lớn, phục vụ công tác phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; cải cách mạnh mẽ thủ tục hành chính trên nền tảng chuyển đổi số, cơ bản thực hiện việc cung cấp các dịch vụ công trên môi trường mạng, hạn chế tiếp xúc trực tiếp để tránh tiêu cực, giảm chi phí tuân thủ.

Khai thác hiệu quả dữ liệu và công cụ số để phát hiện sớm, truy xuất, đối chiếu, phân tích dữ liệu phục vụ xử lý tham nhũng, lãng phí, tiêu cực; tiến hành kiểm tra, giám sát trên môi trường số đối với việc kê khai tài sản, thu nhập của cán bộ diện cấp ủy quản lý.

Thưa các đồng chí,

Đấu tranh phòng, chống tham nhũng, lãng phí, tiêu cực vừa là mệnh lệnh chính trị, vừa là đòi hỏi, tin tưởng, kỳ vọng của Nhân dân. Tôi mong các đồng chí thấu suốt yêu cầu này để triển khai có hiệu quả hơn nữa trong thời gian tới, góp phần thực hiện thắng lợi Nghị quyết Đại hội XIV của Đảng, xây dựng Đảng ta thực sự là đạo đức, là văn minh, đất nước ta giàu mạnh, phồn vinh, văn minh, hạnh phúc, vững bước đi lên chủ nghĩa xã hội.

Xin trân trọng cảm ơn các đồng chí!