Truy xuất nguồn gốc, bịt kẽ hở hàng giả

Bắt đầu từ ngày 23-12, Hệ thống truy xuất nguồn gốc tại địa chỉ www.verigoods.vn của Bộ Công Thương chính thức đi vào vận hành. Bộ Công Thương khuyến khích doanh nghiệp chủ động đăng ký khai báo thông tin sản phẩm và cấp mã xác thực ngay từ thời điểm hệ thống chính thức vận hành.

Nhiều hàng hóa bắt buộc truy xuất

Theo Bộ Công Thương, với hệ thống này, khi Thông tư của Bộ Công Thương quy định về truy xuất nguồn gốc hàng hóa có hiệu lực từ ngày 1-1-2026, việc áp dụng sẽ trở thành yêu cầu bắt buộc đối với các doanh nghiệp kinh doanh nhóm hàng hóa có mức độ rủi ro cao như: hóa chất và sản phẩm có chứa hóa chất, tiền chất công nghiệp, tiền chất thuốc nổ, vật liệu nổ công nghiệp, nguyên liệu và sản phẩm thuốc lá, đồng thời khuyến khích áp dụng đối với các nhóm hàng hóa khác.

Khảo sát trên hệ thống truy xuất nguồn gốc quốc gia www.verigoods.vn đã ghi nhận một số mặt hàng công nghiệp tham gia như thuốc lá điếu, xì gà, hóa chất, nước khoáng, đường tự nhiên… với các thông số về chủng loại, xuất xứ, chứng nhận, lô sản xuất…

Ông Trần Hữu Linh, Cục trưởng Cục Quản lý và Phát triển thị trường trong nước (Bộ Công Thương), cho rằng trong thương mại truyền thống, các yếu tố nhận diện khá rõ ràng: người bán có địa điểm cụ thể, người mua trực tiếp tiếp xúc, hàng hóa dễ kiểm chứng và giao dịch, thanh toán minh bạch. Ngược lại, trong môi trường mua sắm trực tuyến, hầu hết những yếu tố đó trở nên mơ hồ. Người mua không biết rõ người bán là ai, ở đâu; hàng hóa được lưu kho tại vị trí nào; thông tin về nguồn gốc, chất lượng sản phẩm khó xác thực. Khi xảy ra vấn đề, việc truy tìm, xác minh đối tượng liên quan cũng vô cùng phức tạp. Không dừng lại ở giao dịch trong nước, nhiều hoạt động mua bán còn diễn ra trên các nền tảng nước ngoài, được vận hành theo hệ thống và quy định của doanh nghiệp quốc tế.

Vì vậy, để ngăn chặn hiệu quả tình trạng hàng giả trên môi trường thương mại điện tử, Bộ Công Thương xác định phải làm song song hai việc, đó là tiếp tục hoàn thiện các quy định pháp luật, chế tài xử lý gắn với tổ chức thực thi các quy định trong thực tế.

Ông Linh thông tin thêm, Bộ Công Thương đang triển khai xây dựng các công cụ quản lý mới, trong đó quy định một số nhóm hàng hóa bắt buộc phải khai báo và truy xuất nguồn gốc, đặc biệt là các mặt hàng có rủi ro cao; với các nhóm hàng hóa khác thì khuyến khích thực hiện truy xuất. Bộ Công Thương cũng đang xây dựng các hệ thống cảnh báo sớm đối với các hành vi vi phạm, gian lận trên môi trường thương mại điện tử, đồng thời tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra.

Vẫn băn khoăn về tem chống giả

Theo ông Nguyễn Đăng Sinh, Chủ tịch Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam, thực tế việc truy xuất nguồn gốc hàng hóa có ý nghĩa rất lớn, do vậy, cơ quan chức năng áp dụng hệ thống này là rất cần thiết.

Ông Sinh nêu thực trạng in ấn giả mạo nhãn hiệu sản phẩm diễn ra khó kiểm soát. Còn ở nhóm sản phẩm thiết bị vệ sinh như bồn rửa bát, các đối tượng làm giả bề ngoài y chang sản phẩm chính hãng. Các đối tượng làm hàng giả chỉ tốn 80.000 đồng để mua nhãn chính hãng là dễ dàng đánh lừa người tiêu dùng. Trong khi đó, nhiều công ty sản xuất tem công nghệ chống giả nhưng không đạt tiêu chuẩn, hoặc tình trạng in tem giả còn phổ biến nên khi truy xuất không ra thông tin. Vì thế, ông Sinh kiến nghị cơ quan quản lý cần phải có giải pháp kiểm soát các loại tem chống giả.

Liên quan đến vấn đề này, ông Sinh cho biết thêm Hiệp hội Chống hàng giả và Bảo vệ thương hiệu Việt Nam đang nghiên cứu, bàn thảo với các chuyên gia công nghệ, khoa học để đưa ra quy chuẩn tem chống giả và mã truy xuất nguồn gốc của hiệp hội. Đối với các sản phẩm như thực phẩm chức năng, sữa…, ông Sinh khuyến nghị tem và mã truy xuất cần làm theo quy chuẩn chặt chẽ hơn có gắn với giám sát quy trình sản xuất. Cơ quan quản lý cần quy định tiêu chuẩn với tem, mã truy xuất nguồn gốc để giám sát thực hiện.

Về phía đơn vị cung cấp tem chống giả, ông Nguyễn Viết Hồng, Chủ tịch Công ty CP Phát triển khoa học công nghệ Vina (Vina CHG), cho biết doanh nghiệp tiếp tục nghiên cứu và phát triển các loại tem chống hàng giả thế hệ mới, bao gồm tem truy xuất nguồn gốc và tem tích hợp AI. Những loại tem này không chỉ xác thực sản phẩm mà còn cung cấp đầy đủ thông tin cần thiết, giúp người tiêu dùng có cơ sở rõ ràng để đưa ra quyết định mua hàng, đồng thời hỗ trợ doanh nghiệp chủ động chia sẻ thông tin minh bạch với thị trường.